UYGARLIK TARİHİ I - Deneme Sınavı - 13

Pers İmparatorluğu içinde kurulan ve kısa sürede hızla büyük bir coğrafyaya yayılan bir dindir Mani Dini. Bögü Kağan zamanında Uygurlar Mani Dini'ni milli din olarak kabul etmişlerdir. Doğru cevap B'dir.

840 yılında Kırgız katliamının ardından dağılan Uygurların kurdukları diğer bir devlet ise Turfan, Hoca ve Kaşgar'ı da içine alan Turfan Uygur Devleti'dir. Doğru cevap E'dir.

Sorguç da denilen, hükümdarlık sembolü olarak başlığa takılan bir tutam yabani sığır ya da at kılına verilen ad Kotuz'dur. Doğru cevap C'dir.

Süvari ağırlıklı Türk ordusuna Börü adı verilirdi. Doğru cevap B'dir.

Bu büyük kıta beş büyük coğrafya ve uygarlık bölümüne ayrılır. Bunlardan Kuzey Asya aşağı yukarı bugünkü Sibirya topraklarını kapsarken Doğu Asya olarak adlandırılan bölüm başlıca, Japonya, Japon Adaları, Kore ve Mançurya’yı içine alır. Hindistan, Çin Hindi ve Doğu Hint Adaları Güney Asya’da yer alırken, İran, Afganistan, Ermenistan, Arabistan, Suriye ve Mezopotamya ise Ön Asya bloğunu oluşturur.

Batı Asya ismi Asya'ya ilişkin bölümlendirmelerde geçmemektedir.

Doğru cevap C seçeneğidir.

Yaklaşık M.Ö. 4. ve 5. binyıllardan beri Güney Rusya’da olduğu gibi Sibirya’nın batısında da özgün bir Bozkır Uygarlığı varlığını sürdürmekteydi. Henüz yazıyı kullanmayan bu uygarlık aynı zamanda atlara koşum takan ilk uygarlık olmuş, tahta, deri gibi dayanıksız ürünleri işlemesini bilmiş, daha sonra metali
işleyerek tarım yapmasını öğrenmiştir.

A, C, D ve E seçeneklerine ilişkin bir bilgi ya da bulguya rastlanılmamaktadır.

Doğru cevap B seçeneğidir.

Orta Asya'daki ilk yerleşmelerin M.Ö. 2500’ lerde olduğu tahmin edilmektedir. Orta Asya'daki arkeolojik araştırmalara göre Minusinsk Bölgesindeki Afenesyevo Kültürü (M.Ö. 2500 - 1700) ile aynı bölgedeki Andronovo Kültürü (M.Ö. 1700 - 1200)’nün temsilcilerinin Türk soyunun prototipini (ön tipi) oluşturan insanlar olduğu anlaşılmıştır.

Doğru cevap D seçeneğidir.

Devlet kurmadan önceki Orta Asya Türk topluluklarına bakıldığında başlıca üç aşamadan geçtikleri görülür. Bunlar toplayıcılık, hayvancılık ve tarım aşamalarıdır.

Doğru cevap A seçeneğidir.

Türk göçlerinin doğuya doğru devam ettiği dönemlerde Çin’de kurulan Chou Devleti’nin (M.Ö. 1050 - 256) Türklerle ilgisi üzerine dikkat çekilmiş, hükümdar sülalesinde Gök Tanrı dini, güneş ve yıldızların kutsal sayılması, askeri alanda savaş arabalarının kullanılması gibi özelliklerin daha çok Türk nüfusun yoğunlukla yaşadığı yerlerde görülmesi, bu hanedanın aslen Türk olabileceğine ilişkin düşüncelerin doğmasına sebep olmuştur. Ancak bu durum kesinlik kazanıncaya kadar Asya Türk tarihinin Hunlarla başlatılması doğru olacaktır.

Doğru cevap E seçeneğidir.

Henüz bir devlet olma aşamasına gelmemiş olmalarına rağmen, M.Ö. 318’de Çinliler, Hunlar ile tarihin bilinen ilk Türk-Çin antlaşmasını yapmışlardır. Tamamen siyasal koşullar taşıyan bu anlaşmanın, Çin üzerine yapılan Hun akınlarının durdurulmasına yönelik bir anlam taşıdığı bilinmektedir.

Doğru cevap B seçeneğidir.

