ULUSLARARASI TİCARET HUKUKU - Deneme Sınavı - 5

Taraflar açısından herhangi bir risk yaşanmadan edim borçları karşılıklı şekilde ifa edil­miş; amiyane ifadesiyle ticaretin altın kuralı olan “al gülüm ver gülüm” alışveriş gerçekleş­miş olacaktır. Buna, yani bir tarafın kendi edim borcunu, karşı tarafın edim borcunu ifa etmesine kadar yerine getirmemesine, hukukta “ödemezlik defi” adı verilir.

Basit Akreditif Şeması (Şekil 3.1)
Ithalâtçı/Alıcı

Ihracatçı/Satıcı

 Amir Banka,

Muhabir Banka

Sürekli borç doğuran bir ilişkinin tek taraflı beyanla, geleceğe etkili olarak sona erdirilmesine fesih denir

Akreditifte kararlaştırılan bütün belgeleri, dış görünüşleri itibariyle, akreditif hüküm­lerine uygun olup olmadıkları bağlamında makul derecede özen göstererek inceleme yü­kümlülüğü bankadadır. Banka, akreditifte yer almayan belgeleri incelemez ve ibraz edene iade eder. Banka, belgeleri incelemek, kabul veya reddetmek, kararı konusunda karşı tarafı bilgilendirmek için yedi iş gününü aşmamak üzere makul bir süreye sahiptir.

Yapılan inceleme neticesinde belgelerde uygunsuzluk ve/veya tutarsızlık tespit eden muhabir bankanın, alıcı veya amir bankanın bunları kabul etmemesi hâlinde, satıcıya rücu hakkını saklı tutarak satıcıya ödeme yapmasına “rezervli işlem” denir. Bu durum bir anlamda muhabir bankanın satıcıya kredi imkânı tanımasıdır.

Satıcının bedelini almadan malı alıcıya göndermeyi kabul ettiği yönteme mal mukabili ödeme (cash on against goods) adı verilir.

Kambiyo taahhüdünde bulunmak daha açık anlatımla çek, bono, poliçe gibi değerli kâğıtları düzenlemek, doldurmak ve imzalamak keşide etmek anlamına gelir. Örneğin B, A’ya olan borcu için çek keşide etmiştir

Vesaik mukabili ödemede dört taraf bulunmaktadır. Bunlar satıcı (amir), tevdi bankası, tahsil bankası ve ibraz bankasıdır.

Peşin ödeme, mal mukabili ödemedeki durumun tam tersidir. Şöyle ki, bu yöntem satıcının yararına olmakla birlikte alıcı için riskli bir durum oluşturur.

Borcu ödemek suretiyle sözleşme ile yükümlendiğimiz borcu ifa etmiş oluruz. Yüz yüze olan kişiler arasında borçların ifasında genellikle bir sorunla karşılaşılmaz. Şöyleki, bir taraf kendi borcunu karşı tarafın borcunu ifa etmesine kadar geciktirebilir. Buna; yani bir tarafın kendi edim borcunu, karşı tarafın edim borcunu ifa etmesine kadar yerine getirmemesine hukukta '' ödemezlik defi '' denir. Örneğin; büfeden ekmek almak için önce büfeciye iki ekmek parasını ödemek. Ve onun size sonra ekmeği teslim etmesi gibi. Doğru cevap C'dir.

Uluslararası ticaret sözleşmelerinde en sık görülen ve geniş bir uygulama sahasına sahip ödeme yöntemi akreditifli ödemedir. ( Letterof credit ) Zira karşılıklı edimlerin aynı anda ödenmesi sonucunu sağlayan akreditif; taraflar arasındaki güven sorununun ortadan kaldırılması açısından önemli bir araçtır. Doğru cevap B'dir.

Her ülke, farklı mevzuata sahip olduğu için akreditif uygulayıcıları riske girebilirler. Ulusal hukukların farklılıkları nedeniyle öngöremedikleri çeşit zararlara uğrayabilirler. Konuya uygun yeknesak kurallar oluşturma çabaları Birinci Dünya Savaşı sonrası dönemde başlamıştır. Bu konuda, ICC'nin ilk olarak 1933 yılında yayımladığı '' Akreditiflere ilişkin yeknesak teamül ve uygulama kuralları '' ( Uniform Customs and Practice for Documentary Credits, UCP ) uluslararası ticaret hayatında geniş bir uygulama alanı bulmuştur. Doğru cevap C'dir.

