ULUSLARARASI TİCARETTE VERGİLENDİRME

Tarihsel süreç içerisinde dünya genelinde dış ticaretteki artışın en önemli nedenleri aşağıda sıralanmıştır. Bunlar; Ülkeler arasında malların maliyet farklılıkları sonucunda fiyatlarındaki farklılaşmalar, Ülkeler içindeki üretimlerin yetersiz olması, Kalite, ürün yeniliği ve AR-GE, tüketici tercihleri, pazarlama stratejileri vd. nedenler sonucunda mallardaki farklılaşmalardır.

Dış ticarete ekonomik nedenlerle müdahalelerin başlıcaları; Dış ödemeler bilançosundaki istikrarsızlıkların azaltılması, Yerli endüstriyi dış rekabete karşı koruma, Sanayileşme stratejisine göre müdahale, İstihdamın artırılması, Otarşi; kendi kendine yeterlilik, Kalkınmanın finansmanı için gerekli kamu gelirlerinin sağlanması, İç piyasadaki tekelleşme eğiliminin kırılmasıdır.

Ülkelerin dış ticarete ekonomik olmayan nedenlerle müdahalelerinin başlıcaları; Ülkenin güvenliği, Politik (dış politika aracı olarak kullanılması) nedenlerdir.

Ülkelerin dış ticarette müdahalesinde kullandığı araçları; Gümrük tarifeleri, Gümrük tarifeleri dışındaki araçlar; Miktar kısıtlamaları, Tarife benzeri faktörler, Görünmez engeller, Gönüllü ihracat kısıtlamaları, İhracatın özendirilmesi, Bağlı ticarettir.

Gümrük tarifeleri, bir ülkeye ithal edilen ya da ülkeden ihraç edilen malların ülkeye giriş ya da çıkışında alınacak vergi oranını gösteren bir cetveldir.

Dış ticaret rejimleri, uluslararası ticarete konu olan malların bir ülkeye girişinde ya da bir ülkeden çıkışında veya bir ülkede geçici ya da kalıcı olarak bulunuşunda veya bir ülkeden direkt geçişinde uygulanması zorunlu olan ve kanuni dayanağı bulunan kurallardır.

Gümrük Kanunu’nun üçüncü maddesinin 15. fıkrası hükmüne göre dış ticaret rejimleri; Serbest dolaşıma giriş rejimi, Transit rejimi, İhracat rejimi, Gümrük antrepo rejimi, Geçici ithalat rejimi, Dahilde işleme rejimi, Gümrük kontrolü altında işleme rejimi, Hariçte işleme rejimidir.

Transit Rejimi: Serbest dolaşıma henüz girmemiş eşya ile ihracat eşyasının gümrük gözetimi altında Türkiye gümrük bölgesi içerisinde bir noktadan bir diğer noktaya taşınmasında uygulanan bir dış ticaret rejimidir. Bu dış ticaret rejiminde ana konu; eşyanın henüz serbest ticaret rejimine girmemiş olmasıdır.

Dâhilde İşleme Rejimi: Serbest dolaşıma girmiş ya da girmemiş olmasına bakılmaksızın gümrük bölgesine girmiş eşyanın her türlü işleme faaliyetine tabi tutulmasına imkân sağlayan bir dış ticaret rejimidir. Bu dış ticaret rejimi ihraç amaçlı eşyalar için uygulanmaktadır

Gümrük Kontrolü Altında İşleme Rejimi: Türkiye’de, serbest dolaşıma girmemiş eşyanın niteliği ve durumunu değiştiren işlemlere tabi tutulması durumunda bu işlemlerden sonra elde edilen eşyaların serbest dolaşıma girmesine ilişkin hükümlerin uygulandığı dış ticaret rejimidir.

Türkiye’nin taraf olduğu Serbest Ticaret Anlaşmalarından ekonomik ve politik olarak oldukça önemli beklentileri bulunmaktadır. Bu beklentilerin; Serbest Ticaret Anlaşması yapılan ülkeler ile karşılıklı ticareti ve ticari bağımlılığı arttırmak, Serbest Ticaret Anlaşması yapılan ülke pazarlarına erişim sağlamak, vergisiz ticaret olanaklarından yararlanmak ve bu ülke pazarlarına giren diğer ülkeler karşısında rekabet avantajı sağlamak, Türkiye’de üretim yapan üretici ve ihracatçıların ihtiyaç duyduğu hammadde ve yarı mamulleri daha uygun koşullarda temin etmek, Serbest Ticaret Anlaşması yapılan yeni ve potansiyel ülke pazarlarına erişim olanağı sağlayarak bu pazarlara öncelikli olarak girerek önemli pazar payı elde etmek, Serbest Ticaret Anlaşması imzalanan ülkelerle siyasi ilişkileri güçlendirmek.

Dış ticaret politikasının araçları;

• Gümrük tarifeleri,
• Gümrük tarifeleri dışındaki araçlar;
• Miktar kısıtlamaları,
• Tarife benzeri faktörler,
• Görünmez engeller,
• Gönüllü ihracat kısıtlamaları,
• İhracatın özendirilmesi,
• Bağlı ticaret

Dış ticaret politikasının amaçları

• Dış ödemeler bilançosundaki istikrarsızlıkların azaltılması,
• Yerli endüstriyi dış rekabete karşı koruma,
• Sanayileşme stratejisine göre müdahale,
• İstihdamın artırılması,
• Otarşi; kendi kendine yeterlilik,
• Kalkınmanın finansmanı için gerekli kamu gelirlerinin sağlanması,
• İç piyasadaki tekelleşme eğiliminin kırılmasıdır.

Transit Rejimi: Serbest dolaşıma henüz girmemiş eşya ile ihracat eşyasının
gümrük gözetimi altında Türkiye gümrük bölgesi içerisinde bir noktadan bir
diğer noktaya taşınmasında uygulanan bir dış ticaret rejimidir. Bu dış ticaret
rejiminde ana konu; eşyanın henüz serbest ticaret rejimine girmemiş olmasıdır.
Bu dış ticaret rejimi üç durumda devreye girmektedir. Bunlar; eşya, yurt dışından gelerek Türkiye üzerinden yurt dışına geçebilir. Eşya, yurt dışından Türkiye gümrük bölgesine gelip bir iç gümrük idaresine gidebilir. Eşya, Türkiye’deki bir iç gümrükten yurt dışına gidebilir.

Türk Gümrük Mevzuatında yer alan gümrük rejimleri, Avrupa
Birliği müktesebatından alınmış ve Türk Gümrük Sistemine
uygulanmıştır.

Dış ticarette vergileme ilkeleri genel olarak geleneksel vergileme ilkeleri çerçevesinde belirlenmiştir.

gelerek “Tarifeler ve Ticaret Genel Anlaşması (GATT)” 1947 yılında imzalandı, 1948 yılında yürürlüğe girdi.

23 ülkenin bir araya gelerek “Tarifeler ve Ticaret Genel Anlaşması (GATT)” 1947 yılında imzalandı, 1948 yılında yürürlüğe girdi.

Ticarette meydana gelen gelişmeler sonucunda
1995 yılında bu gelişimin kurumsal yapısı olan Dünya Ticaret Örgütü kuruldu ve
GATT de yar alan bütün temel ilkeler geliştirilip genişletilerek bu örgütün kuruluş anlaşmasında yer aldı.

Ortak ticaret politikası, 1957 yılında Roma Anlaşması ile devreye girmiş bir politikadır.