UYGARLIK TARİHİ I - Deneme Sınavı - 13

Orta Krallık zamanında firavunlar tanrı olarak görülmez, aksine firavunluğunun tanrılar tarafından onaylanması gerekirdi. Yeni Krallık zamanında yaşayan firavunlar ise tanrısallaştırılmıştır. Doğru cevap A'dır.

Menes, efsanevi bir kraldır. Horus, Güneş Tanrısı'nın oğludur. Amon, eski bir Mısır dinidir. Tinis, Orta Mısır'daki bir kenttir.  Nome ise Eski Yunancada eyalet anlamına gelen “nomos”tan türemiştir. Kabile niteliğindeki yönetim birimleridir. Doğru cevap C'dir.

A, B, C, D şıklarında yer alan durumlar için farklı bilimsel gelişmeler yaşanmıştır, ancak Mısır takviminin geliştirilmesindeki dayanak noktası Nil Nehri'nde meydana gelen periyodik taşkınlar olmuştur. Doğru cevap E'dir.

Hiyeroglif yazı özellikle kutsal metinlerin taşa kazınmasında kullanılan resmî bir yazıydı. Mısır yazılı belgelerinin büyük bir kısmını oluşturan yönetim ve hukuk metinlerinin yazımında gün geçtikçe en yaygın hiyeroglif işaretleri kısaltılarak kullanılmaya başlandı. Zamanla bu kısaltmalar çoğalınca hiyerogliften tümüyle farklı bir yazı olan hiyeratik yazı ortaya çıktı. Hiyeroglif yazıya göre çok daha kısa sürede yazılabiliyordu. Hiyeratik yaz İ.Ö. 200’e kadar kullanılmıştır. İ.Ö. 700’den sonra hiyeratik yazının basitleştirilmiş hâli olan demotik denilen halk yazısı ortaya çıkmıştır. Bu yazı halkla ilgili hukuki metinlerde kullanılmıştır. İ.S. 3. yüzyıldan itibaren demotik yazının yerine kopt yazısı denilen bir yazı türü kullanılmıştır. Bu yazı türü Hristiyan Mısırlıların (kıpti) Yunan alfabesine yaptıkları 6 harflik ilave ile oluşan yazı türüdür. Doğru cevap B'dir.

Firavun Coser’in ünlü basamaklı piramidi İ.Ö. 2630’larda yapılmıştır ve kral mezarlarının ilk anıtsal örneğidir. Doğru cevap A'dır.

A, B, C, E şıklarında yer alan ifadeler mezarlara ilişkin özelliklerdir. 

Tapınağın en belirgin özelliği ise içinde bir sunağın bulunduğu açık avlu ve güneş tanrısının simgesi olan kalın bir dikili taştır. Doğru cevap D'dir.

Karnın sol alt kısmında küçük bir yarık açılarak mide, karaciğer, akciğer ve bağırsaklar çıkarılıyordu. Kalp vücut içinde bırakılıyordu. Bu organlar natron ile kurutulduktan sonra kanopik adı verilen 4 adet vazo içine konulurdu. Bu vazolar Osiris ve İsis’in oğlu olan Horus’un 4 oğlunun başını temsil eden figürler şeklindeydi. Çakal başlı Duamutef mideyi, şahin başlı Kebehsenuf bağırsakları, maymun başlı Hapy akciğeri, insan başlı olan İmset karaciğeri korurdu. Doğru cevap E'dir.

Erken Devir sonlarında Mısır'ın sınırları güneyde Birinci Çağlayan’a kadar uzanmıştı. Bu dönemde Mısır merkezî devlet yönetimi oluşturulmuş ve yüzyıllarca kullanılacak olan krallık modeli geliştirilmiştir. Daha önemli bir gelişme, hiyeroglif yazının geliştirilmiş olmasıdır. Ayrıca Mısır sanatı da klasik biçimlerine kavuşmuştur. Doğru cevap C'dir.

Mısırlılar geometri konusunda ileri düzeyde bilgiliydiler. Mısır geometrisi bazı problemlerin çözümleriyle alan ve hacim ölçüsü şeklinde karşımıza çıkmaktadır. Özellikle taşkınlardan sonra Nil kenarındaki tarla sınırlarının saptanmasında geometri çok önemliydi. Mısırlılar kenar uzunluklarının oranı 3, 4, 5 olan üçgenin hipotenüsünün karşısındaki açının dik açı olduğunu biliyorlardı. Bazı bilim adamları Mısırlıların Pisagor Teoremi’ni bildiklerini düşünmektedirler. Pi sayısını gerçek değere (3.1416) çok yakın olarak 3,16 olarak hesaplamışlardı. Bir üçgenin alanını da hesaplayabiliyorlardı. Doğru cevap B seçeneğidir.

