UYGARLIK TARİHİ I

Toprağın yeniden ortaya çıktığı bu mevsime “Ekim” (peret) denirdi. Doğru yanıt C şıkkıdır.

Nome: Eski Yunancada eyalet anlamına gelen “nomos”tan türemiştir. Kabile niteliğindeki yönetim birimleridir. Doğru yanıt D şıkkıdır.

Hierokonpolis’te bulunmuş olan, tapınağa adak olarak sunulmuş Narmer Levhası adı verilen levhadaki kabartmalarda, Yukarı Mısır’ın tacını giyen Kral Narmer Delta Bölgesi’ni ele geçirip, bir reisi esir alırken betimlenmiştir. Doğru yanıt B şıkkıdır.

1550’lerde Teb kentinden bir bey olan I. Ahmose (İ.Ö. 1550-1525), Hiksoslarla mücadeleye girişti ve sonunda onları yenerek Filistin’e sürdü. Doğru yanıt A şıkkıdır.

III. Amenofis’in oğlu IV. Amenofis (İ.Ö. 1352-1335), İ.Ö. 1350’lerde Mısır’ın geleneksel tanrıları yerine Güneş (Aton) monoteizmini (tektanrıcılık) yerleştirerek dinde reform yapmak istemiştir. Doğru yanıt E şıkkıdır.

Mısırlıların İ.Ö. 3000’lerde geliştirdikleri Mısır takvimi, Dünya Kültür Tarihi açısından önemli olmuştur. Doğru yanıt D şıkkıdır.

Kopt yazısı:Hristiyan Mısırlıların Yunan alfabesine yaptıkları 6 harflik ilave ile oluşan yazı. Doğru yanıt E şıkkıdır.

Mısır kralları İ.Ö. 3000’lerde kerpiçten yapılmış mastaba adı verilen mezarlara gömülmüşlerdir. Doğru yanıt D şıkkıdır.

5. Sülale krallarından Neuserre tarafından Abu Gurab’da yaptırılan Güneş Tapınağı en güzel örneklerden biridir. Doğru yanıt B şıkkıdır.

Mumyalama ayinlerine katılan kişi sayısı, o kişinin toplum içindeki statüsünü gösterirdi. Zengin kişiler para ödeyerek ilahi okuyan Kiten adlı kadınlar tutarlardı. Doğru yanıt A şıkkıdır.

Mısır kültürü, Nil Vadisi’nde gelişmiştir. Dar ve birkaç km genişlikte olan vadi kuzeyde Delta Bölgesi’nden güneyde Assuan’daki birinci çağlayana kadar uzanıyordu. Mısır, kuzeydeki Aşağı Mısır (Nil Deltası) ve güneyde vadi boyunca uzanan Yukarı Mısır olmak üzere iki ayrı bölümden oluşur. Batı ve doğuda çöllerle, doğuda kıyıya paralel uzanan sıradağlarla, güneyi çağlayanlarla kuşatılmıştır. Bu bölgede bulunan kayalıklar geçişi zorlaştırmaktadır. Çağlayanların güneyinde ise Nubya yer almaktaydı. Ülkenin saldırıya en açık bölgesini kuzeyi oluşturmaktadır. Libya, Sina Yarımadası ve Suriye’ye Delta Bölgesi’nden geçitler vardır. Ülkenin bu şekilde dış dünyadan soyutlanmış olması homojen bir Mısır kültürünün oluşmasının ana nedenidir. Doğru cevap D'dir.

Orta Krallık zamanında firavunlar tanrı olarak görülmez, aksine firavunluğunun tanrılar tarafından onaylanması gerekirdi. Yeni Krallık zamanında yaşayan firavunlar ise tanrısallaştırılmıştır. Doğru cevap A'dır.

Menes, efsanevi bir kraldır. Horus, Güneş Tanrısı'nın oğludur. Amon, eski bir Mısır dinidir. Tinis, Orta Mısır'daki bir kenttir.  Nome ise Eski Yunancada eyalet anlamına gelen “nomos”tan türemiştir. Kabile niteliğindeki yönetim birimleridir. Doğru cevap C'dir.

A, B, C, D şıklarında yer alan durumlar için farklı bilimsel gelişmeler yaşanmıştır, ancak Mısır takviminin geliştirilmesindeki dayanak noktası Nil Nehri'nde meydana gelen periyodik taşkınlar olmuştur. Doğru cevap E'dir.

Hiyeroglif yazı özellikle kutsal metinlerin taşa kazınmasında kullanılan resmî bir yazıydı. Mısır yazılı belgelerinin büyük bir kısmını oluşturan yönetim ve hukuk metinlerinin yazımında gün geçtikçe en yaygın hiyeroglif işaretleri kısaltılarak kullanılmaya başlandı. Zamanla bu kısaltmalar çoğalınca hiyerogliften tümüyle farklı bir yazı olan hiyeratik yazı ortaya çıktı. Hiyeroglif yazıya göre çok daha kısa sürede yazılabiliyordu. Hiyeratik yaz İ.Ö. 200’e kadar kullanılmıştır. İ.Ö. 700’den sonra hiyeratik yazının basitleştirilmiş hâli olan demotik denilen halk yazısı ortaya çıkmıştır. Bu yazı halkla ilgili hukuki metinlerde kullanılmıştır. İ.S. 3. yüzyıldan itibaren demotik yazının yerine kopt yazısı denilen bir yazı türü kullanılmıştır. Bu yazı türü Hristiyan Mısırlıların (kıpti) Yunan alfabesine yaptıkları 6 harflik ilave ile oluşan yazı türüdür. Doğru cevap B'dir.

Firavun Coser’in ünlü basamaklı piramidi İ.Ö. 2630’larda yapılmıştır ve kral mezarlarının ilk anıtsal örneğidir. Doğru cevap A'dır.

A, B, C, E şıklarında yer alan ifadeler mezarlara ilişkin özelliklerdir. 

Tapınağın en belirgin özelliği ise içinde bir sunağın bulunduğu açık avlu ve güneş tanrısının simgesi olan kalın bir dikili taştır. Doğru cevap D'dir.

A, C, D, E şıklarında yer alan ifadeler doğrudur. Ancak Güneş Tanrısı Aton, IV. Amenofis tarafından önerilmekle birlikte güneşi tek tanrı olarak kabul ettirmeye dayalı bu dini yaymakta başarılı olamamıştır. Doğru cevap B'dir.

Karnın sol alt kısmında küçük bir yarık açılarak mide, karaciğer, akciğer ve bağırsaklar çıkarılıyordu. Kalp vücut içinde bırakılıyordu. Bu organlar natron ile kurutulduktan sonra kanopik adı verilen 4 adet vazo içine konulurdu. Bu vazolar Osiris ve İsis’in oğlu olan Horus’un 4 oğlunun başını temsil eden figürler şeklindeydi. Çakal başlı Duamutef mideyi, şahin başlı Kebehsenuf bağırsakları, maymun başlı Hapy akciğeri, insan başlı olan İmset karaciğeri korurdu. Doğru cevap E'dir.

Erken Devir sonlarında Mısır'ın sınırları güneyde Birinci Çağlayan’a kadar uzanmıştı. Bu dönemde Mısır merkezî devlet yönetimi oluşturulmuş ve yüzyıllarca kullanılacak olan krallık modeli geliştirilmiştir. Daha önemli bir gelişme, hiyeroglif yazının geliştirilmiş olmasıdır. Ayrıca Mısır sanatı da klasik biçimlerine kavuşmuştur. Doğru cevap C'dir.