UYGARLIK TARİHİ I - Deneme Sınavı - 15

İ.S. 2.yy.ın ortasından başlayarak Tuna ve Ren Irmakları civarında yaşayan barbar kabileleri, doğudan gelen göçlerle yerlerinden edilerek, Roma topraklarına geçmeye başlamışlardır. Doğru cevap C seçeneğidir.

I. Constantinus, Diocletianus’un başlattığı reformları sürdürmüştür. En önemli icraatı, imparatorluğun tek bir başkentten idare edilmesinin mümkün olmaması nedeniyle yeni bir başkent kurması olmuştur. Bu amaçla, coğrafi bakımdan oldukça elverişli bir yerde olan küçük Byzantion (İstanbul/Sarayburnu) kenti yeni imar faaliyetleri ile genişletilerek İ.S. 330’da Constantinopolis adıyla Roma İmparatorluğu’nun ikinci başkenti ilan edildi. Doğru cevap E seçeneğidir.

Romalılar mevcut kentlerin yeni yapı tipleri ile gelişmesini sağlamışlardır. Bugün Türkiye’deki antik kentlerde görülen anıtsal mimari eserlerinin büyük kısmı Roma Dönemi’ne aittir: Örneğin Side, Perge, Aspendos (üçü de Antalya ilinde), Ephesos (Efes), Pergamon (Bergama)’dakiler gibi. Doğru cevap E seçeneğidir.

Köylerin birleşmesiyle kabile niteliğindeki yönetim birimleri olan nomeler oluşmuştur. Her nomenin bir yerel tanrı ya da tanrıçası vardı. İ.Ö. 3400’den sonraki yıllarda nomeler aralarında birleşerek Aşağı Mısır Krallığı ve Yukarı Mısır Krallığı olmak üzere iki krallık oluşturmuşlardır. Doğru cevap A seçeneğinde verilmektedir.

Mumyalar hazırlanırken öncelikle vücut yıkanıyordu. Daha sonra özel bir masaya yatırılıyordu. Burun deliğinden çengele benzeyen bir alet yardımı ile beyin ve iç organlar dışarı çıkarılırdı. Vücut içindeki yumuşak kısımların çıkarılmasının nedeni çürümeyi önlemekti. Göz ve yanakların çökmemesi için bu yumuşak kısımlara keten tamponlar konulur, ölünün göz kapakları da kapatılırdı. Karnın sol alt kısmında küçük bir yarık açılarak mide, karaciğer, akciğer ve bağırsaklar çıkarılıyordu. Kalp vücut içinde bırakılıyordu. Bu organlar natron ile kurutulduktan sonra kanopik adı verilen 4 adet vazo içine konulurdu. Bu vazolar Osiris ve İsis’in oğlu olan Horus’un 4 oğlunun başını temsil eden figürler şeklindeydi. Çakal başlı Duamutef mideyi, şahin başlı Kebehsenuf bağırsakları, maymun başlı Hapy akciğeri, insan başlı olan İmset karaciğeri korurdu. Natron; karbonat, bikarbonat, klorid ve sodyum sülfat karışımı. Nil Nehri’nin kenarında doğal olarak bulunuyordu. Doğru cevap A seçeneğinde verilmektedir.

Uruk Dönemi’nin sonlarına doğru İ.Ö. 3200 yıllarında Uruk IV tabakasında en erken yazılı belgeler ortaya çıkmıştır. Doğru cevap A seçeneğinde verilmektedir.

Akkad Hanedanı'nın kurucusu Kral I. Sargon’dur (İ.Ö. 2334-2279). Doğru yanıt B'dir.

Yeni Krallık zamanında tapınaklar, büyük tanrılara adananlar ve ölü kültü ile ilgili mezar tapınakları olmak üzere iki tiptir. Firavun Hatflepsut’un Deir el-Bahri’de Krallar Vadisi’nde bulunan teraslı tapınağı ve II. Ramses’in Ramseseum’u ölü kültü ile ilgili tapınaklardır.

Karnak ve Luksor tapınakları ise büyük tanrılara adanan tapınakların en güzel örnekleridir. Doğru yanıt D'dir.

Orta Asya’daki ilk yerleşlmelerin İ.Ö. 2500’ lerde olduğu tahmin edilmektedir. Orta Asya’daki arkeolojik araştırmalara göre Minusinsk Bölgesi’ndeki Afenesyevo Kültürü (‹.Ö. 2500 - 1700) ile aynı bölgedeki Andronovo Kültürü (‹.Ö. 1700 - 1200)’nün temsilcilerinin Türk soyunun prototipini (ön tipi) oluşturan insanlar olduğu anlaşılmıştır. Doğru yanıt A şıkkıdır.

Orta Asya’nın sınırları, çoğunlukla kuzeyde Ural Dağlarından başlayıp Altay Dağlarının geçerek Kingan Dağlarına kadar uzanır.  Güneyde Himalayalar ve Pamir'e kadar devam eden bu hat, Hazar Denizi kıyısında sona erer. 

