ULUSLARARASI TİCARET HUKUKU

Taşıma sözleşmenin tarafı olmamakla beraber taşıma işini icra eden taşıyıcıya alt taşıyıcı adı verilir.

CMR Sözleşmesine göre taşıma süre­sinin sona ermesinden itibaren 30 gün içinde eşya halen teslim edilmemiş olursa bu durumum eşyanın kaybolduğu konusunda karine oluşturmasına zıya karinesi adı verilir.

Gecikme, CMR uyarınca taşıyıcının sorumluluktan kurtulmasına ilişkin özel sebeplerden biri değildir.

CMR uyarınca taşıyıcının sorumluluk miktarının hesaplanmasında esas alınan değer SDR’dir.

CMR’de kural olarak taşıyıcının sorumluluğu konusunda sınırlı sorumluluk ilkesi kabul edilmiştir.

Yabancılık unsuru taşıyan eşya taşımaları bakımından CMR’de dü­zenleme içermeyen hallerde uygulana­cak hukuk, MÖHOK hükümleri esas alınarak tespit edilecektir.

Varşova Sözleşmesinin 17. maddesi uyarınca bir yolcunun herhangi bir bedensel zarara uğraması halinde, bu zararın doğmasına sebep olan kaza hava aracını bekleme salonunda meydana geldiğinde doğan zarardan, taşıyıcı sorumlu olmayacaktır.

Hasar geminin idaresinde taşıyıcının ihmalinden doğması, taşıyıcının sorumluluktan kurtulma nedenlerinden biri değildir.

Demiryoluyla taşıma esnasında yolcunun ölümüyle sonuçlanan bir kaza gerçekleşmesi halinde taşıyanın ödeyeceği tazminat yolcunun işyerinde çalışanların destekten yoksun kalmakla uğradığı zararı kapsamaz.

Demiryoluyla taşıma esnasında taşıyıcı bagajların kendisi tarafından teslim alınıp yolcuya teslim edilene kadar olan sürede, bagajın yolcunun kusuruyla zıyaından sorumlu değildir.

Taşıma sözleşmesinin konusunu taşınır bir malın oluşturduğu hallerde eşya taşıması söz konusu olur. Bununla beraber canlı hayvan ve cenaze taşıması da eşya taşıma olarak nitelendirilmektedir. Taşınan canlı insan “yolcu” olarak tanımlanır. Yolcunun taşınmasının kararlaştırıldığı taşıma sözleşmesine ise “yolcu taşıma sözleşmesi” adı verilir.

Taşıyıcı, taşıma sözleşmesi ile eşya ve/veya yolcu taşıma işini ücret karşılığında üstlenen kişidir. Bununla birlikte taşıma sözleşmelerinde taşıma taahhüdü, genellikle sözleşmenin tarafı olan taşıyıcı tarafından icra edilmekle beraber; taraflarca aksi kararlaştırılmadıkça, taşıma işinin sözleşmenin tarafı olmayan bir üçüncü kişiye bırakılabilmesi mümkündür. Bu halde karşımıza iki taşıyıcı çıkar. Sözleşmenin tarafı olan taşıyıcı “âkit taşıyıcı” ya da “asıl taşıyıcı”; sözleşmenin tarafı olmamakla beraber taşıma işini icra eden taşıyıcı ise “fiili taşıyıcı” ya da “alt taşıyıcı” olarak nitelendirilmektedir.

Yolcu, taşıma sözleşmesine binaen taşınan canlı insan olarak tanımlanabilir. Yolcu, genellikle taşıma sözleşmesinin tarafı olmakla beraber her zaman sözleşmenin tarafı olmayabilir. Örneğin küçük çocukların taşınmasında sözleşmenin tarafı onun kanuni temsilcisidir.

CMR m. 20 uyarınca taşıma süresinin sona ermesinden itibaren 30 gün, taşıma süresi kararlaştırılmamışsa (taşıma için) teslim alınmasından itibaren 60 gün içinde eşya halen teslim edilmemiş olursa bu durum eşyanın kaybolduğu konusunda karine oluşturur.

