ULUSLARARASI TİCARET HUKUKU - Deneme Sınavı - 7

Sözleşme ( akit ), genel olarak tarafların karşılıklı irade beyanlarıyla meydana gelen ve onlara karşılıklı yükümlülükler anlaşma şekli olarak tanımlanır. Uluslararası Ticaret hayatında sözleşmelere hangi hukukun / kuralların uygulanacağı hususu nedeniyle büyük önem taşır. Zira bu hukuk sözleşmesinin geçerliliğini, yani kaderini tayin eder, tarafların hak ve yükümlülüklerini düzenler. Doğru cevap B'dir.

Uluslararası taşınır ( menkul ) mal satışı alanında yapılan ve geniş kabul gören antlaşma, Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Sözleşmeler Hakkında Birleşmiş Milletler antlaşmasıdır ( Antlaşma veya CISG ). Viyana'da 1980 yılında kabul edilen Antlaşma, İngilizce adından oluşturulan CISG kısaltması ile de anılır. Doğru cevap C'dir.

Antlaşma, satım sözleşmelerinin kuruluşu ile tarafların hak ve yükümlülükleri olmak üzere 2 yönünü düzenlemektedir. Antlaşmanın kapsamı, 4 konu ile sınırlandırılmıştır. Bunlar, Antlaşmanın sadece milletlerarası satımlara ilişkin hükümler içermesi, yalnız ticari satımlara uygulanması, belirli bazı sorunlara uygulanmaması ve taraflarca uygulanmasının bertaraf edilebilmesidir. Doğru cevap D'dir.

Antlaşma, işyerleri farklı ülkelerde bulunan taraflar arasındaki satım söşleşmelerine uygulanmaktadır. Başka deyişle, Antlaşma hükümlerinin uygulanabilmesi için, tarafların işyerlerinin farklı ülkelerde bulunması gerekmektedir. Ancak bu farklılığın sözleşmesinin kurulması esnasında gerçekleştirilmesi şarttır. Doğru cevap A'dır.

Düzenlemelerde bir tanımına yer verilmeyen mutad meskeni, genel olarak kişinin hayat ilişkilerinin merkezi niteliğinde olan gerçek ve fiili duruma uygun bulunan yer ( fiili ikametgah ) olarak ifade edebiliriz. Eğer satıcının birden fazla iş yeri varsa Sözleşme ile en yakın irtibat olan yer esas alınır. Satıcının iş yeri yoksa teslim yeri, satıcının mutad meskenidir. Doğru cevap C'dir.

Forum Devleti, mahkeme devletidir. Uyuşmazlığa bakan mahkemeyi ifade etmek için kullanılır. Çünkü CISG madde 4 / b' ye göre '' Sözleşmenin, satılan malların mülkiyeti üzerindeki muhtemel etkileri düzenlenmemiştir.'' Bu sebeple, satıcının mal mülkiyetini alıcıya sağlayıp sağlamadığı sorunu, Forum Devletinin milletlerarası özel hukuk kurallarına göre çözüme kavuşturulur. Doğru cevap E'dir.

Borçluluk ilişkisinin temel amaç ve başlıca hükmü ifadır. Borç ilişkisi sırf ifa edilsin diye kurulur. İfa, hukuki işlem ( özellikle sözleşme ) ya da kanun gereği borçlanılmış edimin borçlunun borca uygun edim fiili ile yerine getirilmesidir. Ancak tam ve doğru, gereği ile ifa ile borç sona erer. Bu karşılık gereği gibi ifa edilmeme ise ayıplı ifaya ilişkindir. Burada edimin vasfına ilişkin, nitelik yönünden gereği gibi ifa etmeme söz konusudur. Doğru cevap B'dir.

CISG madde 45'e göre satıcı Sözleşme ve Antlaşmadan doğan yükümlülüklerinden birini yerine getirmediğinde alıcının 3 seçimlik hakkı bulunmaktadır:

1. Aynen ifayı talep hakkı: Alıcı aynen ifayı talep hakkını ikame mal teslim edilmesi şeklinde kullanılabileceği gibi, malın tamir edilmesini talep etmek şeklinde de kullanılabilir.

