UYGARLIK TARİHİ II

Bin yıllık bir dönemi kapsayan Ortaçağ’ın üç ara döneminin siyasi ve ekonomik kurumlar bağlamında birbirinden farklı özellikler taşıdığı gerçeği göz önünde tutularak Erken Ortaçağ (5-11. yüzyıllar), Asıl Ortaçağ (11-14. yüzyıllar) ve Geç Ortaçağ (14-15. yüzyıllar) olarak üçe ayrılması mümkündür.

Childeric İ.S. 470’de yılında bölgenin Romalı şeflerini ortadan kaldırarak Frank kontrolünü kurdu. Oğlu Clovis İ.S. 486’da egemenliğini pekiştirdi. İlk Frank hanedanı olan Merovenjler’in idare dönemi başladı. Clovis bu nedenle Fransa’nın kurucusu ve Fransız krallarının atası kabul edilir.

Scriptorıum: Manastırlarda el yazmalarının kopya edildiği bölüm.

Caesoropapistik: Tevrat’taki David (Davud) gibi rahip-kral yönetici modelidir.

Kardeşler arasındaki toprak paylaşımını karara bağlayan Verdün Antlaşması (843)’nın Almanca ve Fransızcanın o dönemin erken formlarında kaleme alınması iki ayrı milliyetin ve dilin o tarihlerdeki oluşumunu belgelemesi bakımından önemlidir.

Beneficium: Lord tarafından vassala verilen toprağın adıdır.

Feodal toplum, zayıfın daha güçlü kişilerden koruma talep ettiği ve bunun için onun himayesine girdiği bir düzeni betimleyen terimdir.

Papa IX. Stefan (1057-1058), I. Otto’nun kurduğu geleneğe aykırı olarak imparatorluk onayı almadan hüküm sürdü. Papa II. Nicholas (1059-1061), 1059’da papayı kardinallerin seçeceğini ilan etti. Onun bu hareketi, bugün dahi papayı seçen Kardinaller Kurulu’nun temelini attı.

Simoni: Kilise makamlarının para ile satın alınması uygulamasıdır.

Endüljans: Tam kurtuluş için affedilmeyen günahların cezasının bağışlanması.

Visigotlar, Ostrogotlar ve Vandallar Batı dünyasına Hristiyanlaşmış olarak girdiler. Bununla birlikte benimsedikleri mezhep Ariusçuluk idi.

Erken Ortaçağ’da Avrupa ana karasında oynadığı siyasi rolle Frank Devleti öne çıkar. Barbar devletleri arasında en uzun ömürlü olanı budur.

Roma İmparatorluğu fikri Almanya’da yeniden canlandırıldı. 918’de Alman düklerinin en güçlüsü olan Saksonya dükü kökenli I. Heinrich (öl. 936) Almanya’nın Frank kökenden olmayan ilk kralı oldu.

Atama Mücadelesi
Bu mücadele, Cluny reformlarını destekleyen Papa VII. Gregorius (1073-1085)’un Kilise’nin dünyevi otoriteden özgür olması gerektiği iddiasını hayata geçirmesiyle patlak verdi. Cluny taraftarlarını harekete geçiren şey imparatorların ruhbandan olmayan ve tercihen uygun gördükleri kişileri dinî makamlara atamalarına yani simoniye karşı çıkmalarıydı. 1075’te Papa Gregorius bu tartışmaları kabul etti ve ruhban sınıfından olmayan kişilerin kilise hiyerarşisi içindeki herhangi bir düzeyde dinsel görevlere atanması durumunda aforoz edilme cezasına çarptırılması kararını hayata geçirdi.

Cluny reformu, ruhban sınıfını Birinci Haçlı Seferi’ne manevi destek vermeye, ruhbandan olmayan sınıfı da Müslümanların elinden kurtarılmak istenen Kutsal Topraklar’a yönlendirdi.

Fransızca konuşan yeni Norman efendilerin egemenliği süresince İngiltere’de sadece yeni bir hanedan iş başına gelmiyor aynı zamanda Anglosakson ve Norman kökenli demografik unsurların karışıp kaynaşmasının bir sonucu olarak Orta İngilizce denilen yeni bir dil ortaya çıkıyordu. Bugün de İngilizcedeki Latince kökenli Fransızca kelimelerin varlığı bu kültürel kaynaşmanın bir sonucudur.

II. Henry, dışarıda yeni topraklar elde ederken ülke içinde daha otokratik bir hükümdar oldu. Clarendon Nizamnamesi ile ruhban sınıfını sivil mahkemelere tabi kıldı (1164). Piskoposların seçiminde kontrolü ele geçirdi. Aristokrasi ve ruhban sınıfı buna şiddetle direndi.

İngilizlerin krala karşı tutumu Henry’nin halefleri Arslan Yürekli Richard (1118-1199) ve John (1199-1216)’un döneminde isyana dönüştü. İngiliz halkı aristokrasinin, ruhbanın ve şehirli adamların tam desteğiyle kral John’a karşı ayaklandı. Öfkeli halkı isyanı, 1215’te kralın Magna Carta (Büyük Sözleşme)’yı onayıyla sona erdi.

İngiltere ve Fransa arasında yüz yıllık bir döneme yayılan Yüzyıl Savaşları (1337-1453) iki ulus için de bir intihar denemesinden farksızdı.

Batı Avrupa’nın ilk yüksek öğrenim kurumu olan Bologna Üniversitesi (kuruluş 1088) 1158’de Alman imparatoru Friedrich Barbarossa’dan ayrıcalıklar kazandı.