UYGARLIK TARİHİ I

Adını Girit’in efsanevi kralı Minos’tan alan Minos Uygarlığı'nın merkezi Girit Adası’dır. Efsaneye göre, Europa ve Zeus’un oğlu Minos, Knossos şehrinin ve Kiklad Adalarının kralıdır. Doğru yanıt B'dir.

Minosluların yazı dili Linear A olarak bilinmektedir; ancak tam çözülememiştir. Kazılarda yaklaşık 3000 tablet ortaya çıkarılmıştır. Akaların Girit’i zapt etmesinden sonra ise Linear B yazısı kullanılmıştır. Linear B yazısı, Michael Ventris tarafından 1950’li yıllarda çözülmüştür.

Girit halkı, kral ve soylular tarafından yönetilmiştir ve bu insanlar din, ticaret ve sanat olmak üzere her konuda egemen sınıfı temsil etmiştir. Yönetim biçimi teokratiktir. Minos freskolarında erkek ve kadınlar bir arada aynı sporu yaparken betimlenmiştir. Buna dayanarak bazı arkeologlar erkek ve kadının eşit sosyal statülere sahip olduğunu ve hatta anaerkil sistem olduğunu önermiştir. Minos sanatında kadın daha baskındır ve erkeklerden daha sık tasvir edilmiştir. Bazı erkek tanrıların betimleri olmasına rağmen, tanrıça betimleri daha çoktur: Doğurganlığın Ana Tanrıçası, Hayvanların Sahibesi, Şehirlerin Koruyucusu, Evin Koruyucu Tanrıçası, Ormanın Tanrıçası ve Yeraltının Tanrıçası. Bu tanrıçalar genelde yılanlar ve kuşlarla bir arada gösterilmiştir. Tanrı ve tanrıçalara düzenlenen kült törenleri doğadaki kutsal alanlarda, mağaralarda, dağ doruklarında, ev ve saray şapellerinde gerçekleştirilmiştir. Minos kültürünün karakteristik objelerinden biri olan taş mühürlerde merkezde hep tanrıça ve ona hizmet eden figürler bulunur. Kutsal semboller ise, boğa ve onun takdis boynuzları, çift yüzlü balta, yılan, güneş diski ve ağaçtır. Doğru yanıt C'dir.

Agamemnon'un maskı adı verilen altından yapılmış olan bir mask, Miken Uygarlığı'nın en güzel eserlerinden biridir. Doğru yanıt D'dir.

Miken (Aka) Uygarlığı'nın efsanevi kral ve kahramanları, ünlü ozan Homeros’un İlyada ve Odysseus isimli eserlerinde anlatılmıştır. İlyada’nın konusu Tunç Çağı'nın sonlarında Akalar ile Troyalılar arasında geçen ve 9 yıl süren büyük savaştır. Doğru yanıt E'dir.

Miken Uygarlığı'nın çöküşü çok hızlı ve çeşitli nedenlere bağlı olarak gerçekleşmiştir. Dorlar olarak adlandırılan topluluk, Demir Çağı’nın başladığı bu dönemde kuzeyden gelerek İ.Ö. 1200-1100 yıllarında Yunanistan'ı işgal etmiştir. Dorlar, Kuzeybatı Yunanistan, Makedonya ve Epirus'tan gelmiş, buralardan Yunanistan’ın merkezine doğru kayarak sonra, Peloponnes ile güneydeki Ege adalarına geçmiştir. Yunanistan'ın Karanlık Çağı olarak bilinen bu dönem, İ.Ö. 800 civarında sona ermiştir. Karanlık Çağ süresince daha önceden bilinen pek çok kültürel öge kaybolmuş, Yunanistan’ın Anadolu, Yakın Doğu ve Mısır ile olan ticari ilişkileri sona ermiştir. Çanak çömleklerin üstündeki geometrik bezemelerden ötürü bu tarihsel sürece Geometrik Çağ adı da verilmiştir. Doğru yanıt D'dir.

İyonlar, Kios (Sakız) ve Samos (Sisam) adaları ile Ege kıyılarında İzmir Körfezi’nin güneyi ile Büyük Menderes ırmağı arasına yerleşmişlerdir. Doğru yanıt C'dir.

Ambrosia, eski Yunanlılara göre Olympos Tanrılarının yiyeceğidir ve mitolojiye göre, baldan tatlı ve güzel kokulu olan bu gıdadan yiyenler ölümsüzlük kazanmaktadır. Doğru yanıt D'dir.

