UYGARLIK TARİHİ I - Deneme Sınavı - 19

Çoğu Alt ve Orta Paleolitik evreye
ait olan mağara ve açık hava türündeki yerleşmelerin başlıcaları bulundukları bölgelere
göre şu şekilde gruplandırılabilir:
• istanbul Çevresi: Pendik, Göksu, Yarımburgaz, Haramidere, Ağaçlı, Çatalca
• Ankara Çevresi: Keçiören, Çubuksuyu, Etiyokuşu, Uzağıl, Dereköy-Ludumlu
• Antalya Çevresi: Karain, Beldibi, Belbaşı, Öküzini, Kızılin, Gavurini, Çarkini
Kumbucağı
• Isparta: Kapalıin
• Antakya-Hatay Çevresi: Mağaracık, Tıkalı Mağara, Altındere, Kanal, Üçağızlı,
Merdivenli, Altınözü, şenköy
• Gaziantep, Diyarbakır ve Adıyaman Çevresi: Malaliki, İkizini, Dülük vadisinde
şarklı Mağara, Kartal, Pirun, Şehramuztepe
• Kars Çevresi: Camuşlu, Cilavuz
• Elazığ: Küllününin, Karataş, Ağın
• Karadeniz Bölgesi: Kastamonu-Gölköy, Samsun-Tekeköy

Mezolitik Çağ, Paleolitik Çağ ile yerleşik düzen ve üretim ekonomisinin gerçekleştiği
Neolitik Çağ (Cilalı Taş Devri) arasındaki geçişi hazırlayan ara evredir.

Neolitik Çağ’ın en önemli özelliğini, insanoğlunun sadece avcılık ve toplayıcılıkla
sürdürdüğü tüketici yaşamı bırakarak, üretici bir yaşama geçişi olarak tanımlayabiliriz.

Batman ili Kozluk ilçesi yakınlarında yer alan Hallan Çemi Höyüğü, Neolitik
Çağ’ın hiç bilinmeyen en erken evreleri konusunda yeni bilgiler sağlayan, Anadolu’nun
bugüne kadar saptanmış en eski köyüdür.

Orta Tunç’tan itibaren yazının Anadolu’da kullanılmasıyla birlikte Anadolu, tarihî çağlarına girer.

I. Murşili’nin ölümünden Telepinu (i.Ö. 1525-1500)’nun başa geçişine kadar olan dönem Hitit Devleti’nin kargaşa dönemidir.

Hitit, Luvi, Arami ve bir kısım Hurri kökenli halklarca kurulmuş olan Geç Hitit Kent Devletleri ya da Suriye-Hitit Beylikleri olarak tanımlanan bu devletler şunlardır: Malatya çevresinde Milidia; Adıyaman yöresinde Kummuh;Kahramanmaraş ve Gaziantep yöresinde Gurgum ve Kargamış; islahiye dolaylarında Sam’al; Çukurova bölgesinde Que ve Hilakku; Amik Ovası dolaylarında Pattin; Adana-Kadirli yöresinde Asitavanda; Kayseri, Ni¤de ve Nevşehir civarında Tabal.

İlk kez Assur Kralı I. Salmanassar (i.Ö. 1274-1245) dağlık bölgedeki bu ülkeden
Uruatri olarak söz etmiş ve 8 kabilenin ismini sayarak, bu ülkenin birtakım krallar
tarafından yönetildiğini bildirmiştir.

İ.Ö. 687-547 yılları arasında hüküm süren Mermnad Sülalesi zamanında Lidya, güçlü bir krallık hâline gelmiş ve Anadolu’nun Kızılırmak Nehri’nin batısında kalan kısmına hâkim olmuştur. Bu sülalenin kralları Gyges, Ardys, Sadyattes, Alyattes ve Kroisos'tur.

Aktalos (Sart Çayı) Çayı’nın alüvyonlarından Sardis’te elde ettikleri elektron ve altın sayesinde güçlenmişler, başkent Sardis, antik dünyanın en güçlü ve en zengin başkenti olarak ün kazanmıştır.

Ülkenin gerçek birleştiricisinin Narmer olduğu sanılmaktadır. Hierokonpolis’te bulunmuş olan, tapınağa adak olarak sunulmuş Narmer Levhası adı verilen levhadaki kabartmalarda, Yukarı Mısır’ın tacını giyen Kral Narmer Delta Bölgesi’ni ele geçirip, bir reisi esir alırken betimlenmiştir. Kral, levhanın diğer tarafında da Aşağı Mısır’ın tacını giymiş şekilde resmedilmiştir. Doğru cevap C seçeneğinde verilmektedir.

