ULUSLARARASI TİCARET

Efektif

Dealer

Arbitrajcı

Portföy yatırımları

Valör

Swap

Dolaysız kotasyon

Marj

Spekülasyon

Konvertibilite

Broker, kendisi işleme taraf olmadan alıcı ve satıcıyı bir araya getiren, diğer bir deyişle aracılık görevi yapan kişi (firma)dir. Hizmetinin karşılığında da taraflardan bir komisyon alır. Anında haberleşmeyi sağlamak üzere broker dünya etrafında yüzlerce banka veya öteki mali temsilcilerle açık telefon bağlantısı kurabilir.

Doğru cevap a) şıkkıdır

Döviz piyasasında gerçekleştirilen işlemlerin bir bölümü de swap biçiminde yapılır. Swap bir yabancı paranın, belirli miktarının teslim tarihleri (valör) farklı olmak üzere, aynı anda alınması ve satılması biçiminde yapılan işlemlere verilen addır. Bunlara geri dönüşümlü işlem de denebilir. Alım ve satım işlemleri aynı karşı taraf, yani banka veya bir broker ile yapılır. İki işlem birbirine bağlı olarak gerçekleştirilir. Anlaşma aynı karşı taraf ile tek işlem biçiminde yapıldığı, başka bir deyişle araya bir zaman farkı girmediği için kur riski söz konusu olmaz.

Doğru cevap c) şıkkıdır

Uluslararası piyasalarda kurlar, ilke olarak dolaysız kotasyon (Avrupa yöntemi) biçiminde belirlenir. Bunun iki önemli istisnası Avrupa para birimi Euro ve İngiliz sterlinidir. Bu paraların kurları bunların bir birimi başına öteki paralar cinsinden ifade edilir. Bunun gibi, İrlanda poundu ve Yeni Zelanda doları için de dolaylı kotasyon kullanılır.

Doğru cevap d) şıkkıdır

Genellikle piyasada yoğun biçimde alınıp satılan (işlem hacmi yüksek) dövizlerde alım satım kurları arasındaki marj düşük, buna karşın fazla işlem görmeyen dövizlerde yüksektir. İşlem hacmi arttıkça marjın azalması doğaldır; çünkü tüm işlemlerde yapılan sabit giderler aynıdır. Diğer yandan, döviz piyasalarında hızlı bir istikrarsızlık (kurlarda aşırı yükseliş veya düşüşler) yaşandığı dönemlerde marjlar artar. Çünkü banka aldığı ve sattığı dövizin yarattığı net değişmeyi, karşı bir işlemle dengeleyebileceğinden tam olarak emin değildir. Açık veya fazla pozisyon alması, bir risk yüklenmesi demektir. İstikrarsızlık bekleyişlerinin ortaya çıkması bile bu konuda yeterli bir riskin bulunması anlamına gelir

Doğru cevap c) şıkkıdır

Döviz arbitrajı, bir ulusal paranın diğer ulusal para karşısındaki değişim oranının (kurunun) çeşitli piyasalarda aynı andaki farklılıklarından kaynaklanmış olabilir. Yine, açıklamalarda basitlik sağlamak 188 Döviz Piyasası Analizleri 7 amacıyla döviz alış ve satış kurunun aynı olduğunu ve başka bir işlem gideri de bulunmadığını varsayalım. Bu koşullar altında belirli bir anda New York ve İstanbul piyasalarında geçerli TL/$ kurları aşağıdaki gibi olsun: İstanbul Piyasası New York Piyasası 1$ : 2.10 TL 1$ : 2.25 TL Görüldüğü gibi, dolar o anda TL cinsinden İstanbul’da ucuz, New York’ta pahalı satılmaktadır. Bu fiyat farklılığından kâr sağlamak düşüncesi, arbitrajcıyı derhâl harekete geçirir. Bunun için arbitrajcı, İstanbul piyasasında TL karşılığı dolar satın alacak ve bu dolarları New York piyasasında yeniden TL’ye dönüştürecektir. Böyle bir yol izlediği takdirde, işlem masrafı bulunmadığına göre, dolar başına kazancı 0.15TL olacaktır. Kârlılık olanaklarının belirdiği durumlarda arbitrajın temel ilkesi, bir ulusal para ile başlanıp sonunda yine aynı ulusal paraya dönülmesidir. Dolayısıyla yukarıdaki örnekte arbitraja dolarla da başlanabilir. Bunun için arbitrajcı doların pahalı olduğu (TL’nin ucuz) New York’ta dolar satıp, TL satın alır ve bu TL’leri İstanbul’daki düşük fiyattan yeniden dolara çevirtir. Piyasa veya yer farklılıklarından kaynaklanan bu arbitraj türüne yer arbitrajı adı verilir. Ayrıca, iki farklı para ile ilgili bulunduğu için buna iki uçlu arbitraj da denebilir.

