UYGARLIK TARİHİ I

Kuzey Mezopotamya’daki yerleşme yerlerinden isimlerini alan boyalı çanak çömlek kültürleri Hassuna Kültürü ve Samarra Kültürü adını taşır. İ.Ö. 5600’ de Kuzey Mezopotamya’da Hassuna Kültürü’nün yerini Halaf Kültürü (İ.Ö. 5600-5000) aldı. Bu kültür adını, çanak çömlek örneklerinin ilk buluntu yeri olan Yukarı Habur Bölgesi’ndeki Tel Halaf yerleflmesinden almışltır. Halaf Dönemi’nde insanlar tholos  adı verilen ev tiplerini kullanmışlardır. Doğru cevap A'dır.

Yeni Sümer Dönemi (III. Ur Sülalesi) (İ.Ö. 2112-2000) Güney Mezopotamya’da Sami kökenli Akkadların Sümer kentleri üzerindeki baskısı ortadan kalkınca birçok Sümer kentinde yönetici sülaleleri egemenliklerini ilan etmişlerdir. Ur-Nammu (M.Ö. 2112-2095) tarafından kurulan III. Ur Sülalesi ile Ur, Gudea yönetiminde zengin bir ticaret kenti olan Lagaş ve Utu-Hegal yönetimindeki Uruk bu kentlerin başlıcalarıdır. Ur Hanedanı bu dönemde Akkad gibi bir merkezî krallık kurmak ve tüm bölgeyi denetlemek istemiştir. Doğuda Elam, kuzeyde Assur ülkesi üzerinde merkezî yönetim kontrolü sağlanmıştır. Yaklaşık 100 yıl kadar (M.Ö. 2100-2000) süren bir dönemde Ur kenti Mezopotamya’nın en büyük siyasi gücü olmuştur. Dönemlerinin sonu, yoğun göçler ve çevre toplulukların saldırıları ile gelmiş ve yönetimleri zayıflamıştır. Ur Sülalesinin yönetiminin sonu aynı zamanda Sümerlerin Mezopotamya’daki yönetimlerinin sonu demektir. Daha sonra Mezopotamya’ya Sümer kökenli olmayan kavim ve sülaleler egemen olmuşlardır. Doğru cevap A'dır.

Mezopotamya’da bugüne kadar bulunan kanunlar yazılış sırasına göre şunlardır:

I. Sümerce Yazılı Kanunlar:

a) Urukagina Kanunu

b) Ur-Nammu Kanunu

c) Ana İttişu Kanunu

d) Lipit-İstar Kanunu

II. Akkadca Yazılı Kanunlar:

a) Eşnunna Kanunu

b) Hammurabi Kanunu

c) Orta Assur Kanunları

Doğru cevap A'dır.

Mezopotamya’da bugüne kadar bulunan kanunlar yazılış sırasına göre şunlardır:

I. Sümerce Yazılı Kanunlar:

a) Urukagina Kanunu

b) Ur-Nammu Kanunu

c) Ana İttişu Kanunu

d) Lipit-İstar Kanunu

II. Akkadca Yazılı Kanunlar:

a) Eşnunna Kanunu

b) Hammurabi Kanunu

c) Orta Assur Kanunları

Doğru cevap A'dır.

Mezopotamya’da çok tanrılı bir din anlayışı hakimdi. Sümer, Sami, Hurri, Hitit ve Elam tanrıları birbirinden farklıydı. Ancak Sümer din anlayışı her zaman baskın olmuştur. Antik Mezopotamya dini, kayıtları bilinen en eski dindir. Doğru cevap A'dır.

Tanrıların tapınak-ev anlamına gelen zigguratların altında yaşadığına inanılırdı. Zigguratlar Sümerlerden itibaren belli bir gelişim göstermiştir ve Mezopotamya’nın en önemli mimari eser tiplerinden biridir. Doğru cevap A'dır.