2. Bedelden indirim hakkı.

3. Sözleşmeden dönme hakkı: Alıcı tüm bu seçimlik hakları dışında tazminat ta talep edebilir. Doğru cevap D'dir.

Sebepsiz zenginleşme; bir kimsenin mal varlığının haklı bir nedene dayanmaksızın, başkasının aleyhine / zararına meydana gelen zenginleşmeye denir. Bu kavram yerine bazen haksız zenginleşme ifadesi de kullanılmaktadır. Doğru cevap A'dır.

CISG hükümleri uyarınca alıcının Sözleşmeden dönme hakkı için beşi olumlu, biri olumsuz altı şart öngörülmektedir. Olumlu şartlar:

1. Sözleşmenin satıcı tarafından ihlal edilmesi.

2. Sözleşme ihlalinin esaslı olması.

3. Sözleşmeden dönme beyanı.

4. Süre sınırlamasına uyulması.

5. Malın iadesi.

Olumsuz tek şart ise; Satıcının sorumluluktan kurtulma imkanının olmamasıdır.

Doğru cevap C'dir.

Antlaşma, satım sözleşmelerinin kuruluşu ile tarafların hak ve yükümlülükleri olmak üzere iki yönünü düzenlemektedir. Antlaşmanın kapsamı, dört konu ile sınırlandırılmıştır. Bunlar Antlaşmanın, sadece milletlerarası satımlara ilişkin hükümler içermesi, yalnız ticari satımlara uygulanması, belirli bazı sorunlara uygulanmaması ve taraflarca uygulanmasının bertaraf edilebilmesidir.

Antlaşma, her şeyden önce, satım sözleşmesi taraflarının işyerleri farklı âkit ülkelerde ise (m. 1/1-a) uygulanır. Bununla birlikte Antlaşma, tarafların işyerlerinin farklı ülkelerde ve milletlerarası özel hukuk kurallarının âkit bir devletin hukukuna atıf yapması durumunda da uygulanır (m. 1/1-b). Buna göre Antlaşma, sadece bir tarafın işyerinin âkit bir devlette olması hâlinde uygulanabileceği gibi, hiçbirisinin işyerinin âkit bir devlette olmaması hâlinde de uygulanabilir.

İkinci olarak Antlaşma, bazı istisnalar dışında ticari mal satımı sözleşmelerine uygulanmaktadır. Tüketici sözleşmeleri, cebrî icra yoluyla yapılan satımlar, menkul kıymetlere ilişkin sözleşmeler, gemi ve hava taşıtı satımı ile elektrik satımı, Antlaşmanın kapsamı dışında bırakılmıştır (m. 2). Keza alıcının, imalat veya üretim için gerekli malzemelerin büyük bir bölümünü sağladığı sözleşmeler ile işgücünün ağırlık kazandığı sözleşmeler de Antlaşmanın uygulama alanı dışındadır (m. 3).

Antlaşmanın 1. maddesinde yer bakımından uygulama alanı düzenlenmektedir. Bu hükme göre,

“1. Bu Antlaşma, işyerleri farklı devletlerde bulunan taraflar arasındaki mal satımı sözleşmelerine,

a. Bu devletlerin âkit devletlerden olması veya

b. Milletlerarası özel hukuk kurallarının âkit bir devletin hukukuna atıf yapması hâlinde uygulanır.

2. Tarafların işyerlerinin ayrı devletlerde bulunması olgusu sözleşmeden veya sözleşmenin akdi sırasında veya öncesinde gerçekleşmiş olan görüşmelerden veya verilmiş olan bilgilerden anlaşılmadıkça dikkate alınmaz.

3. Bu Antlaşmanın uygulanmasında ne tarafların vatandaşlığı, ne tacir olup olmadıkları, ne de sözleşmenin adî veya ticari nitelikte olması dikkate alınır.”

Hükmün birinci fıkrasından anlaşıldığı üzere Antlaşma, işyerleri farklı ülkelerde bulunan taraflar arasındaki satım sözleşmelerine uygulanmaktadır. Başka bir deyişle, Antlaşma hükümlerinin uygulanabilmesi için, tarafların işyerlerinin farklı ülkelerde bulunması gerekir. Ancak bu farklılığın sözleşmenin kurulması esnasında gerçekleşmesi şarttır. Satım sözleşmesinin taraflarının işyerlerinin farklı ülkelerde bulunması zorunluluğu, Antlaşmanın uygulanması açısından uluslararası satım sözleşmesinin esas alınmasından kaynaklanmaktadır.

