UYGARLIK TARİHİ I - Deneme Sınavı - 22

İtalya ve Almanya 19.yüzyılda Avrupa'da siyasi dengenin değişmesine neden olmuşlar ve gelişmekte olan olaylara yön vermişlerdir.

M.S. 2 ve 3. yüzyıllardaki veba salgınları, politik ve ekonomik sorunlar ve savaşlar, halk topluluklarının dünya üzerindeki hayatın niteliklerini aşağı görmelerine yol açmıştır. İnsanın kendi zekâ ve çabasıyla iyi bir hayat sürebileceğini savunan klasik dönem düşünce tarzı terk edilmeye bunun yerine ancak bir ilahın yardımı ile başka bir dünyada daha iyi bir hayatın onları beklediği düşüncesi yayılmaya başlamıştır. Özellikle parlak törenleri ve gizemli karakterleri ile insanlara çekici gelen Doğu dinleri, ölümden sonra başka bir dünyada ikinci bir hayat müjdeledikleri için oldukça popüler olmuşlardır. Bu sorunlara cevap veremeyen klasik tanrılar ise yavaş yavaş terk edilmiştir. Bu nedenle klasik pagan kültleri de değişime giderek, synkretik tanrılar oluşturmuşlardı. Böylece bu kültlerin mistik özellikleri güçlendirilerek diğer kültlerle rekabet etmeleri amaçlanıyordu.

Avusturya - Macaristan İmparatorluğu veliahtının Saray-Bosna'da Sırp milliyetçiler tarafından öldürülmesi, I. Dünya Savaşının başlamasına neden olmuştur.

Roma Cumhuriyet Dönemi’nde patricius  kesiminin İtalya ve eyaletlerde büyük toprakları ele geçirmesi, kırsal alanlardan şehirlere göç eden, topraksız, işsiz ve vasıfsız proleteria sınıfını oluşturmuştur.

Osmanlı Devleti I. Dünya Savaşına dahil olduğu zaman cephe sayısı genişlemiş, ve savaş daha geniş bir alana yayılmıştır.

Roma Cumhuriyeti döneminde zanlıların kendilerini savunabilmesi için avukatlık mesleği ortaya çıkmıştır. Ünlü hatip Cicero, devlette çeşitli kademelerde hizmet vermiş olsa da ana mesleği avukatlıktı. Çeşitli davalarda yaptığı savunma konuşmaları günümüze ulaşmıştır.

Savaşlar sonrasında evrensel nitelikli kurumlar kurularak alınan kararların evrensel nitelikte olması amaçlanmıştır.

Romalılar Yunan tarzı at nalı biçimindeki tiyatro yapısının plan tipini değiştirerek yarım daire hâle getirmişler ve sahne binasını taştan inşa etmeye başlamışlardır. Aspendos (Belkıs, Antalya) tiyatrosu bütün Akdeniz’de bu türün en iyi örneğidir. Daha çok batı eyaletlerinde yaygın olan amfitiyatro ise tam daire veya elips planlıdır. En önemli örneği Roma’daki Colloseum’dur.

Türkiye Mihver Devletleri oluşumunda yer almamıştır.

Anadolu’da Paleolitik Çağ’ın en eski yerleşmeleri İstanbul’da Küçük Çekmece Gölü’nün 1.5 km kadar kuzeyinde yer alan Yarımburgaz Mağarası ile Antalya’nın 27 km kuzeybatısında, Şam Dağı’nın Akdeniz’e bakan yamaçlarında bulunan Karain Mağarası’dır.

NATO; II. Dünya Savaşı'nın bitiminde kurulan Birleşmiş Mil­letler Örgütü'nün organları içerisinde yer almaz.

Neolitik Çağ’ın önde gelen yerleşmeleri içinde en ünlüsü Çatalhöyüktür. Konya’nın 52 km güneydoğusunda, Çumra ilçesi yakınlarındaki höyük, 450 x 275 m. boyutlarında ve 17 m yüksekliğindedir. Burası, binden fazla konuta sahip, 5-10 bin kişinin yaşadığı hesap edilen Yakın Doğu’nun bilinen en büyük kasabalarından biridir.

Yeni hammadde ve iş gücü bulmak için coğrafi keşifler yapılmaya başlanması Yeniçağ’ın başlarında gerçekleşmiştir. Bu yolla ticari faaliyetlerini arttıran burjuvazi zenginleşmiş, güçlenmiştir.

