ULUSLARARASI TİCARETTE VERGİLENDİRME - Deneme Sınavı - 9

Uluslararası ticarete konu eşyanın yasallık denetim iş ve işlemlerini kapsayan gümrük işlem sürecinde devletin vergilendirme yetkisi de gümrük idareleri tarafından kullanılmak­tadır.

Uluslararası ticaret üzerinde çifte vergilemenin önlenmesi ve fiyatların, maliyet artı kar formülasyonuna dayanan, piyasa fiyatı düzeyinde oluşmasına katkı sağlamak amacıyla uluslararası ticarette “varış yeri ilkesi” benimsenmiştir. Varış yeri ilkesine göre uluslararası ticarete katılan bir eşyanın ihracatçı ülkede gümrük vergisi alınmadan ithalatçı ülkede (varış yerinde) vergilendi­rilmesi esası benimsenmiştir.

DTÖ, ilke ka­rarı olarak tüm üye ülkelerin, yerli ekonomilerini uluslararası ticaret karşısında korunmasını gerektiren durumlarda, gümrük vergilerini tek koruma aracı olarak kullanmaları kabul edil­miştir.

Gümrük vergileri de mali ve sosyo-ekonomik amaçlarla gümrük bölgesi sınırlarında gerçekleştirilen mal ve hizmet hareketlerinden alınmaktadır. Gümrük vergileri; kaynak­ta tahsil edilebilmeleri, mükellef gurubunun nitelikli oluşu, gümrük kapılarındaki görevli elemanlar tarafından tahsil edilmeleri dolaysıyla tahsil maliyetleri düşük olduğu için mali amaca oldukça iyi hizmet edebilmektedirler. Uluslararası ticari faali­yetlerin vergilendirilme işlemlerinin sınırlı ve tanımlı gümrük kapılarında yapılıyor olması vergi tabanının etkin kontrolüne imkan sağlamaktadır. Bu özellikler, gümrük vergilerinin yönetimini ve gümrük yükümlülerinin vergiye gönüllü uyumunu kolaylaştırmaktadır.

Gümrük vergilerinin uluslar arası ticaret üzerindeki pi­yasa bozucu etkilerinin en aza indirilmesi amacıyla ulusla­rarası düzeyde yeknesak uygulama kuralları Dünya Ti­caret Örgütü (DTÖ) düzeyinde tanımlanmış ve değişik ekonomik entegrasyon aşamalarının da DTÖ kuralları ile uyumlu olması ilke olarak benimsenmiştir.

İhracat işlemlerinde ise vergiyi doğuran olay yönetmeliğin 488. maddesinde tanım­lanmıştır. Buna göre ihracatta vergiyi doğuran olay, normal usulde yapılan beyanlarda gümrük beyannamesinin tescil tarihinde başlar.

Gümrük Rejimi: Gümrük işlemlerine konu olan eşyanın konu ediliş amacına uygun olarak izlenmesi gereken prosedürleri ifade eden kavramdır. Örneğin; eşyaya ilişkin tüm gümrük yükümlülüklerinin karşılanması ve eşyanın serbestçe kullanımının sağlanması için “Serbest Dolaşıma Giriş Rejimi” düzenlenmiştir.

Yapılan kontroller sonunda belirlenen kıymet farkları üzerinden belirlenen gümrük vergilerine ilişkin tebligat, gümrük yükümlülüğünün doğduğu tarihten itibaren üç yıl için­de yapılır. Diğer bir ifadeyle resen ve ikmalen tarhiyatlarda tahakkuk zaman aşımı üç yıl olarak belirlenmiştir.

Uluslararası ticarete konu mal ve hizmetlerin vergilendirilmesinde benimsenen varış yeri prensibi uyarınca, ihracat vergiden istisna edilirken ithalat vergiye tabi tutulmaktadır.
İthalatın vergiye tabi olmasının nedeni, yurt içinde üretilen mal ve hizmetler ile ülkeye dışarıdan ithal yoluyla gelen mal ve hizmetler arasında vergi farklılaşmasını önlemektir. Bu sebeple, ithalat işlemleri üzerinden hem katma değer vergisi hem de özel tüketim vergisi alınmaktadır. Doğru cevap B'dir.

Vergilendirme açısından KDV’ye tabi işlemin Türkiye’de yapılmış olması tek ve geçerli şarttır. İşlemi kimin yaptığı önem taşımaz. Doğru Cevap E'dir.

Bir mal üzerindeki tasarruf hakkınınmalik veya onun adına hareket edenler tarafından, alıcıya veya onun adına hareket edenlere devredilmesi KDV'de teslimdir. Bir malın alıcı veya onun adına hareket edenlerin gösterdiği yer veya kişilere teslim edilmek üzere bırakılması da teslim hükmündedir. Doğru cevap D'dir.

