UYGARLIK TARİHİ I

Teokrasi: Yunanca Teo tanrı demektir, Kratia/Krasia ise yönetme anlamına gelir. Yani yönetimin tanrının temsilcileri olduklarına inanılan din adamlarının elinde bulunduğu, dinî kökenli toplumsal, siyasi düzen demektir.

Arkeologlar, seramiklerini inceleyerek Minos Uygarlığı’nın kronolojisini üç evreye ayırmışlardır:

Erken Minos Dönemi seramikleri spiraller, üçgenler, dalgalı çizgiler, balık kılçığı gibi motiflerle karakterize edilebilir. Orta Minos döneminde balık, kuş, mürekkep balığı ve leylaklar popülerdir. Geç Minos Dönemi’nde ise çiçekler, hayvanlar hâlâ devam eder ama çeşitleri artmıştır. Saray üslubu denen stil hâkimdir. Natüralist motifler sadeleştirilmiş ve geometrik formlar başlamıştır. Geç Minos Dönemi’nde Miken sanatı ile benzerlikler artmıştır.

Polis: Antik Yunan’da polis hem şehir hem şehir devleti demektir. Şehir ve devlet birbiri içine girmiş bir kavramdı. Polis, çevre köyleri içine alan ve genellikle doğal sınırlara dayanan siyasi bir topluluktur.

Peloponnes: Yunanistan’ın güney ucu, günümüzde Mora Yarımadası olarak bilinen yerin antik çağdaki ismidir.

Miken Uygarlığı’nın efsanevi kral ve kahramanları, ünlü ozan Homeros’un İlyada
ve Odysseus isimli eserlerinde anlatılmıştır. 

Homeros: M.Ö. 8. yüzyılda yaşamıştır. İyonya bölgesinde ve büyük olasılıkla Smyrna (İzmir)’da doğmuştur. Homeros hakkındaki bilgilerimiz çok azdır. Eserlerinde söz ettiklerinin büyük bölümü ise kazısı yapılan yerleşmelerdeki arkeolojik buluntularla doğrulanmaktadır.

Solon: İ.Ö. 638-558 yılları arasında yaşamış Atinalı ünlü bir kanun yapıcı, aynı zamanda bir şair. Doğru cavap A'dır.

Kore: Giysili genç kız heykellerine verilen isimdir. Doğru cevap A'dır.

Khiton: Dikdörtgen bir kumaşın karflılıklı iki kenarının birbirine dikilmesi
ya da iğnelerle tutturulmasıyla yapılan ve âdeta alt kısmı olmayan bir çuval gibi
görünen hem erkek hem kadınların giydiği bir giysidir. Doğru cevap A'dır.

Antik Yunan’da, ölenin öbür dünyada yaşamına devam edeceğine inanıldığı için yaşarken sevdiği özel eşyaları, yiyecek ve içecekler kaplar içinde mezara yerleştirilmiştir. Gömü tipi olarak inhumasyon ve kremasyon uygulanmıştır. Doğru cevap A'dır.

Teokrasi: Yunanca Teo tanrı demektir, Kratia/Krasia ise yönetme anlamına gelir. Yani yönetimin tanrının temsilcileri olduklarına inanılan din adamlarının elinde bulunduğu, dinî kökenli toplumsal, siyasi düzen demektir.

Homeros, Girit halkının pek çok kabileden oluştuğunu söyleyerek bunlardan beş tanesinin adını vermiştir. Yine Homeros’ta 90 şehir adı verilmekle birlikte en önemli şehir merkezi Knossos olarak geçmektedir. Knossos dışında Phaistos, Kydonia, Gortyna da önemli yerleşmeler arasındadır.

Polis: Antik Yunan’da polis hem şehir hem şehir devleti demektir. Şehir ve devlet birbiri içine girmiş bir kavramdı. Polis, çevre köyleri içine alan ve genellikle doğal sınırlara dayanan siyasi bir topluluktur.

Yunan tanrılarından olan Deniz Tanrısı olan Poseidon’un Latince adı Neptün’dür. Sembolü Üççatallı asa’dır.

Solon: İ.Ö. 638-558 yılları arasında yaşamış Atinalı ünlü bir kanun yapıcı, aynı zamanda bir şairdir. Solon, pek çok konuda âdeta devrim niteliğinde olan yenilikler yapmıştır.

Pythagoras/Pisagor: İ.Ö. yaklaşık 582-500 yıllarında yaşamıştır. Samos (Sisam) Adası’nda  doğmuştur. Pythagoras öğretisinde, evrende her şeyin bir sayı ile (özellikle tam sayı) özleştiği öne sürülmüştür. Örneğin: 5 rengin, 6 soğuğun, 7 sağlığın, 8 aşkın nedenidir.

Kuros: Çıplak, genç erkek heykellerine verilen isimdir. Giysili Kuros heykelleri çok azdır. Bu heykellerin başlangıçta tanrı Apollon’u betimlediği düşünülmüş ancak, sonra sadece Apollon değil, diğer tanrı ve kahramanları ayrıca insanları da tasvir ettiği anlaşılmıştır.

Devasa ölçüleri ile tanrısallıkları vurgulanmak istenen bu kült heykelleri arasında en meşhuru, Antik Çağ’da dünyanın yedi harikasından biri kabul edilen ve ünlü heykeltıraş Phedias’a yaptırılan Olympia Zeus Tapınağı’nın Zeus heykelidir. Bu eserin yüksekliği yaklaşık 13 metredir.

Yunanlıların siyaset yaşamında önemli rolü olan ve günümüzdeki meclis binalarıyla aynı işleve sahip kamu yapısına Bouleuterion adı verilir. Boule ise, Danışma Meclisi görevinin yanı sıra parasal konularla, savaş ve dış siyaset sorunlarıyla uğraşan, halk meclisinde görüşülecek maddeleri hazırlayan etkin bir hükümet organıdır.

Klasik Çağ’da yaşamış Herodotos (M.Ö. 485-425) ise modern tarihin babası olarak kabul edilir. Anadolu topraklarında Halikarnasos (Bodrum)’ta doğmuştur. Historiai (Herodot Tarihi) isimli eseri dokuz bölümden oluşmuş ve bunlara şiir ve müziğin ilham perileri olan 9 Müz’ün adını vermiştir.

Girit, Yunanlıların baş tanrısı Zeus’un da doğum yeri olarak bilindiği için Yunanlıların tüm tarihi boyunca önemli olmuştur. Efsaneye göre, Zeus Girit’teki İda Dağı’nda doğmuş ve burada Nymphe adı verilen su perileri tarafından büyütülmüştür.