ULUSLARARASI TİCARET - Deneme Sınavı - 10

Parasal uluslararası iktisat teorisinin en temel konularından birisi, dış ödemeler bilançosudur

Bir ülkede ticari, mali ve parasal politikaların belirlenebilmesi için ödemeler bilançosu istatistiklerinin izlenmesi gerekir.

Ele alınan bir ülke ile dış dünya arasındaki mal, hizmet ve faktör akımlarını ifade eden işlemlere Uluslararası ekonomik işlemler denir.

Alacaklı işlemler: Ülkede yerleşik kişiler lehine yabancılar üzerinde bir alacak hakkı doğuran işlemlere denir.

Otonom işlemler: Denkleştirici işlemlerin tersi; yapılış nedeni ödemeler bilançosu dengesini sağlamakla ilgili bulunmayan işlemlerdir.

Denkleştirici işlemler: Otonom işlemlerin sonucunda ortaya çıkan dengesizliğin neden olduğu işlemlerdir.

Görünür ticaret:Cari işlemler bilançosunun mal ticareti alt bölümüne verilen isimdir.

Cari işlemler hesabı: Mal ticareti, hizmet ticareti ve tek yanlı transferleri kapsar.

Görünmez ticaret: Ödemeler bilançosuna kaydedilen hizmet ticaretine verilen genel isimdir.

Cari işlemler bilançosu: Ödemeler bilançosunda cari işlemlerin alacaklı ve borçlu kısımları toplamı arasındaki farka denir.

Belirli miktarda yabancı paranın, teslim tarihleri (valör) farklı olmak üzere, aynı anda hem alınması, hem de satılması biçiminde yapılan işlemlere swap adı verilir

Döviz piyasalarında asıl ağırlığı oluşturan bölüm efektif paraların alım satımı değil, banka havaleleri, kısa vadeli bonolar, döviz poliçesi, ödeme emri vs. gibi “döviz” biçimindeki paralar üzerinden yapılan işlemlerdir.

Merkez bankası (bazen de Hazine), döviz piyasasını kâr amacıyla değil, ülkenin döviz rezervlerini belirli düzeyde tutmak (eksikleri piyasadan tamamlamak ve fazlayı piyasada satmak), ulusal paranın değerini istenen doğrultuda ve ölçüde etkilemek ve kurdaki ani ve şiddetli yükselmeleri (düşüşleri) önlemek üzere, piyasada döviz satışında (satın alımında) bulunmak için kullanırlar.

Dolaylı kotasyon, kurun, bir birim ulusal para karşılığı olan yabancı para miktarı biçiminde tanımlanması, buna “Amerikan yöntemi” de denir. Dolaysız kotasyon, döviz kurunun yabancı para birimi başına ulusal para miktarı biçiminde tanımlanmasıdır. Avrupa yöntemi ile kur belirleme olarak da bilinir. Uluslararası piyasalarda kurlar, ilke olarak dolaysız kotasyon (Avrupa yöntemi) biçiminde belirlenir.

Bankanın satın aldığı (veya satın alma yükümlülüğü altına girdiği) döviz miktarının, sattığı (veya üstlendiği satış yükümlülüğü) tutarından fazla olması durumuna fazla pozisyon denir. Uzun pozisyon olarak da bilinir.

Konvertibilitenin ilk koşulu, ülkede yasalara göre serbest bir döviz piyasasının varlığıdır. Konvertibilite ile döviz kurunun sabit veya değişken oluşu arasında bir ilişki yoktur. Konvertibil paraların ille de uluslararası ödemelerde kullanılan paralar olması gerekmez. Çünkü uluslararası ödemeler, ancak sınırlı sayıda ulusal para üzerinden yapılır.

Konvertibiliteden yoksun paralarda; ülkeler döviz alım ve satımı, ithal ve ihracı üzerine hükümetler çeşitli kısıtlamalar koymuşlardır. Her türlü döviz alım ve satımı devletin tekelinde toplanmıştır. Kişilerin izinsiz olarak yanlarında döviz bulundurmaları veya döviz alım ve satımına girişmeleri, yasalarla ağır suç sayılmıştır. Bu şekilde konvertibiliteden yoksun paralara inkonvertibil paralar veya yumuşak paralar adı verilir.

Yeryüzünde döviz piyasası hiç kapanmayan bir piyasa durumundadır. Kıtalar arasındaki saat farkları nedeniyle, 24 saat içerisinde dünyadaki döviz piyasalarından hiç değilse birisi açıktır.

Muhabir banka: İki ayrı ülkede faaliyet gösteren ve karşılıklı olarak birbirlerinin işlerini yürütmek üzere aralarında anlaşma bulunan bankalara verilen isimdir.

Swap: Belirli miktarda yabancı paranın, teslim tarihleri (valör) farklı olmak üzere, aynı anda hem alınması, hem de satılması biçiminde yapılan işlemlere verilen addır.