UYGUR TÜRKÇESİ - Deneme Sınavı - 5

Eser, 27 bölümden (ülüş), bir giriş (yükünç) ve 28 fasıldan ibarettir.

taşġaru ilinçüke atlanturdı erti

balıḳ taştın tarıġçı-laraġ körür erti

taşgaru

ölürür

Ayrı ayrı (türlü türlü) sıkıntı çekiyorlar.

ertün͡gü:‘aşırı derecede, fevkalade’ < ert- ‘geçmek’ –(ü)n ‘kendisi geçmek’ [dönüşlülük eki] –gü [gelecek zaman sıfat-fiili eki: dönüşlülük eki /n/ ile sıfat-fiil ekinin ilk sesi /g/ birleşerek /n͡g/ oluşturur.]

ıġlayu balıḳ-ḳa kirdi

Sevgili yavrucuğumun gönlünü nasıl kırayım ben!

bar- ‘varmak, gitmek’ –zun [3. tekil kişi emir eki]

Babam kağan, halkın dedikodusundan korkup öyle buyurdu şüphesiz.

Abbasi halifesi Mansur (754-775) döneminde Bağdat şehri kurularak merkez buraya taşınmış, Beytü’l-hikme adlı tercüme okulu kurularak Yunan filozoflarının eserleri ilk defa bu dönemde Arapçaya çevrilmeye başlanmıştır. Doğru Cevap B’dir.

Tarihte Bögü Kağan’ın adı Mani dinini resmî din olarak kabul ettiren hükümdar olarak kalmıştır. Doğru cevap A’dır.

Tibetliler, Kırgızlar ve Çinlilerin dıştan baskıları nedeniyle zayıf düşen Ötüken Uygur Kağanlığı 840’ta Kırgızlar tarafından tarihe gömülmüştür . Doğru cevap A’dır.

Kuzeydeki Kırgızlardan gelen bu yıkımdan sonra Uygurlar Ötüken’i terk ederek daha önce ticaret nedeniyle yabancısı olma dıkları güneye, Tarım havzasına yerleşmişler ve burada merkezi Koço olan yeni bir devlet kurmuşlardır. Doğru cevap C’dir.

Uygur alfabesinin yaygınlık kazan dığına delil olarak, Kaşgarlı Mahmud’un Bağdat’ta yazıp Abbasî halifesine sunduğu Divanu Lugati’t-Türk (1072) adlı eserinde bu alfabe için kullandığı “Türk alfabesi” sözü yeterlidir. Doğru cevap E’dir.

Bahşı: Uygur harfleriyle yazan kâtip. Doğru cevap A’dır.

Müstensih: Bir eseri kopya edendir. Doğru cevap D’dir.

Uygur alfabesi aslen 14 harften ibarettir. Doğru cevap D’dir.

Uygurca metinlerin ele alındığı ilk yayın, Uigurica’dır. Bu yayını gerçekleştiren kişi de Müller’dir. Doğru cevap D’dir.