Birçok uluslararası sözleşmede olduğu gibi CMR’de de hesaplama birimi olarak orjinal ismi “Special Draft Rights” (SDR) olan Özel Çekme Hakı (ÖÇH) öngörülmüştür. SDR, 28 Temmuz 1969 tarihinde Uluslararası Para Fonu Anlaşmasında (Agreement of International Monetary Fund) yapılan değişiklikle yürürlüğe giren ve Uluslararası Para Fonu (International Monetary Fund, IMF) tarafından oluşturulan, maddi niteliği olmayan bir uluslararası hesap birimidir. SDR’nin hesaplanmasında, Avro, Japon Yeni, İngiliz Sterlini ve Amerikan Doları esas alınır.

Uluslararası Taşıma Hukuku'na baktığımızda taşıyıcı; taşıma sözleşmesi ile yolcuyu kalkış yerinden varış yerine kadar taşımayı, eşyayı ise varma yerinde gönderilene teslim etmeyi taahhüd eder. Doğru cevap A'dır.

Uluslararası Taşıma Hukuku'nda taşıma sözleşmesinin taraflarını 4 grupta toplayabiliriz:

1. Taşıyıcı; taşıma sözleşmesi ile eşya ve / veya yolcu taşıma işini ücret karşılığında üstlenen kişidir. Bununla birlikte taşıma sözleşmelerinde taşıma taahhüdü genellikle sözleşmenin tarafı olan taşıyıcı tarafından icra edilmekle beraber; taraflarca aksi kararlaştırılmadıkça, taşıma işinin sözleşmenin tarafı olmayan bir üçüncü kişiye bırakılması mümkündür. 

2. Gönderen; eşya taşıma sözleşmenin diğer tarafıdır. Gönderen, taşıyıcının kendisine taşıma taahhüdünde bulunan kişidir. 

3. Gönderilen; eşya taşıma sözleşmesinin tarafı olmakla beraber, varma yerinde eşyanın kendisine teslim edileceği kişi ise gönderilendir. Bununla beraber bazı hallerde gönderen ve gönderilen sıfatları aynı kişide birleşebilir. 

4. Yolcu; taşıma sözleşmesine binaen taşınan canlı insan olarak tanımlanabilir. Yolcu, genellikle taşıma sözleşmesinin tarafı olmakla beraber her zaman sözleşmenin tarafı olmayabilir. Örneğin küçük çocukların taşınmasında sözleşmenin tarafı onun kanuni temsilcisidir. 

Doğru cevap C'dir.

Karayolunda Uluslararası Eşya Taşıma Sözleşmesi hakkındaki sözleşme ( Convetion Marchandise Routier ) CMR'a Türkiye taraftır. CMR'nin metni, 1978 yılında Cenevre'de hazırlanmış ve akabinde Birleşmiş Milletler tarafından devletlerin imzasına sunulmuştur. Ülkemiz, 1995 yılında bu sözleşmeyi imzalayarak taraf devlet olmuştur. Doğru cevap B'dir.

Kısa adı Varşova Sözleşmesi olan, 1929 tarihli Uluslararası Hava Taşımalarına ilişkin bazı kuralların birleştirilmesi hakkında sözleşmeyi ülkemiz 3 aralık 1977 tarihinde katılma yolu ile taraf olmuştur. Varşova Sözleşmesinin 1. maddesi uyarınca bu sözleşme hava aracı ile ücret karşılığında yapılan bütün uluslararası insan, bagaj veya eşya taşımalarına uygulanır. Ayrıca alanın hüküm uyarınca bu sözleşme bir hava taşıma işletmesi tarafından hava aracıyla yapılan ücretsiz taşımalarına da aynı ölçüde uygulanacaktır. Doğru cevap B'dir.

28 Mayıs 1999'da 52 ülkenin kabul edip imzaladığı kısa adı '' Montreal Sözleşmesi '' olan '' Havayolu ile Uluslararası Taşıyıcılığa ilişkin belirli kuralların birleştirilmesine dair sözleşme '' akabindeki yıllarda bir çok ülke tarafından imzalanarak yürürlüğe girmiştir. Ülkemiz bu sözleşmeye 26 mart 2011 tarihinde taraf olmuştur. Montreal Sözlemesi protokollerde dağınık bir sistem halini alan Varşova Sözleşmesi'nin sistemine göre daha sistematik bir düzenlemedir. Doğru cevap E'dir.