ULUSLARARASI TİCARETTE VERGİLENDİRME

Uluslararası ticaret, çok uluslu şirketler aracılığıyla gerçekleştirilmektedir. Çok uluslu şirket, birden fazla ülkede üretim ve hizmet işletmeleri olan şirketlerdir. Bu şirketler aynı anda dünyada birçok ülkede yatırım yapmaktadırlar. Günümüzde finans, otomotiv, enerji, iletişim, lojistik, imalat, inşaat gibi birçok sektörde çok uluslu şirketler vardır. Doğru cevap D'dir.

1980'li yıllarla başlayan küresel ticaretin serbestleştirilmesi ve teşviki politikaları, uluslararası ticaretin 2000'li yıllarda devasa büyüklüklere ulaşmasına yol açmıştır. Ülkeler arasındaki ticaret engelleri kaldırıldıkça ve uluslararası lojistik hizmetlerinin maliyeti azaldıkça uluslararası ticaret daha da artmaktadır. Doğru cevap C'dir.

Uluslararası ticaretin birden fazla ülkede yapılıyor olması, bu ticarete konu olan mallardan ve bu ticaretten kazanılan gelirden hangi ülkenin vergi alması gerektiği sorununu beraberinde getirmiştir. Devletler vergilendirme yetkilerini kullanırlarken "vatandaşlığı" ve "toprağı" esas aldıkları için hem kendi şirketlerinin dünya genelindeki kazançlarından vergi almakta hem de yabancı şirketlerin kendi toprakları içinde elde ettikleri kazançtan vergi almaktadırlar. Konuya çok uluslu bir şirket açısından bakıldığında, hem ait olduğu ülkeye vergi ödemek zorunda kalmakta hem de yatırım yapıp kazanç elde ettiği ülkede vergi ödemek zorunda kalmaktadır. Nihayetinde çifte vergileme sorunuyla karşılaşılmaktadır. Doğru cevap A'dır.

Kurumlar vergisi kurum kazançlarından alınan vergilerdir. Günümüzde uluslararası ticaret kurumlar tarafından yapılmaktadır. Bu sebeple uluslararası ticarette karşılaşılan en önemli yurt içi vergi kurumlar vergisidir. Doğru cevap B'dir.

Menşe ya da orijin ilkesine göre ihraç edilen mal ve hizmetlerin vergisini çıkışın olduğu ülke almaktadır. Firma ödemiş olduğu vergiyi malın fiyatına ekleyerek ihraç ettiği için ihracat pahalı hâle gelmektedir. Bu da ülkenin firmalarının uluslararası ticaretini caydırıcı etki doğurmaktadır. Bu sebeple tercih edilmemektedir. Doğru cevap A'dır.

Bir malın bir ülkeden geçirilerek başka bir ülkeye satışında alınan vergi transit gümrük vergisi olarak adlandırılır. Malın ülke gümrük sınırından geçişi anında alınmaktadır. Örneğin Almanya'nın İran'a mal satması durumunda, mal Bulgaristan'dan Türkiye'ye girip sonra İran'a geçiyorsa Türkiye malın Kapıkule sınır kapısından Türkiye'ye girişinde transit gümrük vergisi alabilir. Ancak günümüzde transit işlemleri gümrük vergisinden istisnadır. Doğru cevap E'dir.

Katma değer vergisi yurt içindeki mal ve hizmet teslimlerinde uygulandığı gibi ithalatta da uygulanmaktadır. İthalatta alınan katma değer vergisi, uluslararası ticaretin vergilendirme biçimlerinden birisidir. İthal edilen mallar, ithalat aşamasında KDV'ye tabi tutulmaktadır. İthalat aşamasında alınan bu vergi malın fiyatını otomatik olarak yükseltmektedir. Bu mallar yurt içinde üretilen mallardan daha pahalıya satılacağı için yerli üretici de korunmuş olacaktır. Doğru cevap C'dir.

Uluslararası ticarete konu olan işlemler bazı ülkelerde daha yüksek vergi oranlarına tabi iken bazı ülkelerde daha düşük vergi oranlarına tabi olabilmektedirler. Bu sebeple uluslararası ticaretin yönelimi daha düşük vergi oranı uygulanan ülkelere doğru kaymaktadır. Uluslararası vergi arbitrajının sonucu olarak ortaya çıkan bu durum, ticari faaliyetlerin azaldığı ülke için negatif, ticari faaliyetlerin arttığı ülke için pozitif etki doğurmaktadır. Doğru cevap B'dir.

Çok uluslu şirketler, yatırım kararlarını veririlerken ödeyecekleri vergileri de göz önünde bulundururlar. Bu sebeple vergi planlaması yaparak kârlarını faaliyetleri yaptıkları ülkelerden vergi avantajı sağlayan diğer ülkelere doğru kaydırırlar. Bu durum kar aktarımı olarak ifade edilir.

Kâr aktarımı yapılması durumunda faaliyetin gerçekleştirildiği ülkede vergi ödenmemiş olur. Bu durumda faaliyetin vergi kaynakları vergi avantajı sağlayan ülkeye aktarılır. Böylece faaliyetin gerçekleştirildiği ülkede vergi matrahı aşınmış olur. Doğru cevap C'dir.

Belli bir bölgede yapılan yatırımlardan ve bu yatırımların getirisinden belli bir süre için verginin kaldırılması veya daha düşük vergi olanlarının uygulanması vergi tatili olarak ifade edilir. Özellikle gelişmekte olan ülkeler, yabancı şirketlerin kendi memleketlerinde yatırım yapmalarını sağlamak için vergi tatili uygulamasına başvurmaktadırlar. Günümüzde yaygın olarak vergi tatili uygulamasına Balkan ülkeleri başvurmaktadır. Doğru cevap D'dir.

Birden fazla ülkede üretim ve hizmet işletmeleri olan şirketler çok uluslu şirketler olarak adlandırılır

Dünya Mal İhracatının Bölgesel Dağılımı göz önüne alındığında en fazla ihracat Avrupa kıtasından yapılmaktadır

En çok ihracat yapan ülke Çin, en çok ithalat yapan ülke ise ABD'dir

Gümrük vergisi, katma değer vergisi ve özel tüketim vergisi dolaylı vergilerdir.

Kurumlar vergisi ve gelir vergisi dolaysız vergilerdir

Uluslararası ticaretin vergilendirilmesinde dolaysız vergilerin uygulanmasına ilişkin iki temel ilke vardır. Bunlar, ikametgah ilkesi ve kaynak ilkesidir.

İthalatçı firmaları teşvik etmek, vergilerin alınışındaki genel amaçlardan değildir

Yerel sistem, yabancı şirketlerin yurt içinde yaptıkları yatırımlardan elde ettikleri
kazançların vergilendirilmesidir.

Matrah aşındırması uluslararası ticaretin vergilendirilmesinde karşılaşılan sorunlardan biridir

Soruda verilen örnekte vergilendirme sorunu matrah aşındırmasına girer

Çok uluslu şirketlerin az vergi ödemek için kendi iç bünyelerine dahil olan firmalar aracılığıyla yaptıkları faaliyetler transfer fiyatlaması olarak adlandırılır