UYGARLIK TARİHİ II

Anglikanizm: İngiltere’de reform hareketleri sonrası ortaya çıkan Kalvenizm ve Katolikliğin birleşmesinden oluşan yeni bir mezhepdir. Kral VIII. Hanri eşinden boşanabilmek için bu mezhebi ve kilisesini kurmuştur. Kraliçe I. Elizabeth döneminde (1588-1603) ise resmî mezhep olarak tanınmıştır.

Rönesans, 15.yüzyıldan 17.yüzyıla kadar olan dönemi kapsar. Bu dönem, düşüncede akılcı ve bilimci, sanatta da akılcı ve gerçekçi eğilimlerin görüldüğü bir dönemdir. Rönesans, İtalya’da Şoransa merkezli olarak ortaya çıkmıştır. İtalya’da ortaya çıkmasının nedenleri arasında; ekonomik gelişmişlik, antik geleneğin varlı-ğı, Bizanslı bilginlerin eski Yunan edebiyatının metinlerini buraya getirmeleri ve bunların incelenmesi ile ilk genel kitaplıkların ve edebiyat derneklerinin burada kurulması sayılabilir.

Morus, sosyal sınıflar arasındaki dengesizliğe, özel mülkiyetin yol açtığı düşüncesindedir. Nitekim, Ütopya adlı adada herkes çalışır ancak hiç kimsenin özel mülkiyeti yoktur.

Yeniçağ’daki siyasal yapılanmaya baktığımızda, ilk aşamada mutlak monarşilerin
oluşum sürecini görürüz. Bu süreçte Ortaçağ’daki çok başlı feodal siyasal yapının
değiştirilmesi ve iktidarın tek elde toplanması amaçlanmıştır.

Yeniçağ Batı Avrupa’sında yaşanan ekonomik ve toplumsal değişim, üstyapının

değişimini de sağlayacak ve yeni bir düşünsel yapı şekillenecektir.

Öte yandan Magellan (1480-1521) ise sürekli batıya gidildiğinde Asya Kıtası’na ulaşılacağını düşünüyordu. Nitekim, Magellan’ın İspanya hizmetinde başlattığı
(20 Eylül 1519) ve Sabastian del Cano’nun tamamladığı (6 Eylül 1521) seferin
önemi, dünya çevresinde gerçekleştirilmiş ilk sefer olmasından kaynaklanmaktadır.

Ünlü eseri Prens’te mutlak monarşik yönetim biçimi ve prensin nitelikleri üzerinde durur. Ona göre, devletin üzerinde, devleti durduracak herhangi bir güç yoktur. Dolayısıyla, amaca ulaşmak için her türlü aracı meşru sayan Makyavelizm; devleti amaç, bireyi ise araç olarak gören ideoloji ve rejimlerin esin kaynağı olmuştur

İngiltere’de mezhep mücadelelerinin, iç savaşların yaşandığı bir dönemdir. Dolayısıyla Hobbes, böyle bir ortamda kargaşa ve bunalımlar içinde, korkularla büyüyecektir. Nitekim bu durumu “Korku ve ben ikiz kardeş gibiyiz.” diyerek ifade etmiştir

Dokuma sanayii ilk sırada gelişen sanayi kollarından biri oldu. Bu dönemde pek
çok imalathane örgütlendi. İmalathaneler sanayileşmeye gidişte ilk adımı oluşturdular. Bu imalathaneler, uzak pazarlara yönelik üretim yapıyorlardı. Özellikle dokumacılık büyük gelişme gösterdi.

1497’de Vasco de Gama Afrika Kıtası’nı güneyden geçerek Hindistan’a ulaştı.
Böylece Batı Avrupa ile Hindistan arasında ilk kez doğrudan ilişki sağlanmış oldu.
Portekiz amacına ulaşmıştı. Sonuç olarak Portekiz, Afrika Kıtası ve Hint Okyanusu’nun kıyı ülkeleri üzerinde hâkimiyetini kurdu ve ticaret kolonileri oluşturarak
sömürgeciliğe başladı.