Doğru cevap d) şıkkıdır

Spekülasyonun ayırıcı özelliği ilerdeki fiyat değişmelerinin bugünden tam olarak bilinmemesi, yani geleceğe ait bir belirsizliğin bulunmasıdır. Bu durumda herkes, tüm göstergeleri göz önüne alarak tahminler yapar ve bu tahminlerine göre de alım veya satım faaliyetine girişir. Kuşkusuz, doğru tahmin yapanlar kazanır, diğerleri hatalarının cezasını uğradıkları zararla çekerler. Eğer gelecek, bugünden tam olarak biliniyor olsa idi, herkes aynı davranış içine gireceğinden bir spekülasyondan söz edilemezdi. Kısacası, risk yüklenmek spekülasyonun temel özelliğidir

Doğru cevap a) şıkkıdır

Fazla pozisyon: Bankanın satın aldığı (veya satın alma yükümlülüğü altına girdiği) döviz miktarının, sattığı (veya üstlendiği satış yükümlülüğü) tutarından fazla olması durumu. Uzun pozisyon olarak da bilinir

Doğru cevap e) şıkkıdır

Konvertibilitenin tersi kambiyo denetimidir. En katı uygulama şekliyle kambiyo denetiminde serbest döviz işlemlerine tümüyle izin verilmez. Her türlü döviz alım ve satımı devletin tekelinde toplanmıştır. Kişilerin izinsiz olarak yanlarında döviz bulundurmaları veya döviz alım ve satımına girişmeleri, yasalarla ağır suç sayılmıştır. Bu şekilde konvertibiliteden yoksun paralara inkonvertibil paralar veya yumuşak paralar adı verilir.

Doğru cevap a) şıkkıdır

DÖVİZ PİYASASININ FONKSİYONLARI

Döviz piyasasının üç temel işlevi vardır. Bunlar; satın alma gücünün transferi, kredi sağlama ve kur riskinden korunmadır.

Satınalma Gücü Transferi: Yüksek enflasyon dolayısıyla bazı az gelişmiş ülkelerde ulusal para yerine dolar, euro, sterlin gibi yabancı ulusal paraların kullanıldığı durumlar bir yana bırakılacak olursa, normal koşullar altında her ülkede kullanılan para o ülkenin ulusal parasıdır. Dolayısıyla başka ülkelerle ticarette bulunmak veya mali işlem yapmak için ilgili ülkelerin ya da ona dönüştürülebilen bir üçüncü ülke parasına gerek duyulur. Döviz piyasasının temel fonksiyonu ulusal paraların birbirine dönüştürülmesini sağlayarak uluslararası ticaret, yatırım veya mali fon transferine olanak vermesidir. Eğer döviz piyasaları olmasaydı, bir ülkede yerleşik kişilerin sahip oldukları ve normal koşullar altında o ülkenin anaparasına bağlı olan servetlerin o ülke sınırlarının dışına çıkartılabilmesi çok güç veya olanaksız olurdu.

Doğru cevap b) şıkkıdır

Bankaların Döviz Riski Yönetimi Bankalar normalde spekülatif kuruluşlar değildir; o bakımdan döviz işlemlerinde güvenceli hareket etmek zorundadırlar. Gerek fazla, gerek eksik pozisyon durumlarında banka kur riskine açıktır. Çünkü birinci durumda bir döviz rezervi fazlasına sahiptir. Eğer bu fazlalığı elinden çıkarmazsa, o paranın kurundaki düşüşten zarara uğrayacaktır. Eksik pozisyon durumunda yine bir risk söz konusudur; çünkü elinde yeterinden az döviz ya da aynı şey demek olan gereğinden fazla ulusal para bulunmaktadır. Bu dövizi satın alıp yerine koyduğu sırada eğer döviz kuru yükselmiş bulunuyorsa, bir zarara uğraması kesindir. Bankalar açık pozisyonlarını denkleştirmek üzere interbank piyasasına başvurabilirler. Aşağıda bu konunun ayrıntıları üzerinde durulacaktır.

Doğru cevap c) şıkkıdır