Taş Devri’nden Maden Devri’ne geçiş dönemi olarak tanımlanan Kalkolitik Çağ’ın en belirgin özelliği, taş aletlerin giderek azalması ve madenciliğin gelişmesidir.

Aydınlanma Felsefesi İngiltere’de başlayarak önce Fransa ardından Almanya’da etkili olmuştur. Dolayısıyla IV seçenekteki “Aydınlanma Felsefesi Fransa’da başlayarak Avrupa’ya yayılmıştır” ifadesi yanlıştır.

Özel konutlarda Romalılar Akdeniz çevresinde ele geçirdikleri bölgelerin yerel mimarisini devam ettirmişlerdir. Dolayısıyla örneğin Orta Anadolu'da bulunan höyüklerde kerpiç konut mimarisi veya Likya'da taş temelli ahşap yapılar devam etmiştir. Atriumlu evler en yaygın konut türleri arasındadır. Atriumlu ev: Odaları merkezi ve tepesi açık bir avlunun etrafında yer alan ev planı tipidir. Ephesos'taki yamaç evleri bu türün güzel örnekleri arasındadır. Roma gibi büyük kentlerde ise tuğla kullanılarak inşa edilen apartmanlar özellikle daha fakir insanların konutlarını oluşturmaktadır. Roma konutlarının duvarları, sahiplerinin gelir düzeylerine göre değişen kalitede boya ile yapılmış duvar resimleri,zeminlerinde ise küçük taşlarla yapılmış mozaiklerle kaplanıyordu. Örneğin Zeugma'dan bulunan ve Gaziantep Müzesinde sergilenen mozaikler ve duvar resimleri bu tarz konutları süslemektedir.

Aydınlanma Felsefesinin ilkeleri; Bilim-doğa-felsefe, Akıl, Laiklik, Özgürlük, Mutluluk, Kendine güven ve Hukuk’tur. Diğer seçeneklerdeki kavramlar ise Aydınlanma Çağı’nda ortaya çıkan görüşleri ifade etmektedir.

Adını Girit’in efsanevi kralı Minos’tan alan Minos Uygarlığı’nın merkezi Girit Adası’dır. Doğru cevap A seçeneğinde verilmektedir.

I. önermedeki “Çok sayıda eser besteleyen Bach ve Mozart, Çağ’ a isimlerini vermişlerdir” cümlesi tümüyle doğru değildir. Çağ’ a isimlerini veren sanatçılar Haydn ve Mozart’ tır.

Miken Uygarlığı'nda ticaret malları; parfüm yağları, zeytinyağı, şarap, baharat, seramik, bronz objeler, altın, bakır, kalay, fildişi ve boyadır.

Adam Smith-Ulusların Zenginliği, Voltaire- Candide, Montesquieu- Yasaların Ruhu, Rousseau-Emile eşleşmeleri doğrudur. Locke- İngiliz Dili Sözlüğü eşleşmesi ise yanlıştır. İngiliz Dili Sözlüğü, Aydınlanma Çağı yazarlarından Samuel Johnson’a aittir.

Minos Kültürü'nde kutsal semboller; boğa ve onun takdis boynuzları, çift yüzlü balta, yılan, güneş diski ve ağaçtır. Nektar tanrıların içkisi anlamındadır. Doğru cevap D seçeneğinde verilmektedir.

Locke, Montesquieu, Rousseau ve Voltaire Aydınlanma Çağı düşünürleridir. Devletin oluşumu ve yönetimi konusundaki görüşleriyle Aydınlanma Çağı düşünürlerine başlangıç noktası sağlayan Hobbes ise mutlak monarşiyi savunan Yeniçağ düşünürüdür.

Nektar; tanrı içkisi, Akropolis; yukarı şehir, Ambrosia; Olympos tanrılarının yiyeceği, Polis; şehir veya şehir devletlerine verilen adlardır. Kuros ise çıplak, genç erkek heykellerine verilen isimdir. Giysili Kuros heykelleri çok azdır. Bu heykellerin başlangıçta tanrı Apollon’u betimlediği düşünülmüş ancak, sonra sadece Apollon değil, diğer tanrı ve kahramanları ayrıca insanları da tasvir ettiği anlaşılmıştır. Doğru cevap C seçeneğinde verilmektedir.

Thomas Münzer, Reformcu düşünürler arasında yer almaktadır. Reform hareketini, ekonomik, sosyal ve siyasal yaşamı içine alacak şekilde yorumlayarak diğer reformcu düşünürlerden ayrılmıştır. Doğa yasası ve ekonomik liberalizm kavramlarıyla ilgisi bulunmamaktadır.