Ülkenin içinde bulunduğu karışıklık ortamında, devlet bürokrasisinde yaşanan bir aksaklık sonucunda kral mezarlarının inşasında çalışan ustalara paylarına düşen tahıl ulaşmayınca, ustalar greve gitmişlerdir. Doğru cevap E seçeneğidir.

II. Ramses ülkesinin dışında bir yere savaşmaya gitmiş. Dolayısı ile kendini savunan değil saldıran konumda. Savaş sonunda yapılan antlaşmada Suriye’nin tamamı değil sadece Kuzey Suriye Hititlerde kalıyor ve II. Ramses rakibinin iki kızını birden alıp kendine eş yapıyor. Ayrıca bu süreçte Hitit Kralları değişiyor. Tüm bunlar II. Ramses’in daha üstün olduğunu göstermektedir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Diğer tüm seçenekler bir dini benimsetme kapsamındaki çalışmalar iken h maddesi yani ekonominin bozulması tüm bunların sonucunda ortaya çıkan fakat istenmeyen bir durumdur. Doğru cevap E seçeneğidir.

Erken Devirde (İ.Ö. 3000-2650) (1-2. Sülaleler) hiyeroglif yazısı geliştirilmiştir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Köylerin birleşmesiyle kabile niteliğindeki yönetim birimleri olan nomeler oluşmuştur. Eski Yunancada eyalet anlamına gelen “nomos”tan türemiştir. Diğer seçeneklerdekiler Aşağı Mısır ve Yukarı Mısır Krallıklarının başkentleridir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Neolitik Çağ’da ve Sülaleler Öncesi Dönemde Aşağı Mısır’da Merimde (İ.Ö. 5. binyıl) ve El-Meadi (İ.Ö. 4. binyıl), Yukarı Mısır’da ise Badari Kültürü (İ.Ö. 4400-3800), ve Nagada (I, II, III) Kültürü (İ.Ö. 4000-3000) önemli kültürlerdir. Horus ise daha sonra kurulan Aşağı Mısır krallığının koruyucusu olan Güneş Tanrısıdır. Doğru cevap E seçeneğidir.

Ülkenin gerçek birleştiricisinin efsanevi bir kral olan Menes’in halefi Narmer olduğu sanılmaktadır. Hierokonpolis’te bulunmuş olan, tapınağa adak olarak sunulmuş Narmer Levhası adı verilen levhadaki kabartmalarda, Yukarı Mısır’ın tacını giyen Kral Narmer Delta Bölgesi’ni ele geçirip, bir reisi esir alırken betimlenmiştir. Kral, levhanın diğer tarafında da Aşağı Mısır’ın tacını giymiş şekilde resmedilmiştir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Yaşam koşulları günümüzdekinden farklıydı, iklim daha nemli, günümüz ekvatoral iklimine daha yakın bir iklimdi. Bugün vadinin yarısından fazlasını kaplayan Nil Nehri, o dönemde tüm vadiyi kaplıyor ve daha sonraları çöl hâline gelecek olan yerlerde insanlara özgü yerleşim alanlarını çevresinde topluyordu. Günümüzden 12000 yıl önce Sahra’nın kuraklaşması ve çölleşmesi sonucunda bu bölgede avcılık ve toplayıcılıkla geçinen halklar Delta Bölgesi’ne ve Nil Vadisi’ne göç ettiler. Fakat tarım bırakılmadı. Doğru cevap E seçeneğidir.

Mısır kültürü, Nil Vadisi’nde gelişmiştir. Dar ve birkaç km genişlikte olan vadi kuzeyde Delta Bölgesi’nden güneyde Assuan’daki birinci çağlayana kadar uzanıyordu. Mısır, kuzeydeki Aşağı Mısır (Nil Deltası) ve güneyde vadi boyunca uzanan Yukarı Mısır olmak üzere iki ayrı bölümden oluşur. İklim hemen hemen yağışsız olduğu için, toprağın verimliliği, tümüyle Nil Nehri’nin taşkınlarına bağlıydı. Herodotos, “Mısır Nil’in bir armağanıdır.” diyerek bu nehrin Mısır için taşıdığı hayati önemi vurgulamıştır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Mezopotamya’da çok tanrılı bir din anlayışı hakimdi. Sümer, Sami, Hurri, Hitit ve
Elam tanrıları birbirinden farklıydı. Ancak Sümer din anlayışı her zaman baskın olmuştur.