ULUSLARARASI TİCARETTE VERGİLENDİRME - Deneme Sınavı - 4

Belirtilen vergiler arasında KDV istisnadır. Belli koşullar çerçevesinde gelir ve kurumlar vergisinde istisna bulunmaktadır. Doğru cevap C'dir.

Serbest bölge içinde verilen hizmetler, serbest bölgeler arasında verilen hizmetler ve yurt dışından serbest bölgeye ve bölgeden yurt dışına verilen hizmetler KDV'den istisnadır.

İkiz fabrikalar, Meksika kıyısında oluşturulmuş serbest üretim alanları olup, ABD'den gümrük ödenmeden getirilen parçaların montajlandığı ve daha sonra tekrar ABD'ye iraç edildiği bölgelerdir. ABD satış fiyatı üzerinden vergi almamakta sadece Meksika'daki katma değeri vergilendirmektedir. Doğru yanıt A'dır.

Tarihsel süreç içerisinde dünya genelinde dış ticaretteki artışın en önemli nedenleri aşağıda sıralanmıştır. Bunlar; Ülkeler arasında malların maliyet farklılıkları sonucunda fiyatlarındaki farklılaşmalar, Ülkeler içindeki üretimlerin yetersiz olması, Kalite, ürün yeniliği ve AR-GE, tüketici tercihleri, pazarlama stratejileri vd. nedenler sonucunda mallardaki farklılaşmalardır.

Dış ticarete ekonomik nedenlerle müdahalelerin başlıcaları; Dış ödemeler bilançosundaki istikrarsızlıkların azaltılması, Yerli endüstriyi dış rekabete karşı koruma, Sanayileşme stratejisine göre müdahale, İstihdamın artırılması, Otarşi; kendi kendine yeterlilik, Kalkınmanın finansmanı için gerekli kamu gelirlerinin sağlanması, İç piyasadaki tekelleşme eğiliminin kırılmasıdır.

Ülkelerin dış ticarete ekonomik olmayan nedenlerle müdahalelerinin başlıcaları; Ülkenin güvenliği, Politik (dış politika aracı olarak kullanılması) nedenlerdir.

Ülkelerin dış ticarette müdahalesinde kullandığı araçları; Gümrük tarifeleri, Gümrük tarifeleri dışındaki araçlar; Miktar kısıtlamaları, Tarife benzeri faktörler, Görünmez engeller, Gönüllü ihracat kısıtlamaları, İhracatın özendirilmesi, Bağlı ticarettir.

Gümrük tarifeleri, bir ülkeye ithal edilen ya da ülkeden ihraç edilen malların ülkeye giriş ya da çıkışında alınacak vergi oranını gösteren bir cetveldir.

Dış ticaret rejimleri, uluslararası ticarete konu olan malların bir ülkeye girişinde ya da bir ülkeden çıkışında veya bir ülkede geçici ya da kalıcı olarak bulunuşunda veya bir ülkeden direkt geçişinde uygulanması zorunlu olan ve kanuni dayanağı bulunan kurallardır.

Gümrük Kanunu’nun üçüncü maddesinin 15. fıkrası hükmüne göre dış ticaret rejimleri; Serbest dolaşıma giriş rejimi, Transit rejimi, İhracat rejimi, Gümrük antrepo rejimi, Geçici ithalat rejimi, Dahilde işleme rejimi, Gümrük kontrolü altında işleme rejimi, Hariçte işleme rejimidir.

Transit Rejimi: Serbest dolaşıma henüz girmemiş eşya ile ihracat eşyasının gümrük gözetimi altında Türkiye gümrük bölgesi içerisinde bir noktadan bir diğer noktaya taşınmasında uygulanan bir dış ticaret rejimidir. Bu dış ticaret rejiminde ana konu; eşyanın henüz serbest ticaret rejimine girmemiş olmasıdır.

Dâhilde İşleme Rejimi: Serbest dolaşıma girmiş ya da girmemiş olmasına bakılmaksızın gümrük bölgesine girmiş eşyanın her türlü işleme faaliyetine tabi tutulmasına imkân sağlayan bir dış ticaret rejimidir. Bu dış ticaret rejimi ihraç amaçlı eşyalar için uygulanmaktadır

Gümrük Kontrolü Altında İşleme Rejimi: Türkiye’de, serbest dolaşıma girmemiş eşyanın niteliği ve durumunu değiştiren işlemlere tabi tutulması durumunda bu işlemlerden sonra elde edilen eşyaların serbest dolaşıma girmesine ilişkin hükümlerin uygulandığı dış ticaret rejimidir.

Türkiye’nin taraf olduğu Serbest Ticaret Anlaşmalarından ekonomik ve politik olarak oldukça önemli beklentileri bulunmaktadır. Bu beklentilerin; Serbest Ticaret Anlaşması yapılan ülkeler ile karşılıklı ticareti ve ticari bağımlılığı arttırmak, Serbest Ticaret Anlaşması yapılan ülke pazarlarına erişim sağlamak, vergisiz ticaret olanaklarından yararlanmak ve bu ülke pazarlarına giren diğer ülkeler karşısında rekabet avantajı sağlamak, Türkiye’de üretim yapan üretici ve ihracatçıların ihtiyaç duyduğu hammadde ve yarı mamulleri daha uygun koşullarda temin etmek, Serbest Ticaret Anlaşması yapılan yeni ve potansiyel ülke pazarlarına erişim olanağı sağlayarak bu pazarlara öncelikli olarak girerek önemli pazar payı elde etmek, Serbest Ticaret Anlaşması imzalanan ülkelerle siyasi ilişkileri güçlendirmek.