3. Sülale’nin ikinci kralı Coser (İ.Ö. 2630-2611)’in veziri İmhotep tarafından Sakkara’da yapılan basamaklı piramit firavun mezarlarının ilk görkemli örneğidir. İmhotep’in birçok unvanı yanında baş heykeltıraş unvanı da vardı. Büyük saygı gören İmhotep Yunan-Roma Dönemi’nde de şifa dağıtan bir tanrı olarak tanınmıştı. Doğru cevap E seçeneğinde verilmektedir.

İ.Ö. 1985 civarInda I. Amenemhet (İ.Ö. 1991-1962)’in tahta el koyması ile 12. Sülale başlar. Amenemhet, Orta Mısır’daki Lişt kentinde yeni bir başkent kurmuştur. Teb kenti de Yukarı Mısır’ın yönetim merkezi olarak kalmıştır. Amenemhet, firavunun ölümünden yani kendi ölümünden sonra tahtın el değiştirmesini kolaylaştırmak için, oğlunu tahta ortak ederek yeni bir gelenek başlatmıştır. Doğru cevap B seçeneğinde verilmektedir.

Yeni Krallık Dönemi, 18. Sülale’den I. Ahmose’nin Hiksosları yenip Mısır’da siyasal birliği tekrar kurmasıyla başlar. Doğru cevap B seçeneğinde verilmektedir.

III. Amenofis (İ.Ö. 1390-1353) Dönemi Yeni Krallığın en parlak dönemidir. III. Amenofis, Kas ve Mitanni prensesleriyle evlenmiş ve barış güçlendirilmiştir. Babil Akkadçası diplomasi dili olarak kullanılmaya başlanır. Doğru cevap E seçeneğinde verilmektedir.

Gregoryen Takvimi; Miladi takvimin yanlış olduğunu düşündüğü yerlerini düzeltmek için Papa XIII. Gregor tarafından yaptırılan takvimdir. 1582 yılında kabul edilmiştir Julien takvimine 10 gün ilave edilmiştir; 5 Ekim günü, 15 Ekim olarak kabul edilmiştir. O gün cumadır ve bu değişmemiştir. Güneş sistemi takvimler içinde yanlışı en az olan takvimdir. Bir senede 24 saniye hata oluşur yani takvim hesaplamasında 1 günlük hatanın ortaya çıkması için 3600 yıl geçmesi gerekir. Jülyen ve Gregoryen takvimlerini birbirine çevirmek için 13 gün ilave etmek ya da çıkarmak gerekir. Bunun nedeni iki takvim arasındaki farkın her 400 yılda 1 gün artmasıdır. 2100 yılından sonra bu fark 14 güne çıkacaktır. Doğru cevap A seçeneğinde verilmektedir.

Mısır hiyeroglifi temelde resim biçimindedir. En basit düzeyde hiyeroglif, yazıcının ifade etmek istediği nesnenin resmedilmesi biçiminde oluşmuştur. Buna piktogram denir. Bir insan anlatılacaksa insan resmi, balık anlatılacaksa balık resmi çizilirdi. Piktogramın sesi aynı zamanda uzun bir sözcüğün içinde hece olarak da kullanılabilirdi. Piktogramlar, soyut kavramları da temsil edilebilirdi. Örneğin bir papirus rulosu, “yazmak” anlamındadır. Doğru cevap C seçeneğinde verilmektedir.

Mısır kralları İ.Ö. 3000’lerde kerpiçten yapılmış “mastaba” adı verilen mezarlara gömülmüşlerdir. Dik bir kuyu içinde, zemin seviyesinin altında bir mezar odası bulunur. Mezar odasının tam üzerinde zemin seviyesinde dikdörtgen planlı, kerpiç ya da taştan bir yapı yer alır. Yapının doğu yüzüne ölünün ruhunun (Ka) geçebileceğine inanılan sahte kapı yapılırdı. Burası aslında küçük bir odaydı. Kapının üzerinde ölünün unvanı ve adı yazılırdı. Doğru cevap D seçeneğinde verilmektedir.

Mezopotamya, Yunanca “mesos”=ara/orta ve “potamos”=ırmak kelimelerinden türetilmiş “iki ırmak arası” anlamında bir coğrafi terimdir. Doğru cevap C seçeneğinde verilmektedir.

Babil sülalesinin en önemli kralı olan Hammurabi, Adaletin Kralı düşüncesini vurgulamıştır. Akkadlar, devletlerini merkezî sistemle yöneterek bütün dünyayı yönetme düşüncesini geliştirmişlerdir. Akkadlar, Sümerlerden farklı olarak kent devletlerinden ziyade Evren veya Dünya krallığı kavramını Mezopotamya’ya getirmiştir. Akkad krallarından Naram-Sin Agade’nin Kralı, Dört Bir Yanın Hükümdarı ve Evrenin Kralı gibi unvanları kullanmıştır. Naram-Sin ile Tanrı-Kral düşüncesi ortaya çıkmıştır. Doğru cevap A seçeneğinde verilmektedir.