UYGUR TÜRKÇESİ - Deneme Sınavı - 3

 ke kirip kön͡gül-teki küs-

a girip (manevi derinliklere dalıp) gönüldeki (nefsinin yapmaya zorladığı) arzu-

Doğru cevap C'dir.

Doğru cevap E'dir.

balıķ oduġ erken saķlanmadın

balık uyanık iken (kişi) beklemediği anda

Doğru cevap A'dır.

saķlan- ‘dikkat etmek’ < sa- ‘saymak, hesap etmek’ -ķ ‘dikkatli, uyanık’ [fiilden isim ya-pım eki] -madın [olumsuz zarf-fiil eki]

Doğru cevap B'dir.

Doğru cevap C'dir.

men tip tidi ķaltı altı kün

im.” diye konuştu. Ne zaman ki, altı gün

Doğru cevap D'dir.

 sefer oknayusa gitmiş,

Doğru cevap E'dir.

Buradan da anlaşılacağı üzere doğru cevap A şıkkıdır.

neçükin ‘nasıl, niçin’ < ne ‘ne’ + çe [eşitlik durumu eki] + ök [pekiştirme edatı] + (i)n
[araç durumu eki]

ķazġan- ‘kazanmak’ +sar [şart eki]

üküş ‘çok’ < ük- ‘yığmak, biriktirmek’ -(ü)ş [fiilden isim yapım eki]

Bu bilgiler dahilinde bakıldığı zaman doğru cevabın B şıkkı olduğu anlaşılacaktır.

Yukarıdaki bilgiler doğrultusunda doğru cevap C şıkkıdır.

ay- ‘söylemek’ -ur [geniş zaman eki]

igid- ‘yetiştirmek, beslemek’ < ig- ‘eğmek’-(i)d [fiilden fiil yapım eki: pekiştirme görevindedir] -ser [şart eki]

yılınga͡ ‘her yıl’ < yıl ‘yıl’ +ı [3. tekil kişi iyelik eki] +nga ͡ [yönelme durumu eki]

kidin ‘batı’ < ki ‘geri, arka’ +din [çıkma durumu eki]

Yukarıdaki bilgiler ışığında bakılırsa doğru cevabın D şıkkı olduğu anlaşılacaktır.

biri ayur ķazġanç neng tarıġ tarımaķda edgü yoķ kim bir tarısar ming tümen bolur

Biri (şöyle) der: “Kazanç konusunda tarla ekip biçmekten iyisi yoktur, bir ekildiğinde, milyonlarca olur.”

Yukarıdaki bilgiler ışığında bakılırsa doğru cevabın A şıkkı olduğu anlaşılacaktır.

yul- ‘yolmak;çekip almak’ -(u)ġ [fiilden isim yapım eki]+ķa [yönelme durumu eki]

küsüş ‘arzu, istek’ < küse- ‘istemek’ -ş [fiilden isim yapım eki: -ş eki burada olduğu gibi
kendisinden önceki ünlüyü daraltabilir. Örnek: alķa- ‘övmek’ fakat alķış]

ķantur- ‘kandırmak, doyurmak’ < ķan- ‘kanmak, doymak’ -tur [ettirgenlik eki] -ġalı
[zarf-fiil eki]

bulunçusuz ‘bulunmaz, ender’ < bul- ‘bulmak, ele geçirmek’ -(u)n [dönüşlülük eki] -ç
[fiilden isim yapım eki] +çu [isimden isim yapım eki] + suz [isimden isim yapım eki: yokluk sıfatları üretir]

Bu bilgiler ışığında bakıldığı zaman doğru cevabın B şıkkı olduğu anlaşılacaktır.

Yukarıdaki bilgi ışığında bakıldığı zaman doğru cevabın C şıkkı olduğu anlaşılacaktır.

kir- ‘girmek’ -miş [geçmiş zaman eylem sıfatı] -(i)g [belirtme durumu eki]

ötüg ‘rica, istek’ < öt- ‘geçmek, arz etmek’ -(ü)g [fiilden isim yapım eki]

bir ‘vermek’ -ü u- ‘muktedir olmak’ [yardımcı fiili zarf-fiil eki ile asıl fiile bağlanmış
birleşik fiil çekimi] -ma [olumsuzluk eki] -dı [3. tekil kişi belirli geçmiş zaman eki]

oduġ ‘uyanık’ < *od- ‘uyanık olmak’ -(u)ġ [fiilden isim yapım eki]

Yukarıdaki bilgilerden yola çıkılırsa doğru cevabın D şıkkı olduğu anlaşılacaktır.

amraķ ögüküm mening ilte ķazġançım sizing ermez mü amtı köngülçe alıng barça buşı biring!

“Sevgili yavrucuğum! Benim imparatorlukta kazancım sizin değil mi? Şimdi istediğiniz kadar alın; hepsini sadaka verin!

Yukarıdaki bilgiler ışığında bakıldığı zaman doğru cevabın E şıkkı olduğu anlaşılacaktır.

 tip yarlığ-kadı tıdu umadım

Doğru cevap A'dır.

Doğru cevap B'dir.

ne kergekin alķu tüketi

bütün gerekli olanları tam ve eksiksiz

Doğru cevap C'dir.