Serbest bölgeler, ülkenin ulusal sınırları içinde fakat gümrük sınırlarının dışında gümrük mevzuatından, vergilendirme başta olmak üzere hukuki ve idari düzenlemelerden kısmen veya tamamen muaf olan bölgelerdir.

Doğru cevap C'dir.

Genel olarak serbest bölgelerin kurulma amaçları şu şekilde özetlenebilir (Tümenbatur, 2012):
• Sanayi malı ihracatının ve döviz girişlerinin artırılması,
• Yabancı sermaye ve teknoloji transferinin sağlanması,
• Uluslararası finansman imkânlarından faydalanılması,
• Ulusal firmaların dünya piyasalarını takip ederek, uluslararası fiyatlardan faydalanmaları ve ucuz girdi teminin sağlanması,
• Yeni iş fırsatlarının oluşumunu sağlayarak, istihdam probleminin çözümünde bir araç olarak kullanılması,
• Ülkeye getirilen hammadde ve ara mallarının nihai üretimde kullanılması sonucu katma değer oluşturulması,
• İthalatın daha ucuza yapılabilmesi,
• Bankacılık faaliyetlerinin dış piyasalara açılmasının teşvik edilmesi,
• Re-export ve transit ticaret uygulamalarından ekonomik faydalar sağlanması.

Serbest bölgeler genel olarak Uluslararası firmaların değil,Ulusal firmaların dünya piyasalarını takip ederek, uluslararası fiyatlardan faydalanmaları ve ucuz girdi teminin sağlanması hedefini gütmektedirler.

Doğru cevap A'dır.

Serbest Üretim Bölgesi: Ucuz iş gücü ve hammaddeden yararlanmak, vergisel ve diğer teşvik imkânlarından faydalanmak amacıyla kurulan endüstriyel üretim alanlarıdır. Üretim uluslararası piyasalara ihracat veya iç piyasanın tüketimi amacıyla yapılmaktadır.

Doğru cevap B'dir.

İthalat açısından sağlanan faydalar 5 başlık altında incelenebilir (Akal, 2002 s. 55-56; Akyürek, 1983 s. 18-19): i) Serbest bölgeye, ev sahibi ülkede ihtiyaç duyulan malların getirilip depolama imkânının olması, sipariş ile malın sevkiyatı arasındaki süreyi kısaltacaktır. ii) Serbest bölgelerde malların depolanması, ev sahibi ülkedeki ithalatçıların yurt içine çok fazla stok yaparak önemli bedeller ödemesini engelleyecek, gümrük vergisinin tamamını bir kerede ödemekten kaçınmalarını sağlayacaktır. iii) Ev sahibi ülkeye mal alacak ithalatçılar, serbest bölgede daha önceden depolanmış malı inceleyerek son kullanma tarihi geçen ya da kusurlu malları almayacaklar ve fire oranlarını azaltacaklardır. Aksi hâlde ilgili mallar için gümrük vergisi ödenmesi gerekecektir. iv) İthalatçı serbest bölgeye depoladığı malları ev sahibi ülkeye getirmeden önce piyasa araştırması yapabilir. İlgili talebe göre satış yapılacağından oluşabilecek zararlar telafi edilmiş olur. v) Ev sahibi ülkeye ithalat yapacak olan firmalar ilgili malları serbest bölgeden karşıladıkları takdirde depolama, işçilik, sigorta gibi maliyetlerini azaltacaklardır.

Doğru cevap C'dir.

5810 Sayılı Kanunla serbest bölgeler Türkiye’nin AB tam üyeliğinin gerçekleştiği zamana kadar gümrük rejimi uygulamaları açısından Türkiye gümrük bölgesi sınırları dışında sayılmış fakat menşe uygulamaları açısından Türkiye gümrük sınırları içerisinde öngörülmüştür. Türkiye’den serbest bölgeye gönderilen veya serbest bölgeden Türkiye’ye gönderilen mallar dış ticaret rejimi hükümlerine tabi olmakta, Türkiye’den serbest bölgeye gönderilen mallar ihraç edilmiş sayılırken, serbest bölgeden Türkiye’ye gönderilen mallar ithal mallar statüsünde değerlendirilmektedir. Doğru cevap A'dır.

5810 Sayılı Kanun’un 7. Maddesinin a bendiyle 3218 Sayılı Serbest Bölgeler Kanunu’nun geçici 3. Maddesinin 2. Bendi aşağıdaki şekliyle değiştirilmiş, 2004 sonrası için düzenleme yapılmıştır:
“Avrupa Birliğine tam üyeliğin gerçekleştiği tarihi içeren yılın vergilendirme döneminin sonuna kadar; serbest bölgelerde üretim faaliyetinde bulunan mükelleflerin bu bölgelerde imal ettikleri ürünlerin satışından elde ettikleri kazançları gelir veya kurumlar vergisinden müstesnadır….”

Doğru cevap C'dir.