ULUSLARARASI TİCARETTE VERGİLENDİRME

Katma değer vergisinde, verginin konusunu Türkiye’de yapılan işlemler oluşturmaktadır. 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun (KDVK) 1. maddesinde vergiye tabi bu işlemler şu şekilde sayılmıştır:

• Türkiye’de ticari, sınai, zirai faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetler,

• Aynı maddede belirtildiği üzere, “diğer” faaliyetler kapsamında yapılan teslim ve hizmetler,

• Her türlü mal ve hizmet ithali,

olarak üç başlık altında toplanmıştır. Varış yeri prensibi gereği, her türlü mal ve hizmet ithali verginin konusu içinde sayılmıştır.

Diğer vergi kanunlarında yer alan muafiyet ve istisnalar KDV’den muafiyet veya istisna tutulmaya dayanak teşkil etmez. Örneğin; kurumlar vergisinden muaf tutulan bir kamu iktisadi kuruluşunun kurumlar vergisinden muaf tutulması, KDVK’da açıkça aksine bir hüküm bulunmadıkça KDV’den de muaf olduğu veya olacağı anlamına gelmez.

Katma değer vergisindeki ithalat istisnası KDVK’un 16. maddesiyle belirlenmiştir?

KDVK’un 9. maddesine göre, mükellefin Türkiye içinde ikametgâhının, iş yerinin, kanuni merkezi ve iş merkezinin bulunmaması hâllerinde ve gerekli görülen diğer hâllerde Maliye Bakanlığı vergi alacağının korunması amacıyla vergiye tabi işlemlere taraf olanları, verginin ödenmesinden sorumlu tutma yetkisine sahiptir.

Gümrük Kanununun 167. maddesinde genel olarak gümrük vergisinden istisna edilen eşyalar açıklanmıştır.

167. maddenin 5. fıkranın a bendi ile 7. fıkrası ithalat istisnasının kapsamı dışında bırakılmıştır. Burada zikredilenler esasen istisnanın istisnasıdır. Bunlardan ilki; yerleşim yerlerini Türkiye Gümrük Bölgesine nakleden gerçek kişilere ait, alındığı tarihte üç yaşından büyük olmayan kullanılmış motorlu veya motorsuz özel nakil vasıtalarının ithalidir. İkincisi ise; Cumhurbaşkanı’nca belirlenecek kişi, kurum ve kuruluşlar tarafından ticari gaye güdülmemek ve amacı doğrultusunda kullanılmak üzere 5 ayrı alt bent halinde belirleme yapılan ithal edilen eşyalardır. Bunlar gümrük vergisi istisnasından yararlanacak olmakla birlikte, KDV’ye tabi olacaktır.

Geçici ithalat rejimi kapsamında gümrük vergisinden muaf veya müstesna olan eşyaların ithalinde de KDVK’un (16/1-b) maddesi gereğince KDV aranmaz.

Hariçte işleme rejimi kapsamında geri gelen ve gümrük vergisinden muaf veya müstesna olan eşyaların ithalinde KDVK’un 16/1-b maddesi gereğince KDV aranmaz.

KDVK’ un 16/-c maddesi, Gümrük Kanunundaki transit ve gümrük antrepo rejimleri ile serbest bölge ve geçici depolama hükümlerinin uygulandığı malları KDV’den istisna etmiştir.

Petrol ürünleri, doğal gaz ve bunların türevleri ile biodizelden oluşan (I) sayılı liste, (A) ve (B) cetvellerinden meydana gelmektedir. (A) Cetveli: Bu cetvelde, genel olarak benzin, motorin, jet yakıtı, fuel oil gibi akaryakıt ürünleri; sıvılaştırılmış petrol gazı (L.P.G.), doğal gaz ile söz konusu mallara ikame edilmesi mümkün bulunan petrol türevleri, petrokok ve benzeri diğer mallar yer almaktadır. (B) Cetveli: Bu cetvelde, solvent ve benzeri ürünler ile bunların türevleri, gaz yağı, baz yağlar, madeni yağlar ile yağlama müstahzarları gibi akaryakıt harici petrol ürünleri yer almaktadır.

Kanuni Merkez, vergiye tabi kurumların kuruluş kanunlarında, ana statülerinde veya sözleşmelerinde gösterilen merkezdir. Doğru cevap "C" şıkkıdır.

