UYGARLIK TARİHİ I

Antik Yunan dünyasında ölümden sonra yaşamın devam edeceği inancı vardır.
Ölenlerin yeraltı dünyasının baştanrısı olan Hades’in yanına gideceğine inanılmıştır. Hades: Yeraltı tanrısıdır. Aynı zamanda antik Yunan dünyasında ölümden sonra gidilen yeraltı dünyasına bu isim verilmiştir.

Yunanca Teo tanrı demektir, Kratia/Krasia ise yönetme anlamına gelir. Yani yönetimin tanrının temsilcileri olduklarına inanılan din adamlarının elinde bulunduğu, dini kökenli toplumsal, siyasi düzen demektir.

Miken Uygarlığı İ.Ö. 1100 civarında çökmüştür. Bu çöküşün en büyük sebebi olarak krallıklar arasında çıkan iç savaşlar gösterilmiştir. Bu çöküşten sonra Yunanistan’da Karanlık Çağ adı verilen dönem başlamıştır. Miken Uygarlığı’nın çöküşüyle birlikte Ege dünyasında ekonomik ve kültürel açıdan sıkıntılı bir dönem baş göstermiştir.

Dorların Yunanistan’ı işgali ile başlayan bu dönemde en büyük gelişme, polis adı verilen kent devletlerinin ortaya çıkmasıdır. Bu şehir devletlerinin en önemlileri Atina, Sparta, Thebai, Megara ve Korinthos’dur. Daha önceki dönemlerde kabileye dayalı, bir basileus (kral) yönetiminde kent devletleri vardı. Bu dönemde, günden güne ilerleyen sosyal ve siyasal yaşam sonucunda kral, yanına kendisine yardım edecek memurlar almak zorunda kalmıştır.

Günümüz Batı Uygarlığı’nın temelinde yer alan İyonya Uygarlığı bu topraklarda kurulmuştur. Bununla birlikte, söz konusu bölgelerde yaşayan çok daha eski Anadolu toplumları bulunmaktaydı. Bu bağlamda Yunan Uygarlığı’nın kökenini sadece antik Yunanistan’a dayandırmak yerine, en erken dönemlerden başlayarak antik Çağ boyunca Anadolu ve Yunanistan arasında devam eden karşılıklı bir etkileşimin varlığını kabul etmek daha doğru bir yaklaşım olacaktır. İ.Ö. 6. yüzyıldan itibaren İyonyalılar felsefe, tarih yazımı, biyoloji ve mimari olmak üzere pek çok alanda kendini geliştirmiş ve Yunanistan’ı etkilemiştir.

Tanrıların insan şeklinde düşünülmeye ve tanımlanmaya başlaması bunların heykellerini içine alabilecek ve koruyabilecek tapınakların yapılmasını sağlamıştır.

İ.Ö. 8-6. yüzyıllar Yunanistan’da Arkaik Çağ adı ile bilinmektedir. Demokrasi'nin gelişimi Arkaik Çağ’da olmuştur.

Thales: Antik dünyanın 7 bilgesinden biri olan filozof, İ.Ö. 624-548 yılları arasında yaşamıştır. Lidyalılar ile Persler arasındaki Kızılırmak Savaşı esnasında; İ.Ö. 28 Mayıs 585’deki güneş tutulmasını önceden hesaplamıştır. Taraflara, savaşırlarsa günün kararacağını söyleyerek kazandığı saygınlık sayesinde savaşı durdurduğu söylenir.

Yunanlı gençlerin düşünsel ve bedensel yönden eğitilip, öğrenim gördükleri ve spor etkinliklerinde bulundukları önemli bir sosyalleşme mekânı gymnasium' dur. İçinde hamam, giyinme odaları, derslikler ve benzeri mekânlar bulunur. Paleastra ise genelde gymnasiuma bağlı ve güreşlerin yapıldığı alandır. Sttadyum, sporla bağlantı bir diğer önemli mekândır. 183 metrelik bir uzunluk birimine ve bu uzunlukta koşu yapılan yere stadyum denir. Yunan toplum yaşamında son derece önemli rolü olan yapılardan bir diğeri tiyatrodur. Mimari olarak orkestra, theatron (oturma sıraları) ve skene (sahne)’den oluşur. Yunan tiyatrosu yamaca inşa edilmiş ve oturma sıraları yamacın eğimine oturtulmuştur. Günümüzde herhangi bir antik tiyatroyu gezen kişi genelde yanlış olarak yapıya amfitiyatro demektedir. Oysa amfitiyatrolarda oturma sıraları tam bir daire oluşturacak biçimde orkestrayı çevreler. Anadolu’daki tiyatroların büyük bölümünde oturma sıraları yarım daire biçimindeki alana yerleştirilmiştir.

Klasik Çağ’da Yunan dünyasında mitolojiden ya da çok tanrılı dinden kopuş ve doğal olayların yine doğal nedenlerle açıklanması gerektiği inancı hâkim olmaya başlamıştır. Bu dönemde bilimle felsefe hep bir arada olmuş, başlangıçta doğa felsefesi ön plandayken, sonlara doğru pratik felsefe ağırlık kazanmıştır. Bu felsefe sistemlerinde tanrı, insan ve doğa, bir düşünce bağlantısı içinde kavranmaya başlamıştır.

Hellenizm: Büyük İskender’in Asya seferi ile Yunan kültürünün Yunanistan sınırlarından çıkarak Doğu Akdeniz ve Ön Asya’nın eski ve köklü kültürleri ile karışması ve kaynaşması sonucunda oluşan evrensel kültür.

Yunanca "Teo" tanrı demektir, Kratia/Krasiaise yönetme anlamına gelir. Yani yönetimin tanrının temsilcileri olduklarına inanılan din adamlarının elinde bulunduğu, dini kökenli toplumsal, siyasi düzen demektir. Minos uygarlığının yönetim biçimi teokratiktir. Doğru cevap E'dir.

Miken Uygarlığı İ.Ö. 1100 civarında çökmüştür. Bu çöküşün en büyük sebebi olarak krallıklar arasında çıkan iç savaşlar gösterilmiştir. Bu çöküşten sonra Yunanistan’da Karanlık Çağ adı verilen dönem başlamıştır. Miken Uygarlığı’nın çöküşüyle birlikte Ege dünyasında ekonomik ve kültürel açıdan sıkıntılı bir dönem baş göstermiştir. Doğru cevap D'dir.

Yunan tanrıları hem görünüş hem karakter olarak insanlar gibidir. İnsanlardan farkları ölümsüz olmaları, ambrosia ve nektarla beslenmeleridir. Nektar, tanrıların içkisidir. Onlara ölümsüzlük kazandırır. Doğru cevap D'dir.

Solon, İ.Ö. 638-558 yılları arasında yaşamış Atinalı ünlü bir kanun yapıcı, aynı zamanda bir şairdir. Atinalılar, İ.Ö. 594’te aristokratlar ile alt tabaka arasında arabuluculuk yapması ve yönetim biçimini düzenlemesi için Solon’a sınırsız yetki vererek iktidarın başına getirmiştir. Solon, pek çok konuda âdeta devrim niteliğinde olan yenilikler yapmıştır. Köylülerin tüm borçlarını bağışlamış, buğday ihracını yasaklamış ve yeni bir sosyal düzen yaratmıştır.  Doğru cevap D'dir.

Arkaik Çağ'da aristokratik rejimle demokratik rejim arasındaki yönetim biçimi Tyranlıktır. Doğru cevap B'dir.