Tarafların işyerlerinin farklı ülkelerde bulunması şartı, bir taraftan Antlaşmanın uygulama alanını genişletmekte, diğer taraftan daraltmaktadır. Taraflar arasındaki sözleşmenin konusu olan mal, üretildiği ülkenin dışına çıkmamış olsa dahi, işyerlerinin farklı ülkelerde bulunması şartıyla, çıkabilecek uyuşmazlıklara Antlaşma hükümleri uygulanacaktır. Böylece Antlaşmanın uygulama alanı genişlemektedir. Örneğin, New York’ta bulunan bir şirketin İsviçre’nin Cenevre şehrindeki deposundaki inşaat malzemelerini, Cenevre’de inşaat yapan Fransız bir firmaya satması hâlinde, tarafların işyerleri farklı ülkelerde ise, inşaat malzemeleri Cenevre şehrini terk etmese bile taraflar arasındaki sözleşmeye Antlaşma hükümleri uygulanacaktır. Buna karşılık, tarafların işyerlerinin farklı ülkelerde bulunması şartı sebebiyle, işyerlerinin aynı ülkede olması durumunda, satım ilişkisi birden fazla ülkede etki doğursa bile, satım sözleşmesinden kaynaklanan uyuşmazlıklara Antlaşma hükümleri uygulanamaz. Bu durum da Antlaşmanın uygulama alanını daraltmaktadır. Örneğin, Baltimore’da bulunan bir şirketin, Roma’daki deposundaki mobilyaları Boston’da bulunan bir şirkete, Paris’te yeni açtığı ofisinde kullanmak üzere satması hâlinde, taraflar arasındaki satım, uluslararası bir deniz taşımasını içermesine rağmen, tarafların işyerleri aynı ülkede (ABD) olduğundan, Antlaşma hükümleri bu satım sözleşmesinden kaynaklanan uyuşmazlıklara uygulanmayacaktır.

Devletlerin yabancı unsur içeren uyuşmazlıklarda hangi hu­kuku uygulayacaklarını gösteren kurallara kanunlar ihtilâfı adı verilir. Bu nedenle doğru şık “a”dır.

Ticari taşınır mal satımı sözleşmeleri CISG Antlaşmasının uygulaması kapsamındadır. Bu nedenle doğru şık “b”dir.

CISG Antlaşmasının uygulaması için tarafların işyerlerinin farklı ülkelerde bulunması şartı sözleşme kurulduğu anda aranır. Bu nedenle doğru şık “b”dir.

CISG Antlaşması kapsamında olan bir sözleşmede, malların, ilgili oldukları alanda faaliyet gösteren kuruluşlara tescil edilmiş olması. teslim edilen malların sözleşmeye uygunluğu konusunda kullanılan bir ölçüt değildir. Bu nedenle doğru şık “e”dir.

CISG Antlaşması kapsamında olan bir sözleşmede, satıcının malın mülkiyetini alıcıya sağlayıp sağlamadığı sorusu, uyuşmazlığa bakacak mahkemenin bulunduğu devlet hukukuna göre cevaplandırılır. Bu nedenle doğru şık “d”dir.

Bir malın ayıplı teslim edilmesi durumunda, malın satıcı tarafından geri alınabilir olması, ayıbın ifada esaslı ihlal oluşturup oluşturmadığının tespitinde önem taşımamaktadır. Bu nedenle doğru şık “c”dir.

Satıcı sözleşmeden veya Antlaşmadan doğan yükümlülüklerinden biri­ni yerine getirmediği takdirde, satıcı hakkında suç duyurusunda bulunmak, alıcının talep edebileceği haklardan değildir. Bu nedenle doğru şık “e”dir.

* Satıcının ikame mal talebini makul süre içinde kabul etmiş olması, sözleşmenin ihlali halinde alıcının ikame mal talebinde bulunabilmesinin şartlarından değildir. Bu nedenle doğru şık “d”dir.