UZAKTAN ALGILAMA UYGULAMALARI I

Raster yapıdaki veriler Netcad ortamına birçok yöntem kullanılarak eklenebilmektedir. Bunlardan en temeli Referanslar/Ekle/Raster seçeneğinin kullanımıdır. Örnek raster verinin proje ekranına yüklenmesi için Referanslar/Ekle/Raster seçeneğine girilir ve L49-A3.tif dosyası seçilir.

Referans Özellikleri penceresinde tüm referanslar içinde ortak Genel ve Projeksiyon sekmelerinin yanı sıra raster referanslar için özelleştirilmiş Raster, İşlemci, Palet ve Renklendirme sekmeleri bulunmaktadır. Genel, referansa ait genel özelliklerin görüntülendiği bölümdür. Saydamlık, görünürlük/görünmezlik alanı tanımlama ve dönüşüm gibi birçok özelliğe bu sekme altından ulaşılmaktadır. Projeksiyon, referans verinin projeksiyon tanımının yapılması için kullanılır. Referansın projeksiyonu proje projeksiyonunda farklı ise; buradan tanımlama yapılmalıdır. Bu sayede aynı projede farklı projeksiyon değerlerine sahip verilerin bir arada gözlenmesi sağlanabilir. Raster sekmesi raster verinin referanslar altındaki gösterim adı, genişlik ve yükseklik bilgisi; piksel büyüklüğü, 1 bit raster verilerin iyileştirme yöntemleri ile çok bantlı görüntülerin KYM bant ayarlamalarının gerçekleştirilebildiği seçenekleri içermektedir. İşlemci sekmesi raster verinin renk derinliğine bağlı farklı işlemcilerin listelendiği bölümdür. Listeden seçilen işlemin raster veri üzerinde uygulanması sağlanır. Palet sekmesi raster verinin sahip olduğu renklerin listelendiği sekmedir. Palette seçilen rengin bir açıklaması var ise tanımlanarak referanslar altında raster veri slotu olarak gözlenmesi sağlanır. Renklendirme sekmesi ise genellikle yükseklik bilgisi içeren raster verilerin belirlenen renk aralığında gösterimi için tercih edilmektedir.

Projeksiyon Sistemleri: Harita projeksiyonları üç boyutlu küresel dünya yüzeyini matematiksel ve geometrik kurallar yardımıyla düz bir yüzeye dönüştürmek için geliştirilmiştir. Üç boyutlu yüzeyi iki boyutlu yüzeye indirgerken açıda, mesafede ve istikamette oluşan hataları minimize etmek için tasarlanan algoritmalar bütünüdür. Merkatör, Gauss-Kruger (Universal Transversal Merkatör) ve Universal Polar Steografik yaygın kullanılan projeksiyon tipleridir. Türkiye’ de 1/25000 ölçekli harita yapımında Gauss-Kruger (Universal Transversal Merkator) projeksiyon tipi tercih edilmiştir. Gauss-Kruger (Universal Transversal Merkator) sisteminde dünya 180° meridyeninden başlamak üzere 6° aralıklarla 60 dilime (bölge/zone) ayrılır. Her dilimdeki bir noktanın koordinatları hesaplanırken dilim ekseni x (apsis-yukarı), ekvator çizgisi de y (ordinat-sağa) olarak alınmıştır. Türkiye bu dilimlerden 35-36-37-38 dilimler içerisinde yer almaktadır. Proje ölçeği 1/25000’ den daha fazla detay içeren ölçekte ise (örneğin; 1/5.000) 3° aralıklı DOM (Dilim Orta Meridyeni) tanımı yapılmaktadır. Türkiye için DOM değerleri; 27-30-33-36-39-42-45 arasında değişmektedir.

Raster Dönüştür penceresinde aşağıdaki şekilde parametreler belirlenebilir. Dönüşüm Yöntemleri ile raster dönüşüm işleminde kullanılacak yöntem (afin, polinom, Enterpolasyon ve IDW) seçimi yapılmaktadır.

Afin Yöntemi, raster üzerinde koordinatı bilinen en az dört nokta kullanılarak gerçekleştirilen dönüşüm yöntemidir. Bu yöntem teorik olarak veri üzerinde belirlenen en az 3 nokta seçilerek gerçekleştirilebilir ancak dönüşüm hata oranının düşük olabilmesi için bu işlemin köşelere yakın en az 4 nokta seçilerek yapılması daha doğru bir yöntem olacaktır.

Derinliği Değiştirme, raster verinin radyometrik çözünürlüğünün değiştirilmesidir. Raster renk derinliğinin değiştirilmesinde kullanılabilecek renk azaltma yöntemleri işlem için seçilen raster veri renk derinliğine bağlıdır. Renk derinliği azaltılabilir, fakat artırılamaz. Yani; 24 bit renk derinliğine sahip raster veri daha az derinliğine 8 bit hale getirilebilir.