Kuzey Asya bugünkü Sibirya topraklarını kapsarken, Doğu Asya olarak adlandırılan bölüm başlıca Japonya, Japon Adaları, Kore ve Mançurya'yı içine alır. Hindistan, Çin Hindi ve Doğu Hint Adaları Güney Asya’da yer alırken, İran, Afganistan, Ermenistan, Arabistan, Suriye ve Mezopotamya ise Ön Asya bloğunu oluşturur. Doğru yanıt B şıkkıdır.

Başlangıçta toplayıcı yaşam biçimi içinde yer alan Türkler, nüfusun az ve kaynakların bol olmasıyla hayatlarını rahatça devam ettirirken, zamanla şartların olumsuz hale gelmesi insanları avcılık veya yağmacılık gibi faaliyetlere yönlendirmiştir. DAha az verimli bölgelerde oturan kabileleri daha verimli bölgelerde oturan ve ürünlerini depolamış olan diper kabileler üzerine saldırarak ürünlere el koyarak yağmacılık yapmışlardır. Doğru yanıt C şıkkıdır.

Bilinen ilk Hun hükümdarı Tu-man (Teoman)’dır. Çince Göğün Yüce Oğlu anlamına gelen bir ünvanı taşıyan Teoman, Hun Devleti’nin kurucusu kabul edilir.Doğru yanıt D şıkkıdır.

Mete babasını öldürerek tahta geçmiş ancak cesareti ve organizasyon becerileriyle Hun devletini ileriye taşıyacak eylemlerde bulunmuştur. Han sülalesine yapılan akınlar Hunları Çin karşısında üstün duruma getirmiştir. Ayrıca İ.Ö. 201 tarihli Pai Teng anlaşması Hun ve Çin devletleri arasında yapılan ilk anlaşma özelliğini taşımaktadır. Ancak Mete'nin Çinli bir prensesle evlenmesi -tıpkı daha sonra oğlunun da yapacağı gibi - Hun sarayında Çin etkisinin doğmasına neden olmuştur. Doğru yanıt E şıkkıdır.

Ki-ok döneminde Hun devleti güçlü olmaya devam etmiş, bir sefer sırasında yakılan Çin sarayının olumsuzluğunu gidermek için Ki-ok bir Çin prensesiyle evlenmiştir. Ki-ok'tan sonra Hun devleti çareyi Hunluluar gibi teşkilatlanmakta bulan Çin karşısında gücünü kaybetmeye başlamış, aynı zamanda baş gösteren kıtlık vb gibi olumsuz koşullar baş edebilmek için Ho-han-yeh Çin'e bağlılığını bildirmiştir. Kardeşi Çi-çi ise bu durumdan rahatsız olmuştur. Kardeşini Çinliler yardımıyla ortadan kaldıran Ho-han-yeh tamamen Çin güdümüne girmiş ve Hun devletinde huzursuzluklar başgöstermiştir. Sonunda Kuzey ve Güney Hunlar olarak ikiye ayrılmışlardır. Bu olay Hun devletinin siyasi tarihinde bir dönüm noktasıdır. Doğru yanıt A şıkkıdır.

Asya Hun İmparatorluğunun dağılmaya başladığı İ.S 1.yüzyılın sonu ile 2.yüzyılın ortalarına kadar devam eden dönemde Orta Asya, Moğol kökenli bir topluluk olan Sien- Pi lerin akınlarına sahne olmuştur. Sien-Piler İ.S 48 yılından itibaren iki ayrı devlet haline gelen Kuzey ve Güney Hunları üzerine yaptıkları baskılarla kuzeydekileri batıya, güneydeki grupları ise Çin’e göç etmeye zorlamıştır. Doğru yanıt A şıkkıdır.

630-680 yılları arası Orta Asya tarihinde Çin Esareti Dönemi olarak adlandırılmıştır. Bu dönemde Gök-Türklerin Çin’e karşı girişmiş oldukları bağımsızlık isyanları başarısız olmuştur. Ancak 681 yılındaki  Kutlğ ayaklanması öncekilerden farklı olarak başarıya ulaşmıştır. Doğru yanıt B şıkkıdır.

571-590 Bizans Sasani savaşları

692-716 Kapgan Kagan hükümdarlığı

620-630 Tarduş, Bayırku ve Uygur ayaklanmaları

609-619 Shih  Pih kağan yönetimi

Ailelerin ve urugların bir araya gelmesinden oymaklar oluşurdu. Oymakların bir araya gelmesiyle siyasi içerikli boylar meydana gelirdi. Doğru yanıt C şıkkıdır.

Könilik adalet anlamına gelen bir kelimedir.

Börü süvari ağırlıklı Türk ordusuna verilen addır.

Kut, Gök Tanrı tarafında kağana verildiğine inanılan şans, baht açıklığı ve devlet yönetme yetkisine verilen addır.

Urug sülale anlamına gelen kelimedir. Doğru yanıt B şıkkıdır.

“Kısasa Kısas” ya da “Göze Göz, Dişe Diş” olarak adlandırılabilecek olan ağır cezalar  Hammurabi tarafından kanunlaştırılmıştır.

Halaf Dönemi’nde Çapı 3 ile 7 m arasında değişen yuvarlak planlı, kubbeli bir oda ile bu odaya eklenmiş dikdörtgen planlı bir başka odadan oluşan evlere Tholos adı verilir.