KDVK’nın 16/1-a maddesi uyarınca bu Kanunu’na göre teslimleri vergiden istisna edilen mal ve hizmetlerin ithalinin, ithalat istisnasından yararlanacağı hükmü getirilmiş ve aynı mahiyetteki işlemlerin yurt içinde yapılması veya yurtdışından ithal edilmesi hallerinde farklı vergi uygulamalarının önüne geçilmiştir. Esasen bu vergideki genellik ilkesinin gereğidir. Örneğin; külçe altın, külçe gümüş, kıymetli taşlar, döviz, para, değerli kâğıtlar, hisse senedi, tahvil alınması halinde, bunların yurtiçi teslimleri Kanunun 17/g maddesi uyarınca vergiden istisna tutulduğu için, ithalatı da KDV’den istisna olur. Doğru cevap A'dır.

Özel Tüketim Vergisi Kanununun 2. maddesinin (1) numaralı fıkrasının (a) bendinde, verginin konusuna giren malların Türkiye Cumhuriyeti Gümrük Bölgesine girişi “ithalat” olarak tanımlanmıştır. Doğru cevap C'dir.

(I) sayılı listedeki mallar şunlardır: Petrol ürünleri, doğal gaz ve bunların türevleri ile bio- dizelden oluşan (I) sayılı liste, (A) ve (B) cetvellerinden meydana gelmektedir. (A) Cetveli: Bu cetvelde, genel olarak benzin, motorin, jet yakıtı, fuel oil gibi akaryakıt ürünleri; sıvılaştırılmış petrol gazı (L.P.G.), doğal gaz ile söz konusu mallara ikame edilmesi mümkün bulunan petrol türevleri, petrokok ve benzeri diğer mallar yer almaktadır. (B) Cetveli: Bu cetvelde, solvent ve benzeri ürünler ile bunların türevleri, gaz yağı, baz yağlar, madeni yağlar ile yağlama müstahzarları gibi akaryakıt harici petrol ürünleri yer almaktadır. Doğru cevap E'dir.

Gümrük Kanununun 167. maddesinde yer alan ve KDV’ye tabi olmayacak ithalat şöyledir:

– Cumhurbaşkanının zat ve ikametgâhı için gelen eşya,
– Mütekabiliyet esasına göre ithal edilen diplomatik eşya,
– Savunma ve güvenlik yönü ağırlıklara ilişkin istisna(silah, tesisat vb.),
– Değeri 150 Avro’yu geçmeyen eşya,
– Gerçek kişiler tarafından ithal edilmiş, kullanılmış şahsi eşyalar, çeyiz eşyası,
miras yoluyla intikal eden eşya, eğitimle ilgili malzemeler ve kullanılmış ev eşyası,

– Gerçek kişilerce serbest dolaşıma sokulacak diğer eşyadan; değeri 430 Avro’yu geçmemek üzere yolcuların beraberindeki hediyelik eşya, şeref nişanları veya ödülleri, uluslararası ilişkiler çerçevesinde alınan hediyeler,
– Bir ticari faaliyetin yürütülmesi ile bağlantılı ithalat; iş yeri nakline bağlı ser- maye malları ve diğer malzemeler, ticari mahiyet arzetmeyen numuneler, test amaçlı ithal edilen eşya vb.,
– Ulaştırmacılıkta kullanılan bir kısım eşya, bilgi materyali, cenaze ile ilgili eşya, malul ve sakatların kullanımına mahsus eşya, doğal afetlerden zarar görenlere gönderilen eşya.

Doğru cevap C'dir.

Özel Tüketim Vergisi Kanununa ekli (III) sayılı liste, (A) ve (B) cetvellerinden oluşur. (A) Cetvelinde; kolalı gazozlar ile alkollü içkiler yer alır. Kolalı gazozlar dışındaki gazozlar ve etil alkol liste kapsamında yer almadığından ÖTV’ye tabi değildir. (B) Cetvelinde; puro, sigarillo, sigara, nargile tütünü, enfiye veya çiğnemeye mahsus tütün gibi tütün mamulleri yer alır. Doğru cevap A'dır.

Genel anlamıyla teslim ve teslim sayılan haller ile mal ithalatı dışında kalan işlemler hizmet ifasıdır. Bu bağlamda hizmetin görünüş şekilleri olan işlemler; bir şeyi yapmak, işlemek, meydana getirmek, imal etmek, onarmak, temizlemek, muhafaza etmek, hazırlamak, değerlendirmek, kiralamak, bir şeyi yapmamayı taahhüt etmek gibi biçimlerde gerçekleşebilir. Doğru cevap B'dir.

Hizmet kavramı özel tüketim vergisinin konusuna dâhil değildir. Doğru cevap A'dır.

İthalat: Başka bir ülkeden mal getirme veya satın alma, dış alım.

Katma değer vergisinde, verginin konusunu Türkiye’de yapılan işlemler oluşturmaktadır. 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun (KDVK) 1. maddesinde vergiye tabi bu iş­lemler şu şekilde sayılmıştır:

olarak üç başlık altında toplanmıştır.