Tecviz Değeri (mm. cinsinden) = Ölçek x Göz Yanılma Oranı (0,2) Örneğin:1/50000 ölçeğinde bir paftanın kabul edilebilir maksimum hata oranı (1/50000 x (0,2) =) 1000 mm olarak hesaplanmaktadır.

IDW (Inverse Distance Weighted) Yöntemi, referans olarak alınan dönüşüm noktalarının hata paylarını minimize etmeye yarayan işlemdir. Bu işlemin yapılması için öncesinde Afin ya da Polinom dönüşümünün yapılmış olması gerekmektedir.

Renk Ayarla, raster verinin kontrast, parlaklık ve renk ayarlarının yapılabildiği özelliktir. Raster veri renk değerlerindeki bozuklukların giderilmesi sağlanabilir. Raster veri üzerinde çeşitli nedenlerden kaynaklı görüntülenmeyen piksellerin kontrastı veya parlaklığı arttırılarak ya da düşürülerek daha net görüntülenmeleri ya da diğer piksel aralarındaki farkların kapanması amacıyla kullanılabilir.

Mekânsal çözünürlük uydu görüntülerinde pikselin yeryüzündeki temsil ettiği alanı, bir başka deyişle ayırt edilebilen en küçük obje boyu­tunu ifade etmektedir. Cevap B seçeneğidir.

Raster veriler hücrelere bağlı olarak temsil edilen meaknsal verilerdir. Eşit ölçüdeki satır ve sütunlara sahip hücrelerden oluşurlar. Cevap C seçeneğidir.

Zamansal çözünürlük algılayıcının aynı alandan hangi sıklıkta veri kazandığı ile ilgilidir. Aynı yerin ardışık görüntülerinin alınması için gerekli süre zamansal çözünürlük olarak tanımlanır. Cevap A seçeneğidir.

Raster veriler temelde vektör veri üretimi için altlık olarak kullanılır. Bu amaçla kullanılan veriler basit yapıdaki rasterlar olarak değerlendi­rilebilir. Cevap D seçeneğidir.

Projelerde altlık olarak kullanılacak raster verilerin, veri üretimine geçilmeden önce doğru lokasyonlarına taşınması işlemine “coğrafi referanslama” denir. Cevap  E seçeneğidir.

Datum, bir elipsoidin şeklini tarif eden matematiksel bir modeldir. Dünya çevre­sindeki basıklık her yerde eşit değildir; kıtaların etkisiyle dünyanın şekli farklılık göstermektedir ve farklı ölçümlere bağlı olarak dünyanın farklı bölgeleri için geliştirilmiş çeşitli datumlar (European Datum (ED) 1950, World Geodetic System (WGS) 84 vd.) mevcuttur. Cevap C seçeneğidir.

Afin Yöntemi, raster üzerinde koordinatı bilinen en az dört nokta kullanılarak gerçekleştirilen dönüşüm yöntemidir. Bu yöntem teorik olarak veri üzerinde belirlenen en az 3 nokta seçilerek gerçekleştirilebilir ancak dönüşüm hata oranının düşük olabilmesi için bu işlemin köşelere yakın en az 4 nokta seçilerek yapılması daha doğru bir yöntem olacaktır. Cevap B seçeneğidir.

Derinliği değiştirme ile raster renk derinliğinin değiştirilmesinde kullanılabilecek renk azaltma yöntemleri işlemi için seçilen raster veri, renk derinliğine bağlıdır. Renk derinliği azaltılabilir, fakat artırılamaz. Cevap A seçeneğidir.

Harita projeksiyonları üç boyutlu küresel dünya yüzeyini matematiksel ve geometrik kurallar yardımıyla düz bir yüzeye dönüştürmek için geliştirilmiştir. Üç boyutlu yüzeyi iki boyutlu yüzeye indirgerken açıda, mesafede ve istikamette oluşan hataları minimize etmek için tasarlanan algoritmalar bütünüdür. Cevap C seçeneğidir.

Bazı durumlarda tek bir uydu görüntüsü çalışma alanının tamamını kapsamaz. Böyle bir durumda birbirine bitişik iki veya daha fazla görüntünün renk dengeleme ayarlarının yapılarak birleştirilmesi gerekmektedir. Bu işlem mozaikleme olarak adlandırılmaktadır. Görüntü mozaikleme işlemi aynı uydu görüntüleri üzerinde uygulanabileceği gibi farklı uydu görüntüleri üzerinde de uygulanabilir. Cevap E seçeneğidir.

Hücrelere (pikseller) bağlı olarak temsil edilen mekansal verilere raster veriler denir. Doğru yanıt B seçeneğidir.