552 yılında devletin kurulmasından hemen sonra Bumin Kağan, tıpkı Hunlarda olduğu gibi ülkenin batısını kardeşi İstemi Yabgu’nun yönetimine bırakmıştır. İkili Teşkilat uygulamasının Gök-Tükler’in teşkilatlanmada Hun modelini benimsedikleri fikrini desteklediği savunulabilir.

Doğru cevap A seçeneğidir.

"Devleti derleyip toparlayan" anlamına gelen İlteriş ünvanı Kutluğ'a verilmiştir.

Doğru cevap C seçeneğidir.

Bu durumun en iyi kanıtı Türk dilindeki akrabalık ifadelerinin çokluğudur.

Doğru cevap C seçeneğidir.

B seçeneği dışında yer alan seçenekler Arap ve Türk medeniyetlerine yer verilmiştir. Oysa, Elamlılar İranlıların kurduğu bir uygarlıktır.

Doğru cevap B seçeneğidir.

Akkadlar, devletlerini merkezî sistemle yöneterek bütün dünyayı yönetme düşüncesini geliştirmişlerdir. Akkad krallarından Naram-Sin, Agade’nin Kralı, Dört Bir Yanın Hükümdarı ve Evrenin Kralı gibi unvanları kullanmıştır. Adının başına tanrıları belirtmek için konulan işareti ekletmiş, kendisini Mezopotamya’da sadece tanrılara özgü olan çift boynuzlu bir başlıkla betimletmiştir. Doğru yanıt C şıkkıdır.

Kuzey Mezopotamya’daki yerleşme yerlerinden isimlerini alan boyalı çanak çömlek kültürleri Hassuna Kültürü ve Samarra Kültürü adını taşır. İ.Ö. 5600’ de Kuzey Mezopotamya’da Hassuna Kültürü’nün yerini Halaf Kültürü (İ.Ö. 5600-5000) aldı. Bu kültür adını, çanak çömlek örneklerinin ilk buluntu yeri olan Yukarı Habur Bölgesi’ndeki Tel Halaf yerleflmesinden almışltır. Halaf Dönemi’nde insanlar tholos  adı verilen ev tiplerini kullanmışlardır. Doğru cevap A'dır.

Yeni Sümer Dönemi (III. Ur Sülalesi) (İ.Ö. 2112-2000) Güney Mezopotamya’da Sami kökenli Akkadların Sümer kentleri üzerindeki baskısı ortadan kalkınca birçok Sümer kentinde yönetici sülaleleri egemenliklerini ilan etmişlerdir. Ur-Nammu (M.Ö. 2112-2095) tarafından kurulan III. Ur Sülalesi ile Ur, Gudea yönetiminde zengin bir ticaret kenti olan Lagaş ve Utu-Hegal yönetimindeki Uruk bu kentlerin başlıcalarıdır. Ur Hanedanı bu dönemde Akkad gibi bir merkezî krallık kurmak ve tüm bölgeyi denetlemek istemiştir. Doğuda Elam, kuzeyde Assur ülkesi üzerinde merkezî yönetim kontrolü sağlanmıştır. Yaklaşık 100 yıl kadar (M.Ö. 2100-2000) süren bir dönemde Ur kenti Mezopotamya’nın en büyük siyasi gücü olmuştur. Dönemlerinin sonu, yoğun göçler ve çevre toplulukların saldırıları ile gelmiş ve yönetimleri zayıflamıştır. Ur Sülalesinin yönetiminin sonu aynı zamanda Sümerlerin Mezopotamya’daki yönetimlerinin sonu demektir. Daha sonra Mezopotamya’ya Sümer kökenli olmayan kavim ve sülaleler egemen olmuşlardır. Doğru cevap A'dır.

Eridu, Uruk, Ur, Lagaş, Kiş, Nippur, Umma

Hammurabi Kanunları’ndaki paragrafların hepsi “eğer” kelimesi ile başlıyordu.
İlk defa Sümer Kanunları’nda görülen bu sistem, çeŞitli suçlar için düzenlenmiş kalıplardan oluşur.

Orta Asya’nın sınırları, çoğunlukla kuzeyde Ural Dağları’ndan başlayıp Altay Dağları’nı geçerek Kingan Dağları’na kadar uzanır. Güneyde Himalayalar ve Pamir’e kadar devam eden bu hat, nihayet Hazar Denizi’nin doğu kıyısında sona erer. Doğru cevap A'dır.