İ.Ö. 8-6. yüzyıllar Yunanistan’da Arkaik Çağ adı ile bilinmektedir. Demokrasinin gelişimi Arkaik Çağ’da olmuştur. Atinalılar, İ.Ö. 594’te aristokratlar ile alt tabaka arasında arabuluculuk yapması ve yönetim biçimini düzenlemesi için Solon’a sınırsız yetki vererek iktidarın başına getirmiştir. Solon, pek çok konuda âdeta devrim niteliğinde olan yenilikler yapmıştır. Doğru yanıt B'dir.

Sokrates’in en büyük düşmanı dönemin ünlü komedya yazarı Aristophanes’tir. Eserlerinde Sokrates’i sürekli yermiştir. Aristophanes (İ.Ö. 448- 380) oyunlarında, Sokrates dışındaki diğer filozofların ve politikacıların yanlış ve saçma bulduğu yanlarını da göstermeye çalışmıştır. "Kuşlar", "Kadınların Savaşı" ve "Bulutlar " en önemli eserleridir. Doğru yanıt C'dir.

Minos Uygarlığı’nın sanatında ahşap ve tekstil ürünleri çok popülerdir. Bununla birlikte seramiği, duvarları freskolar ile süslü sarayları, tafş işçiliği ve mühürleri de dikkat çekicidir.

Doğru cevap E seçeneğidir.

Miken Uygarlığı M.Ö. 1100 civarında çökmüştür. Bu çöküşün en büyük sebebi olarak krallıklar arasında çıkan iç savaşlar gösterilmiştir.

Doğru cevap B seçeneğidir.

Çanak çömleklerin üstündeki geometrik bezemelerden ötürü bu tarihsel sürece Geometrik Çağ adı da verilmiştir.

Doğru cevap C seçeneğidir.

Dorların Yunanistan’ı işgali ile başlayan bu dönemde en büyük gelişme, polis adı verilen kent devletlerinin ortaya çıkmasıdır. Bu şehir devletlerinin en önemlileri Atina, Sparta, Thebai, Megara ve Korinthos’dur.

Patras günümüzde bir Yunanistan şehridir ve yukarıdaki şehirler arasında sıralanmamaktadır.

Doğru cevap D seçeneğidir.

Hipparkhos’un iki aristokrat tarafından öldürülmesi ile tyranlığa son verilmiştir. Sonrasında Atinalılar bu iki kişiyi tyranlığı yıktıkları için kahraman ilan etmiş ve heykellerini yaptırmıştır. Bunlar dikilen ilk kamu heykelleri olması bakımından son derece önemlidir ve Tyran Öldürenler adı verilmiştir.

Atinalılar, M.Ö. 594’te aristokratlar ile alt tabaka arasında arabuluculuk yapması ve yönetim biçimini düzenlemesi için Solon’a sınırsız yetki vererek iktidarın başına getirmiştir. Solon, pek çok konuda âdeta devrim niteliğinde olan yenilikler yapmıştır. Köylülerin tüm borçlarını bağışlamış, buğday ihracatını yasaklamış ve yeni bir sosyal düzen yaratmıştır. Kişilerii mal, mülk ve gelirlerine göre dört sınıfa ayırmış ve ait oldukları sınıfa göre siyasal hak ile askerlik görevlerini tespit etmiştir. Oy verme hakkı fakir vatandaşlara da verilmiştir.

Doğru cevap B seçeneğidir.

Bu savaşın anısına yapılmış ve günümüze kadar gelmiş ünlü bir eser Yaslı Athena Steli’dir.

Doğru cevap C seçeneğidir.

A, C, D ve E seçenekleri farklı yapılara verilen isimleri göstermektedir.

Doğru cevap B seçeneğidir.

Büyük İskender de Doğu’nun gizemli dinlerinden etkilenmiş ve Mısır’da Amon-Ra rahipleri tarafından tanrı-kral ilan edilmiştir. Yunan kültürünün Doğu kültürü ile karışıp kaynaşmasından oluşan bu yeni kültüre Hellenizm denmiştir.

Doğru cevap B seçeneğidir.

Antik Yunan dünyasında ölümden sonra yaşamın devam edeceği inancı vardır. Ölenlerin yeraltı dünyasının baştanrısı olan Hades’in yanına gideceğine inanılmıştır. Ruhlar, Hades’e gitmek için Styks Nehri’ni geçmek zorundadır. Ruhları bu nehre kadar getiren tanrı, Hermes Psykhepompos (ruhları taşıyan Hermes)’tur. Ölüler, nehirde bekleyen kayıkçı Kharon’a bir obol vermek zorundadır. Bu ücret verilmezse ruhlar sonsuza kadar orada bekleyecektir. Ölümün ardından, o evde yas olduğunun işaretlerinden biri olarak sokak kapısının önüne su dolu bir testi konulur ve ölüm sessizce ilan edilir.

Doğru cevap C seçeneğidir.