UYGUR TÜRKÇESİ

Metnin günümüz Türkçesine doğru çevirisi A seçeneğinde olduğu gibi “Biri (şöyle) der: Kazanç konusunda tarla ekip biçmekten iyisi yoktur.” şeklindedir.

Metinde geçen igid- fiili Eski Uygur Türkçesinde metin içinde “yetiştirmek, beslemek” anlamında kullanılmıştır.

Metinde işaretlenen igidser  kelimesini doğru çözümlemesi D seçeneğinde doğru verilmiştir: igid- ‘yetiştirmek, beslemek’ < ig- ‘eğmek’-(i)d [fiilden fiil yapım eki: pekiştirme görevindedir] -ser [şart eki]

Metnin günümüz Türkçesine doğru çevirisi şöyledir: Biri (de şöyle) der ki: “Koyun ve at beslenirse, yıldan yıla sayıları artar, (kişi) zengin olur”

Metinde yalnızca yılın͡ga kelimesinde durum eki bulunmaktadır: yılın͡ga ‘her yıl’ < yıl ‘yıl’ +ı [3. tekil kişi iyelik eki] +n͡ga [yönelme durumu eki]

İşaretli kelimenin doğru çözümü E seçeneğinde verilmiştir: ķantur- ‘kandırmak, doyurmak’ < ķan- ‘kanmak, doymak’ -tur [ettirgenlik eki] –ġalı [zarf-fiil eki]

Yalnızca E seçeneğinde isimden isim yapma eki bulunmaktadır. Kelimenin doğru çözümü şöyledir: bulunçusuz ‘bulunmaz, ender’ < bul- ‘bulmak, ele geçirmek’ -(u)n [dönüşlülük eki] –ç [fiilden isim yapım eki] +çu [isimden isim yapım eki] + suz [isimden isim yapım eki: yokluk sıfatları üretir]

Metinde geçen köngülteki kelimesinde bulunma durumu eki, küsüşin kelimesinde belirtme durumu eki, ķanturġalı kelimesinde zarf-fiil ve saķınsar ile bulsar kelimelerinde ise şart eki bulunmaktadır. Ancak hiçbir kelimede sıfat-fiil eki yoktur.

Cümlede geçen küsüş kelimesinde ünlü daralması olayı bulunmaktadır: küsüş ‘arzu, istek’ < küse- ‘istemek’ -ş [fiilden isim yapım eki: -ş eki burada olduğu gibi kendisinden önceki ünlüyü daraltabilir. Örnek: alķa- ‘övmek’ fakat alķış]

Cümlenin günümüz Türkçesine doğru çevirisi B seçeneğinde verildiği gibi olacaktır: gönüldeki (nefsinin yapmaya zorladığı) arzularını kandırmak için tefekkür ederken bulunmaz çintamani incisini (düşünce mücevherini = mutlak hakikati) bulacak olursa /…/

Uygurca tranliterasyonu “NT’ ‘WYTRW olan sözlerin transkripsiyonu "anta ötrü" dür. Doğru yanıt B'dir.

ķazġan ‘kazanmak’ +sar [şart eki]dir. Doğru yanıt A'dır.

Uygurca transliterasyonu PYR T’RYS’R MYNK TWYM’N PWLWR olan cümlenin transkripsiyonu "bir tarısar ming tümen bolur" şeklindedir. Doğru yanıt E'dir.

Yüz doğuya bakarken arkamızda kalan yön ise batıdır. Kidin kelimesinin asıl anlamının ‘arka; sonra’ olmasına rağmen bir yön ismi olarak da kullanılmasının nedeni budur. Doğru yanıt C'dir.

Bulunçusuz ‘bulunmaz, ender’ < bul- ‘bulmak, ele geçirmek’ -(u)n [dönüşlülük eki] -ç [fiilden isim yapım eki] +çu [isimden isim yapım eki] + suz [isimden isim yapım eki: yokluk sıfatları üretir] Doğru yanıt B'dir.

"Ötüg" kelimesinin Türkçe karşılığı "rica,istek"tir. Doğru yanıt C'dir.

aşa- ‘yemek yemek’< aş ‘aş, yemek’ +a- [isimden fiil yapım eki] -n [dönüşlülük eki] -maz [olumsuz geniş zaman eki] -men [1. tekil kişi eki] .Doğru yanıt C'dir.

bar- ‘gitmek’ -ayın [1. tekil kişi emir eki] Doğru yanıt A'dır.

"Birkiye" kelimesinin Türkçe karşılığı "biricik"tir. Doğru yanıt D'dir.

Uygur Türkçesi'nde "prens" anlamına gelen kelime "tigin" kelimesidir. Doğru yanıt B'dir.