Pisagor, İ.Ö. yaklaşık 582-500 yıllarında yaşamıştır. Samos (Sisam) Adası’nda doğmuştur. Pythagoras öğretisinde, evrende herşeyin bir sayı ile (özellikle tam sayı) özleştiği öne sürülmüştür. Örneğin:5 rengin, 6 soğuğun, 7 sağlığın, 8 aşkın nedenidir. Doğru cevap A seçeneğinde verilmektedir.

Söylediklerinizin hiçbirinde sizinle aynı düşüncede değilim; ancak onları söyleme hakkınızı ölünceye değin savunacağım.” sözü düşünce özgürlüğünü sağlamak için büyük mücadele vermiş olan Voltaire’e aittir.

İ.Ö. 638-558 yılları arasında yaşamış, Atina'lı ünlü bir kanun yapıcı ve aynı zamanda şair B seçeneğinde verilmiş olan Solon'dur. Solon, Atina'da pek çok konuda adeta devrim niteliğinde olan yenilikler yapmasıyla tanınmaktadır.

Orta Asyalı Hun Türkleri batıya doğru yürüyüşe geçtiklerinde Germenler’den Ostrogotlar (Doğu Gotları) ve Visigotlar (Batı Gotları) ile karşılaştılar. Hunlar’dan kaçan Gotlar, Roma sınırlarına ilerlerken karşılaştıkları diğer Germen kabilelerini domino taşı etkisiyle batıya doğru ittiler. Visigotlar İ.S. 376 yılında kitleler hâlinde Roma İmparatorluk topraklarına girdiler. Doğru cevap B seçeneğidir.

Tholos mezarlar Miken mimarisi örneklerinden biri olarak bilinmektedir. Doğru cevap D seçeneğinde verilmektedir.

Karolens Dönemi’nin en önemli siyasi olayı sayılan Büyük Karl’ın Papa III. Leo’nun elinden Batı Roma İmparatoru olarak taç giymesi sonucu 1453’e dek sürecek olan Doğu ve Batı İmparatorlukları arasındaki siyasi çatışmalar başlamıştır. Doğru cevap E seçeneğidir.

İ.Ö. 330-30 yılları arasını kapsayan üç yüz yıllık dönemi araştırmacılar Hellenistik Çağ olarak adlandırmıştır. Makedonya Kralı Büyük İskender ile başlayan bu dönem, onun İ.Ö. 323 yılında ölümünden sonra komutanları tarafından kurulan krallıklar ile İ.Ö. 31 yılına kadar devam etmiştir. Bu dönemde Yunanlılar, kalabalık kitleler halinde Doğu ülkelerine girerek bir yandan kendi kültür ve uygarlıklarını bu ülkelere yayarken diğer yandan Doğu’nun yüksek kültüründen etkilenmişlerdir. Böylece, Yunan kültürü ile Anadolu, Mısır, Pers ve diğer kültürlerin geçmişten itibaren varolan ilişkileri iyice birbiriyle kaynaşarak kozmopolit bir kültür ortaya çıkmıştır. Doğru cevap C seçeneğinde verilmektedir.

Savaşın kaçınılmaz olduğu durumlarda halk gruplarının can ve mal güvenliği için yaşadıkları bölgelerin kodamanlarına sığınmaktan başka çaresi kalmıyordu. Böylelikle yaşama içgüdüsü, daha sonraki zamanlarda olgunlaşacak olan feodal toplumun ön koşullarını hazırlamış oldu. Doğru cevap D seçeneğidir.

II. ve III. şıklarda verilen mimari yapılar Minos Uygarlığı dönemine aittir. Doğru cevap A seçeneğinde verilmektedir.

Bizans terimi ilk olarak Rönesans döneminde Batı Avrupalı tarihçilerce kullanıldı. Bu terim, Bizans Dönemi’nde yalnızca başkent Constantinopolis (îstanbul)’de doğup büyümüş kişiler için kullanılırdı. Büyük Constantinus’un, başkenti doğu sınırındaki İran tehlikesine karşı idari-askerî bir tedbir olarak uzaktaki Roma kentinden doğu sınırına yakın Byzantion’a taşımasıyla yeni başkent kuruldu (İ.S. 324-330): Constantinopolis yani Constantinus’un kenti.

Büyük Giza Piramidi, Babil'in Asma Bahçeleri, Olympia'daki Zeus Heykeli, Ephesos'taki Artemis Tapınağı, Halikarnassos'taki Mauosoleum, Rodos Heykeli ve İskenderiye Feneri Antik Çağ'daki dünyanın yedi harikası olarak bilinmektedir. Doğru cevap E seçeneğinde verilmektedir.

