UYGARLIK TARİHİ I

Mezolitik Çağ, Paleolitik Çağ ile yerleşik düzen ve üretim ekonomisinin gerçekleştiği
Neolitik Çağ (Cilalı Taş Devri) arasındaki geçişi hazırlayan ara evredir.

Neolitik Çağ’ın en önemli özelliğini, insanoğlunun sadece avcılık ve toplayıcılıkla
sürdürdüğü tüketici yaşamı bırakarak, üretici bir yaşama geçişi olarak tanımlayabiliriz.

Batman ili Kozluk ilçesi yakınlarında yer alan Hallan Çemi Höyüğü, Neolitik
Çağ’ın hiç bilinmeyen en erken evreleri konusunda yeni bilgiler sağlayan, Anadolu’nun
bugüne kadar saptanmış en eski köyüdür.

I. Murşili’nin ölümünden Telepinu (i.Ö. 1525-1500)’nun başa geçişine kadar olan dönem Hitit Devleti’nin kargaşa dönemidir.

Hitit, Luvi, Arami ve bir kısım Hurri kökenli halklarca kurulmuş olan Geç Hitit Kent Devletleri ya da Suriye-Hitit Beylikleri olarak tanımlanan bu devletler şunlardır: Malatya çevresinde Milidia; Adıyaman yöresinde Kummuh;Kahramanmaraş ve Gaziantep yöresinde Gurgum ve Kargamış; islahiye dolaylarında Sam’al; Çukurova bölgesinde Que ve Hilakku; Amik Ovası dolaylarında Pattin; Adana-Kadirli yöresinde Asitavanda; Kayseri, Ni¤de ve Nevşehir civarında Tabal.

İlk kez Assur Kralı I. Salmanassar (i.Ö. 1274-1245) dağlık bölgedeki bu ülkeden
Uruatri olarak söz etmiş ve 8 kabilenin ismini sayarak, bu ülkenin birtakım krallar
tarafından yönetildiğini bildirmiştir.

İ.Ö. 687-547 yılları arasında hüküm süren Mermnad Sülalesi zamanında Lidya, güçlü bir krallık hâline gelmiş ve Anadolu’nun Kızılırmak Nehri’nin batısında kalan kısmına hâkim olmuştur. Bu sülalenin kralları Gyges, Ardys, Sadyattes, Alyattes ve Kroisos'tur.

Aktalos (Sart Çayı) Çayı’nın alüvyonlarından Sardis’te elde ettikleri elektron ve altın sayesinde güçlenmişler, başkent Sardis, antik dünyanın en güçlü ve en zengin başkenti olarak ün kazanmıştır.

Merkezî ve teokratik bir sistemle yönetilen Urartu Krallığı'nın dini, çok tanrılıydı. Topoğrafik ve coğrafi koşullar bakımından oldukça güç bir bölgede kurulan Urartular doğaya karşı giriştikleri mücadelede özellikle bayındırlık alanında o dönemde mühendislik harikası olarak tanımlanabilecek birçok uygulamaya imza atmıştır. Bununla birlikte zengin demir, gümüş ve bakır yataklarına sahip olan Urartular, maden işleme sanatında da ileri bir toplumdu. Urartu Devleti’nin resmi dili Urartuca idi. Bu dilin temel özelliği Türkçenin de dahil olduğu bütün Asianik diller gibi bitişken oluşudur. Tek akrabası Hurricedir  ve her iki dil de Kuzeydoğu Kafkasya dil ailesindendir.