Genel olarak 15 ve 16.yüzyıllarda Batı Avrupa devletlerinin hepsinin amacı merkezî mutlak siyasal yapılanmaya gitmekti. Düşünürler de geliştirdikleri kuramlarla,
mutlak monarşiyi savunan görüşler ileri sürdüler. Aynı dönemlerde İtalya’da Machiavelli, İngiltere’de Hobbes, Fransa’da Bodin mutlak monarşiyi savunan kuramlar
geliştirdiler.

Bireyciliğin iflası ile yaşanan çelişki sanata da yansıyacaktır. Bazı yerlerde tepki olarak Katolik gericiliğin ortaya çıktığı görülür. Aynı dönemlerde sanat eserlerinde, gerçek boyutlardan uzaklaşılan, abartılı ve özenticiliğin hâkim olduğu sanat anlayışı ortaya çıkar. Buna maniyerizm adı verilir.16. yüzyılın ikinci yarısında Rönesans sanatına karşı duyulan bir tepkinin sonucunda ortaya çıkmıştır. Rönesans’ın insanı ön plana alan, sıkı bir geometriye dayanan akılcı tutumuna karşı çıkma, katı kalıpları yıkma eylemidir.

Reform hareketini, ekonomik, sosyal ve siyasal yaşamı içine alacak şekilde genişleten Münzer oldu

Gaza: İslam dinini korumak veya yaymak amacıyla Müslüman olmayanlara karşı yapılan kutsal savaşa verilen isimdir.

Avrupa’nın kapısı sayılan Belgrad’ın Kanuni Sultan Süleyman tarafından fethi(1521), ardından Mohaç Zaferi (1526) ve Macaristanın fethi Osmanlı ve Avrupa tarihinde bir dönüm noktası olarak kabul edilmektedir. Çünkü o zamana kadar Macar krallığı Avrupa’nın kalkanıydı. Bundan sonra ise Osmanlı gücü ve korkusu, Avrupa politikasının belirleyicisi olmuştur.

Osmanlıların Avrupa’da hızla ilerlemesi 16.yüzyılda Almanya’da bir korku yaratmıştı. Öyle ki Osmanlı tehlikesine karşı Türk çanı adeti başlatılmıştır. Günün belli saatlerinde kilisede çanlar çalınarak, Hristiyanlar, Türk ilerleyişine karşı duaya çağrılıyorlardı. Yine ilk gazete de (Newe Zeitung) 1502’de Türklere ait haberler için çıkarılmıştır.

Hoşgörü temeline dayalı dini inanç ve geleneklere saygılı Osmanlı yönetimi
Balkanlarda her zaman tercih edilir olmuştur. Nitekim İstanbul’da Papazların ve
halkın dile getirdiği Latin şapkası yerine Türk sarığı görmeyi tercih ederiz ifadesi
bu gerçeği açıkça ortaya koyuyordu. Çünkü İstanbul’un Ortodoks halkı 1204-1261
yılları arasında yaşadıkları Latin zulmünü ve vahşetini unutmamıştı.

Ortaçağ’da üretim malikanelerde o malikanenin ihtiyacı kadar yapılıyordu, içine kapalı ve tüketime yönelik bir üretim bulunmaktaydı. Feodal toplum yapısı içinde ayrıcalıklı sınıfları oluşturan aristokratlar ve ruhbanlar bu düzenin devamından yanaydılar. Çünkü ayrıcalıklı ve avantajlı konumlarını sürdürmeleri buna bağlıydı. Ancak sistem içinde sayıları zamanla çok artan ve hiçbir gelirleri olmayan alt tabaka ‘’serf’’ insanları kendileri için düzeni tehdit eden unsurdu. Düzenin devamını sağlamak için bunları Avrupa dışında tutmak amacıyla 200 yıl sürecek ‘’haçlı Seferleri’’ düzenlendi.

Hiçbir geliri olmayan, maddi varlığı bulunmayan en alt tabakaya serf adı verilmektedir.

Deniz yoluyla yapılan seferlerde önce Haçlılar’ı, ardından hacıları taşıyan şövalyeler, gemicilik ve ticaretle uğraşmaya başladılar. Haçlı Seferleri denizaşırı, kıtalar arası ticareti başlatmış olmuştur.