UYGARLIK TARİHİ I

Cilalı (Yeni) Taş Devri’nde Türkiye’de en önemli yerleşim merkezleri; Diyarbakır’da Çayönü, Gaziantep’te Sakçagözü, Urfa’da Nevali Çori, Konya’da Çatalhöyük’tür. Çayönü, Anadolu’da ve Güneydoğu Avrupa’da üretim ve yerleşik hayata geçilen ilk merkezdir. (Tarımsal üretim) Ayrıca Çatalhöyük dünya tarihinin bilinen en eski yerleşim yeridir. Doğru cevap E'dir.

Tarihte ilk yazı milattan önce 3200’lü yıllarda Sümerliler tarafından bulundu. İlk yazılar şekiller üstüne kurulmuştu. Yani varlıkların hepsi ve her olay için bir şekil kullanılmaktaydı. Çivi yazısı işaretleri geçmişteki resim yazısına dayanmaktadır. Doğru cevap E'dir.

Urartuların başkenti Tuşpa’dır. Tuşpa’nın günümüzdeki karşılığı Van’dır. Tarihte Frigler olarak bilinen uygarlığın başkenti Gordion olarak bilinmektedir. Gordion, bugünkü Sakarya Nehri ile Porsuk Çayı’nın birleştiği noktada bulunan bir yerleşim yeridir. Doğru cevap E'dir.

Maden Devri’nde ilk defa işlenen ve kullanılan madenler bakırın yanında altın ve gümüştür. İnsanlar silah ve ev eşyası yapımında bakır kullandılar. Süs ve takı yapımında ise altın ve gümüş kullandılar. Doğru cevap E'dir.

Kara ticaretine büyük önem veren Lidyalılar, Sardes’ten başlayarak Mezopotamya’ya kadar uzanan Kral Yolu’nu yapmışlardır. Kral Yolu üzerinden yapılan ticaret sayesinde Doğu ile Batı kültürleri arasında etkileşim artmıştır. Lidyalılar, MÖ VII. yüzyılda mal takasına dayalı ekonomiden paraya dayalı ekonomiye geçişi sağlamışlardır. Uygarlık tarihine yaptıkları en önemli katkı tarihte ilk defa parayı kullanmalarıdır.

Hitit Devleti feodal ve teokratik bir yapıya sahiptir. Devletin başında Tabarna denilen egemen bir kral, Tavananna (egemen kraliçe) unvanını taşıyan büyük kraliçe yer almaktadır. Doğru cevap E'dir.

Tarihteki ilk yazılı barış antlaşması olarak bilinen Kadeş Antlaşması, M.Ö 1280’de, Mısırlılar ve Hititliler arasında imzalanmıştır. Doğru cevap A'dır.

Çağa adını veren tunç, önceleri bakır ve arsenik, sonra da bakır ve kalayın belirli oranlarda birbirine karıştırılmasıyla elde edilen bir alaşımdır. Doğru cevap C'dir.

Alacahöyük’ün en önemli özelliği Kral Mezarları olarak adlandırılan 13 gömüdür. Doğru cevap A'dır.

II. Muvatalli Dönemi’nde (İ.Ö. 1306-1282), Mısır tahtına da II. Ramses oturmuştur. Ramses’in Suriye toprakları üzerinde hak iddia etmesi üzerine Hitit-Mısır ilişkileri gerginleşmiş ve Suriye egemenliği için iki güç arasında Kadeş (Tel Nebimend) kenti yakınlarında savaş yapılmıştır (İ.Ö. 1285). Savaşı kimin kazandığı hakkında kesin bir bilgi yoktur. Bununla birlikte savaştan yıllar sonra İ.Ö. 1270 yılında, dünyanın iki süper gücü Hitit ve Mısır devletleri arasında II. Ramses ile Hitit tahtına çıkan III. Hattuşili (İ.Ö. 1275-1250), tarihin bilinen ilk büyük antlaşması olan Kadeş Antlaşması’nı imzalamışlardır. Bu antlaşmada III. Hattuşili’nin yanında karısı Puduhepa’nın da mührü bulunmaktadır.

Panku(ş): Eski Hitit Devleti Dönemi’nde kralın yanında geniş yetkilere sahip meclistir. Bu meclis yüksek askerî ve idari görevlerde bulunan ve genellikle kral ailesinin yakınları olan yaşlılardan oluşmaktaydı.

Potern: Yeraltı geçidi. Taş temelli, kerpiç bedenli surların altında açılan, bir tehlike anında veya ana kapının açılmaması gerektiği durumlarda, gizlice şehrin dışına çıkmayı sağlamak amacıyla kullanılan gizli geçitlerdir.

Fibula: Tunç, altın ya da gümüşten yapılmış, giysi uçlarını tutturmaya yarayan veya süs amaçlı kullanılan bir tür çengelli iğne.

Üretim ekonomisinin gelişmesinde madencilik en önemli aşamalardan biridir.

Bir toplum henüz kendisi ile ilgili dolaysız bilgi sağlayan belge yaratma aşamasına gelmemişse fakat çevresinde bulunan ve yazıyı kullanmasını bilen başka toplumların belgeleri o toplumla ilgili bilgi veriyorsa, söz konusu insan
topluluğu prehistorik bir çağ yaşıyor demektir.

Karum: Liman ve rıhtım anlamına gelen yerleşmelerdir. Bu yerleşmelerde Assurlu tüccarlar belirli bir serbesti içinde yaşayıp ticaret yapmaktaydılar.

Vabartum: Konuk anlamına gelen, tüccarların ana merkezler arasında konakladıkları, belki mallarını geçici olarak depoladıkları bir çeşit kervansaraydır.

Hitit Devleti’nin kuruluş aşamasında Anadolu’da beylikler hâlinde yaşayan, farklı
diller konuşan birçok halk bulunmaktaydı. Bunlar içinde Hattiler, Luviler, Palalar
ve Hurriler en önemlilerini oluşturmaktadır.

Pankuş: Eski Hitit Devleti Dönemi’nde kralın yanında geniş yetkilere sahip meclistir.

Ön cephesinde sütünlarla taşınan revağı olan Kuzey Suriye mimarisine özgü, dikdörtgen planlı, girişi uzun duvar üzerinde bulunan çok katlı yapıya Hilani denir. Hilani tipindeki saraylara kabartma
bezemeli altl›klar üzerinde yükselen sütunlar aras›ndan geçilerek girilmekteydi. Bunun gerisinde, enlemesine yerlefltirilmifl büyük bir salon ve yan odalar bulunmaktaydı.Yan odalardan birinde yer alan merdiven ile üst kata çıkılıyordu. Doğru cevap C'dir.