ULUSLARARASI TİCARET

Tercihli Ticaret Anlaşmaları: En dar kapsamlı iktisadi iş birliği örneğidir. Burada anlaşmaya üye olan ülkeler, tek yanlı veya karşılıklı olarak belirli mallar üzerindeki gümrük tarifelerinde indirimde bulunurlar (tarife ödünleri verirler).

Serbest Ticaret Bölgesi: Bu tür birleşmelerde, birliğe üye ülkeler, aralarındaki ticarette gümrük tarifelerini ve miktar kısıtlamalarını kaldırmakta fakat birlik dışında
kalanlara karşı her biri kendi özel tarifesini
uygulamaktadır.

Gümrük Birliği: Burada serbest ticaret
bölgelerinden daha ileri bir birleşme söz
konusudur. Şöyle ki hem üyelerin kendi
aralarındaki ticarette gümrük tarifeleri ve
kotalar kaldırılmakta hem de birlik dışında
kalan ülkelere karşı tek bir ortak tarife uygulanmaktadır.

Ortak Pazar: Gümrük birliğinden daha ileri bir iktisadi birleşmedir. Çünkü gümrük
birliğinde olduğu gibi üyeler, aralarındaki
ticareti serbestleştirip dışa karşı ortak tarife
uygularlarken, emek ve sermaye gibi üretim
faktörlerinin de bölge içinde serbest dolaşımı sağlanmaktadır

İktisadi Birlik: İktisadi birleşme hareketlerinin en ileri şeklidir. İktisadi birlikler ortak
pazarın ötesinde ekonomik, mali ve para
politikalarının koordinasyonunu da gerektirir. Yani iktisadi birliklerde, üye ülkelerin
bireysel makroekonomik politika izlemedeki serbestîleri bir ölçüde, birliğe devredilir.
Böyle bir aşamaya geçilmiş olabilmesi için
tek bir para ve bankacılık sistemi, ortak
mali politikalar ve tüm birlik çapında ortak
ekonomik politikaları belirleyecek ve uygulayacak ülkeler üstü bir organın kurulmuş
olması gerekir.

Avrupa Serbest Ticaret Bölgesi
(EFTA): Hâlen üyeleri İsviçre, Norveç ve
İzlanda’dır; bir serbest ticaret bölgesi modeline göre 1960’da kurulmuştur

Kuzey Amerika Serbest Ticaret Bölgesi (NAFTA): ABD ile Kanada arasında 1988 yılında kuruldu ve 1992’de Meksika’nın katılmasıyla üye sayısı üçe çıktı.

Küreselleşme: 1980’lerden sonra dünyadaki sosyalist rejimlerin yıkılması ve teknolojideki hızlı gelişmeler sonucu, ülkeler
arasında ekonomik sınırların kalkması,
dünya ülkelerinin ekonomik, sosyal ve
kültürel yönlerden birbirine yakınlaşması

Serbest ticaret bölgesi: Bir grup ülkenin kendi aralarındaki ticareti serbestleştirmeleri ve üçüncü ülkelere karşı kendi özel tarifelerini uygulamaları biçimindeki bölgesel birlikler.

Gümrük birliği: Bir grup ülkenin kendi aralarındaki ticareti serbestleştirmeleri ve dışarıya karşı ortak bir gümrük tarifesi uygulamaları biçimindeki iktisadi birleşme hareketi.

Küreselleşme: 1980’lerden sonra dünyadaki sosyalist rejimlerin yıkılması ve teknolojideki hızlı gelişmeler sonucu, ülkeler arasında ekonomik sınırların kalkması, dünya ülkelerinin ekonomik, sosyal ve kültürel yönlerden birbirine yakınlaşması. Bu tanım doğrultusunda sorunu cevabı “1980’lerden sonra” seçeneğidir.

GATT (Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması): Dünya ticaretini serbestleştirmek üzere 1947 yılında yapılan ve 1995 yılında Dünya Ticaret Örgütünün (WTO) kapsamına alınan çok yanlı bir anlaşma. Tanımdan da anlaşılacağı üzere sorunun doğru cevabı “1947-1995” seçeneğidir.