Constantinus, Roma’nın hemen çıkışındaki Milvia köprüsü üzerinde meydana gelen savaşta rakibi Maxentius’u yenilgiye uğratır. İmparatorluk içinde yeniden başlayan iç çatışmalardan Constantinus galip çıkar ve bütün rakiplerini ortadan kaldırarak İS. 324’de Roma Imparatorluğu’nun tek imparatoru olur.

Romalılar Yunan heykel sanatını temel olarak alıp geliştirmişlerdir. Buna karşılık özellikle mitolojik konularda kullanılan modeller Yunan baş yapıtlarıdır. Roma kentleri ve resmi yapıları bunların kopyaları ile süslemişlerdir. Gerçek Roma heykeltraşlığının özellikleri portre heykellerinde görülebilir. Oldukça realist bir üslup izleyen bu sanatta sadece önemli kişiler değil, normal halk da tasvir edilmiştir. Roma anıtları Romalıların zaferlerini vurgulayabilecekleri önemli kamusal alanları oluşturuyordu: bu nedenle politik propaganda amaçlı pek çok anıt dikilmiştir. Her Roma şehrinde bulunan çok sayıdaki imparator heykelleri gene bu kategoride ele alınabilir. Anadolu'da Roma İmparatorluk Çağ'ında pek çok heykel atölyesi kurulmuştur. Özellikle Aphrodisias veya Pamphylia heykel okulları bunlar arasında sayılabilir. Roma rölyef sanatının çok güzel örnekleri lahitler üzerinde görülmektedir. Anadolu'da üretilen kabartmalı lahitler Roma imparatorluğu'nun her tarafına satılmıştır.

Constantinus’un hristiyanlığa geçişi Roma İmparatorluğu’nun politik anlayışına kesin şeklini vermiştir. Bu anlayış, Roma İmparatorluğu ve Tanrı Krallığına paralel ve bu ikisi üzerine temellenmiş bir oluşumdu.Constantinus, artık Hristiyan Tanrının seçilmiş hükümdarıdır.

Roma ordusu Cumhuriyet Dönemi'nde Yunan modeli (phalanks) terk edilerek tekrar düzenlendi. Lejyon adı verilen düzenli birlikler oluşturuldu. İlk Roma ordusu tamamen patriciuslardan oluşmaktaydı. Fakat zamanla plepler de orduya alınmıştır. Buna rağmen Roma Cumhuriyet Dönemi'nin sonlarına kadar ordu etnik köken olarak Romalılardan oluşan milli bir karakterdeydi. Ancak Cumhuriyet Dönemi'nin sonundan itibaren asker ihtiyaçlarını karşılamak için yabancılar da  lejyonlara alınmaya ve belirli sürelerle orduda hizmet vererek Roma vatandaşlık hakkı kazanmaya başlamışlardır. Bu nedenle Roma ordusu, Romalı olma fikrini ele geçirilen topraklarda yayılması için anahtar bir rol üstlenmiştir.Roma ordusu sadece askeri birliklerden oluşmaz. Roma lejyonlarında mühendisler, mimarlar, doktorlar, zanaatkârlar ve diğer mesleklerde uzmanlaşmış kişilerde bulunmaktaydı. Bu nedenle Roma ordusu görev yaptığı bölgelerde yol, köprü, su kemerleri gibi kamu inşaatlarını gerçekleştirmiş, bu bölgelerin ekonomik olarak kalkınmasında önemli rol oynamıştır. Ordu aynı zamanda madencilik ve maden işleme yöntemleri, seramik ve cam üretimi gibi zanaatların yaygınlaşmasında önemli rol oynamıştır. Aynı şekilde yiyecek ve erzak ihtiyacı için pek çok ürünün de büyük alıcısı olarak ordu önemli bir ekonomik pazar yaratıyordu. Roma ordusu aynı zamanda yollar üzerinde istasyonlar kurarak posta hizmetlerini gerçekleştirmiştir. Çeşitli kentlere yerleştirilen küçük askeri birlikler, vergilerin toplanması ve polislik görevlerini de yerine getirmiştir. Roma Cumhuriyet Dönemi'nin sonlarından itibaren emekli askerlerin devlet tarafından toprak verilerek yeni kurulan kolonilere yerleştirilmesi sayesinde, emekli olduktan sonra da problemli bölgelerde huzurun korunmasında anahtar rol oynamıştır.