Sümerler edebiyatın her dalında ölmez eserler yaratmışlardır. Destani (epik) şiirin mucidi de Sümerlerdir.

Mezopotamya’da çok tanrılı bir din anlayışı hakimdi. Sümer, Sami, Hurri, Hitit ve Elam tanrıları birbirinden farklıydı. Ancak Sümer din anlayışı her zaman baskın olmuştur. Antik Mezopotamya dini, kayıtları bilinen en eski dindir. Sümerlerde her şehrin bir tanrısı vardı: Uruk’ta İnanna, Ur’da Nanna, Lagaş’ta Ningirsu, Nippur’da Enlil, Babil’de Marduk ve Assur’da Assur gibi. Doğru cevap A'dır.

Epik (Destani) Şiiirler

Sümerler edebiyat›n her dal›nda ölmez eserler yaratm›fllard›r. Destani (epik) fliirin

mucidi de Sümerlerdir. Sümer destanları Kahramanlık Çağı (Tufan öncesi) kralları-

nın icraatlarını anlatırlar. Bugüne kadar bu türden Sümerce 7 destan bulunmuştur:

1. Yaradılış Destanı

2. Gılgamış Destanı

3. Lugalbanda Destanı

4. Enmerkar ve Aratta Beyi Destanı

5. Ninurta Destanı

6. Kazma Destanı

Doğru cevap A'dır.

Tholos: Çapı 3 ile 7 m arasında değişen yuvarlak planlı, kubbeli bir oda ile bu
odaya eklenmiş dikdörtgen planlı bir başka odadan oluşuyordu. Balçık, kerpiç ya
da taştan yapılıyorlardı. Kuzey Mezopotamya’da Hassuna Kültürü’nün yerini
Halaf Kültürü (‹.Ö. 5600-5000) aldı. Bu kültür adını, çanak çömlek örneklerinin ilk
buluntu yeri olan Yukarı Habur Bölgesi’ndeki Tel Halaf yerleşmesinden almıştır.
Halaf Dönemi’nde insanlar tholos adı verilen ev tiplerini kullanmışlardır.

Bilim

En erken metinlerde kullanılan sayı sistemleri altmış tabanlı sistemi içerirdi. 60’ınböleni çok olduğu için sistem, birçok hesaplamayı basitleştirmiştir.

Doğru cevap A'dır.

Eridu, Uruk, Ur, Lagaş, Kiş, Nippur, Umma

III. Ur Sülalesi’nin çöküşünden sonra kuzeyde büyük bir siyasi güç olarak Assur,
güneyde ise din ve kültür merkezi olarak Babil öne çıkmıştır.

Babil, ünlü kral Hammurabi’ye de başkentlik etmesine rağmen esas ününü bu dönemde kazanmıştır. Günümüze kadar ulaşan anıtsal yapıların çoğu bu dönemde Nabopolassar ve Nabukadnezar tarafından yaptırılmıştır.

Hammurabi Kanunları’ndaki paragrafların hepsi “eğer” kelimesi ile başlıyordu.
İlk defa Sümer Kanunları’nda görülen bu sistem, çeŞitli suçlar için düzenlenmiş kalıplardan oluşur.

Antik Mezopotamya dini, kayıtları bilinen en eski dindir. Sümerlerde her şehrin
bir tanrısı vardı.

Çivi yazısı Hellenistik Selevkoslar Dönemi’ne kadar (İ.Ö. 312-64), astronomiyle
ilgili metinlerde ise İ.S. 70 yılına kadar kullanılmıştır.

Adapa mitosunda, Gılgamış destanında olduğu gibi, insanın ölmeye mahkûm
bir yaratık olduğu konusu işlenmektedir.

Babil matematikçileri pi sayısını 3 olarak hesaplamalarına karşın bunun tam değerini 3 1/8 (=3.125) olarak gerçek değere (3.142) çok yakın hesaplamışlardır.

Günümüzden 12.000-11.000 yıl önce buzul iklimi sona ermiştir.