Katma değer vergisinde, verginin konusunu Türkiye’de yapılan işlemler oluşturmaktadır.  Katma Değer Vergisi Kanunu’nun (KDVK) 1. maddesine göre; Türkiye’de ticari, sınai, zirai faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetler ile her türlü mal ve hizmet ithali verginin konusuna girmektedir. Ancak Türkiye'den ihraç edilen mallar varış yeri prensibi gereği tüketimin yapıldığı ya da hizmetten faydalanıldığı yerde vergilendirilmektedir. Bu nedenle ihracata konu mal teslimi ve hizmet ithalatı  yapan ülkede vergilendirilecektir. Türkiye'ye ithal edilen peynir ise Türkiye açısından KDV'nin konusuna girmektedir. Doğru cevap "E" şıkkıdır.

KDV’nin mükellefi esas itibarıyla vergiye tabi işlemleri yapanlardır. İthalatta ise mal ve hizmeti ithal edenler verginin mükellefidir. Doğru cevap "A" şıkkıdır.

Hizmet ifalarında mükellef, esas olarak hizmeti ifa eden olmakla birlikte, Türkiye’de ikametgahı, iş yeri, kanuni merkezi ve iş merkezi bulunmadığından, KDV'nin tamamı, hizmetten faydalanan yurt içindeki muhatap tarafından sorumlu sıfatıyla beyan edilip ödenecektir. Dolayısıyla Türkiye'de bu hizmetten faydalananlar vergi sorumlusu olmaktadır. Doğru cevap "C" şıkkıdır.

Türkiye’de ikametgahı, iş yeri, kanuni merkezi ve iş merkezi bulunmayan firmalar tarafından Türkiye’de faaliyette bulunan enerji santralinin işletilmesine ilişkin olarak yurt dışından verilen danışmanlık hizmeti tevkifata tabidir. Bu işlem tutarı olan 100.000 TL üzerinden %18 oranında 18.000 TL tevkifat yapılacaktır. Doğru Cevap "D" şıkkıdır.

Cumhurbaşkanının zat ve ikametgahı için gelen eşya, Mütekabiliyet esasına göre ithal edilen diplomatik eşya, Gerçek kişiler tarafından ithal edilmiş, kullanılmış şahsi eşyalar, çeyiz eşyası ve miras yoluyla intikal eden eşyalar Gümrük Kanununun 167. maddesinde yer alan ve KDV’ne tabi olmayacak ithalat işlemleridir. Ancak Ticari faaliyet kapsamında ithal edilmiş teknolojik eşyalar KDV'ne tabidir. Doğru cevap "E" şıkkıdır.

KDVK’un 21. maddesine göre, ithalatta KDV matrahına;
• İthal edilen malın gümrük vergisi tarhına esas olan değeri, gümrük vergisinin kıymet esasına göre alınmaması veya malın gümrük vergisinden muaf veya müstesna
olması halinde sigorta ve navlun bedelleri dâhil (CIF) değeri, bunun belli olmadığı hallerde malın gümrükçe tespit edilecek değeri,
• İthalat sırasında ödenen her türlü vergi, resim, harç ve paylar,
• Gümrük beyannamesinin tescil tarihine kadar yapılan diğer giderler ve ödemelerden vergilendirilmeyenler ile mal bedeli üzerinden hesaplanan fiyat farkı, kur farkı
gibi ödemeler, dâhil olacaktır.

Ancak iskontolar KDV matrahına dahil edilmez. Doğru cevap "E" şıkkıdır.

Özel tüketim vergisi; kanuna ekli dört listede yer alan mallardan, katma değer vergisine ek olarak, tek aşamada ve yine kanunda öngörülen iktisadi aşamada alınan bir harcama vergisi türüdür. Doğru cevap "C" şıkkıdır.

Benzin ve motorin Özel Tüketim Vergisi Kanunu'na ekli I sayılı listede yer alan mallar arasında; otomobil II sayılı listede yer alan mallar arasında; Kolalı gazoz III sayılı listede yer alan mallar arasında yer almaktadır. Cep telefonu ise Özel Tüketim Vergisi Kanunu'na ekli IV sayılı listede yer alan mallar arasında yer almaktadır. Doğru cevap "D" şıkkıdır.

Özel tüketim vergisinin mükellefi; (I), (III) ve (IV) sayılı listelerdeki mallar ile (II) sayılı listedeki mallardan kayıt ve tescile tabi olmayanları imal, inşa veya ithal edenler ile bu malların müzayede yoluyla satışını gerçekleştirenler, (II) sayılı listedeki mallardan kayıt ve tescile tâbi olanlar için; motorlu araç ticareti yapanlar, kullanmak üzere ithal edenler veya müzayede yoluyla satışını gerçekleştirenlerdir. Doğru cevap "B" şıkkıdır.