Uluslararası ticarette ayrımcılığın kaldırılması için GATT’tan devralınan iki önemli kural vardır: En çok kayrılan ülke kuralı ve ulusal işlem kuralı. Ulusal işlem kuralı: WTO’nun ikinci bir ilkesi; yurt içinde konulan vergi ve öteki müdahale araçlarında yerli mallarla yabancı mallar arasında fark gözetilmemesini, hepsine aynı işlem yapılmasını ifade eder. Bundan dolayı sorunun doğru cevabı “Yurt içinde konulan vergi ve öteki müdahale araçlarında yerli mallarla yabancı mallar arasında fark gözetilmemesi” seçeneğidir.

1 Ocak 1995 tarihinde faaliyete geçen WTO, Uruguay Görüşmelerinde oluşturuldu ve dünya ticaretini serbestleştirme çabalarını sürdürmek üzere GATT Anlaşması’nı değiştirip geliştirerek kendi bünyesine aldı. Sorunun doğru cevabı "D" seçeneğidir.

Uluslararası ticarete ilişkin sorunları görüşmek ve bununla ilgili bir gündem belirlemek üzere WTO üyesi ülkelerin bakanları 1999 yılı Aralık ayında ABD’de, Seattle kentinde toplandılar. Bu toplantılara Yeni Binyıl Görüşmeleri adı verilmişti. Bu bilgiler ışığında sorunun doğru cevabı “Seattle, ABD” seçeneğidir.

Tercihli Ticaret Anlaşmaları: En dar kapsamlı iktisadi iş birliği örneğidir. Burada anlaşmaya üye olan ülkeler, tek yanlı veya karşılıklı olarak belirli mallar üzerindeki gümrük tarifelerinde indirimde bulunurlar (tarife ödünleri verirler). Bu bilgiler ışığında sorunun doğru cevabı “tercihli ticaret anlaşmaları” seçeneğidir.

İkinci en iyi teorisi: Serbest ticaretin geçerli olmadığı gerçek dünyada bazen mevcut kısıtlamaların bir bölümünün kaldırılması değil, yeni kısıtlamaların konması ülke ve dünya refahını artırabilir. Bu tanımdan dolayı sorunun doğru cevabı “D” seçeneğidir.

Zollvereign: 1970’de Alman prenslikleri arasında oluşturulan ve Alman Birliğinin kurulması üzerinde önemli etkileri olan gümrük birliği. Bu tanımlamanın ışığında sorunun doğru cevabı “E” seçeneğidir.

İktisadi birleşmeler teorisi: Ekonomik ve coğrafi yönden yakın bir grup ülkenin aralarında serbest ticaret bölgesi, gümrük birliği veya ekonomik birlik kurarak dünya ticaretini serbestleştirmeleri. İktisadi birleşmeler teorisi bu şekilde, bir grup ülkenin aralarındaki ticareti serbestleştirici politikalar izlemelerini konu edinmektedir. İktisadi birleşmeler, siyasal bakımdan bağımsız ülkeleri ekonomik yönden birbirine daha bağımlı duruma getirir. Ülkeler iktisadi birleşme akımlarına katılarak üretim kapasitelerini, kaynak verimliliklerini ve sonuçta toplumsal refah düzeylerini artırmayı amaçlarlar. Bu bilgiler ışığında sorunun doğru cevabı “Siyasal bakımdan bağımsız ülkelerin ekonomik yönden birbirine daha bağımlı duruma gelmesi” seçeneğidir.

Kutuplaşma Teorisi farklı gelişme düzeylerinde bulunan ülkelerin, mal ve faktör hareketlerinin serbest olduğu bir iktisadi gruba katılmaları durumunda, serbest piyasa düzeni, bunlar arasındaki gelişme dengesizliğini artırır. Bu yönde yığınlı (kümülatif) hareketler ortaya çıkar. Böylece zengin ülkeler daha zengin, yoksul ülkeler daha yoksul duruma gelirler. İsveçli iktisatçı Gunnar Myrdal tarafından ortaya atılan bu görüş, Kutuplaşma Teorisi diye bilinir. Bu bilgiler ışığında sorunun doğru cevabı “yoksul ülkelerin daha yoksul hale gelmesi” seçeneğidir.