ULUSLARARASI TİCARETTE VERGİLENDİRME

Serbest Bölge; ülkelerin kendi egemenlik sınırları içerisinde bulunmakla birlikte gümrük bölgesi sınırları içerisine dahil edilmeyen, ithalata ve ihracata yönelik, başta vergilendirme olmak üzere diğer bütün hukuki ve idari düzenlemelerin uygulanmadığı veya kısmen uygulandığı sınırlandırılmış alanlardır.

Liman veya havaalanlarına yakın olarak kurulan, daha çok ürünlerin depolanması, piyasaya hazır hale getirilmesi gibi faaliyetlerin yapıldığı, transit ticaret için de uygun olan alanlar serbest ticaret bölgeleridir.

"Ucuz iş gücü ve hammaddeden yararlanmak, vergisel ve diğer teşvik imkanlarından faydalanmak amacıyla kurulan endüstriyel üretim alanlarıdır" şeklinde ifade edilen kavram Serbest Üretim Bölgesidir.

"Meksika kıyısında oluşturulmuş serbest üretim alanları olup, ABD’den gümrük ödenmeden getirilen parçaların montajlandığı ve daha sonra tekrar ABD’ye ihraç edildiği bölgelerdir." şeklinde tanımı verilen kavram İkiz Fabrikalardır.

Gümrük vergisi olmaksızın yabancı menşeli malların gümrük idaresinin denetimi altında belirli bir süre depolandığı kapalı alanlara Antrepo denir

Serbest Bölgeden Türkiye’ye Mal Tesliminde KDV Uygulaması: KDV Kanunu 1. Maddenin 2. Bendine göre her türlü mal ve hizmet ithalatı KDV’ye tabi tutulmaktadır. Serbest bölgeden Türkiye’ye yapılacak mal teslimleri ithalat sayıldığından dolayı ilgili mallara KDV uygulanması gerekmektedir

Gelir ve Kurumlar vergisinde üreticiler için istisna uygulaması vardır.

Türkiye sınırları içinden serbest bölgeye verilen telekomünikasyon hizmetinde KDV söz konusudur.

Serbest bölgedeki malın aynı serbest bölge içinde bir başkasına teslimi "Serbest bölgedeki mallar serbest bölge hükümlerine tabidir. Serbest bölge içerisinde bir başkasına teslim KDV Kanunu 16\1-c’ye göre KDV’den istisnadır." şeklinde KDV açısından değerlendirilir.

Serbest bölgeden ülke dışına mal teslimi "Serbest bölgede bulunan mallar serbest bölge hükümlerine tabidir. İlgili malların ülke dışına teslimi KDV kanunu 16\1-c’ye göre KDV’den istisnadır." şeklinde KDV açısından değerlendirilmektedir.

Ülkemizde serbest bölge ile ilgili ilk kanun 1927 yılında çıkarılsa da 1980’li yıllara
kadar girişimler sonuçsuz kalmıştır.

Genel olarak serbest bölgelerin kurulma amaçları şu şekilde özetlenebilir:
• Sanayi malı ihracatının ve döviz girişlerinin artırılması,
• Yabancı sermaye ve teknoloji transferinin sağlanması,
• Uluslararası finansman imkânlarından faydalanılması,
• Ulusal firmaların dünya piyasalarını takip ederek, uluslararası fiyatlardan faydalanmaları ve ucuz girdi teminin sağlanması,
• Yeni iş fırsatlarının oluşumunu sağlayarak, istihdam probleminin çözümünde bir
araç olarak kullanılması,
• Ülkeye getirilen hammadde ve ara mallarının nihai üretimde kullanılması sonucu katma değer oluşturulması,
• İthalatın daha ucuza yapılabilmesi,
• Bankacılık faaliyetlerinin dış piyasalara açılmasının teşvik edilmesi,
• Re-export ve transit ticaret uygulamalarından ekonomik faydalar sağlanması

Bugünkü anlamda ilk serbest üretim bölgesi İrlanda’nın Shannon Serbest Bölgesidir.

Serbest Ticaret Bölgesi: Liman veya havaalanlarına yakın olarak kurulan, daha çok ürünlerin depolanması, piyasaya hazır hâle getirilmesi gibi faaliyetlerin yapıldığı, transit ticaret için de uygun olan alanlardır.

Yatırım Bölgeleri: Ülkenin geri kalmış bölgelerini kalkındırmak ve gerekli yatırımları çekebilmek amacıyla oluşturulan bölgelerdir. Uluslararası yatırımlara cazip olması açısından bu bölgelere vergisel teşvik ve indirimler getirilebilmektedir.

Fiziki denetim, gümrük vergisi ödenmeksizin mal giriş-çıkışlarını engellemek amacıyla gümrük görevlilerinin yapmış olduğu denetimdir.

İhracat Açısından Sağlanacak Faydalar: Serbest bölgelerin ihracat açısından faydaları 4 başlık altında incelenebilir: i) Serbest bölgelere sağlanan vergisel teşvikler ihracat piyasasını genişleterek ihracat gelirlerini artıracaktır. Bölgeden elde edilen ihracat doğrudan döviz kazancıdır. ii) Serbest bölgelerde üretim söz konusu olduğunda, hammadde ve yarı mamuller gümrüksüz bir şekilde bölgeye gireceği için serbest bölgede üretilen nihai malların ihraç fiyatı daha düşük olacak ve ihraç malının rekabet gücü artacaktır. iii) Ev sahibi ülkeden serbest bölgeye satılan her türlü mal ve hizmet ihracat sayılacağından, ev sahibi ülkenin ihracat kazancı artacaktır. iv) Firmalar ürünlerini serbest bölgeye getirip montaj, de-montaj ya da üretim faaliyetlerini yerine getirerek re-export yapabilecektir.

Serbest bölgeler ithalatın daha yüksek düzeylere ulaşmasını teşvik edebilir. Diğer seçenekler serbest bölgelerin olumlu etkilerinden birisidir.

Damga vergisi ve harçlarda AB üyeliğine kadar istisna uygulaması vardır.

Emlak vergisinde istisna uygulaması yoktur. Diğerlerinde istisna uygulaması vardır