Uluslararası ticarette olası riskleri bertaraf etmek için geliştirilmiş ödeme yöntemlerinden olan akreditif yöntemine müracaat ettiğinizde siz ( alıcı / ithalatçı ) Türkiye'de bir bankaya giderek bir sistem / süreç başlatıyorsunuz. Bu bankaya Amir Banka adı verilir. Amir Banka, satıcının ( ihracatçı ) bulunduğu ülkede şubesi var ise, banka ile iletişime geçerek süreci başlatır. Doğru cevap E'dir.

Akreditifin ödeme ve teminat olmak üzere 2 fonksiyonu vardır. Bu 2 fonksiyonun ilki olan ödeme fonksiyonu taraflar arasındaki para borcunun ödenmesi amacına hizmet etmektedir. Akreditif nakit para kullanımına gereksinimi ortadan kaldırmıştır. Diğer fonksiyon teminat fonksiyonudur. Farklı mevzuata ve dolayısıyla değişik hukuki resimlere tabi olan ihracatçı ve ithalatçı arasındaki ilişkilerin güven içinde yürütüp sonuçlanması bağlmınd Akreditif önemli bir fonksiyon icra etmektedir. Doğru cevap E'dir.

Alıcılar belirlenen süre içinde akreditif açtırmak zorundadır. Akreditif mutlak suretle yazılı bir sözleşme içinde yer almak zorunda değildir. Satım sözleşmesinde aksi yönde bir teamül veya sözleşme hükmü yok ise eş zamanlı ifa kuralı vardır. Akreditif koşulunda kararlaştırılan süre içinde, böyle bir sürenin bulunmaması halinde ise derhal akreditif açtırmaya alıcı temerrüde düşmüş olur. Temerrüde düşen borçluya da mütemerrit adı verilir.

Ticaret işlemlerinde, alıcının akreditif işlemini aracılık yapan bankaya, bu bedeli ödemesi gerekir. Başka bir deyişle alıcının işbirliği yaptığı bankanın satıcıya ödediği meblağın alıcı tarafından ifa edilmesi zorunludur. Akreditif işlemini yapan banka koşullara uygun olarak belgeleri hazırlar ve teslim karşılığında ispatlamak için makbuz alır. Akreditif işlemine aracılık yapmak suretiyle hizmet sağlayan bankalar bunun karşılığında komisyon hakkı kazanırlar. Küşat mektubu banka ile alıcının anlaştıkları konuları satıcının ülkesine ileten resmi bir araçtır. Doğru cevap B'dir.

Satıcıya bedelin vesaik mukabilinde ( karşılığında ) ifa edilmesini sağlayan ödeme yöntemine vesaik mukabili ödeme ( cush against documents ) denir. Vesaik mukabili ödemede 4 taraf bulunmaktadır. 

1. Satıcı: Belgelerin tevdisi ( vermek ) ve mal bedelinin tahsili amacıyla müşterisi olduğu bankayı yetkilendiren kişi.

2. Tevdi Bankası: Belgelerin tevdi edildiği bankadır. Tevdi Bankası tahsil edilen mal bedeli karşılığında belgeleri alıcıya veya gösterdiği kişiye verir.

3. Tahsil Bankası: Tevdi Bankası dışında, tahsil talimatını yerine getiren başka bir bankadır. 

4. İbraz Bankası: Belgeleri ibraz eden bankadır. 

Doğru cevap B'dir.

Satıcının bedelini almadan malı alıcıya göndermeyi kabul ettiği yönteme mal mukabili ödeme ( cash on against goods ) adı verilir. Sözleşmeye uygun bir şekilde malları sevkeden satıcı, bedeli kararlaştırılırken vadelerde daha sonra tahsil edecektir. Bu ödeme yöntemine '' serbest yükleme '' veya '' açık hesap '' gibi isimlerle de anılır. Doğru cevap D'dir.

Peşin ödeme: malın tesliminden veya gönderilmesinden önce bedelin ödenmesi ( advance payment ) yöntemidir. Bu yöntem satıcı yararına olmakla birlikte alıcı için riskli bir durumdur. Bu nedenle ticarette daha çok eser sözleşmelerinde kullanılmaktadır. Bunun nedeni iş sahibinin emeklerinin boşa gitmemesi kaygısıdır. Talep edilen eser alıcı tarafından satın almaktan vazgeçilirse bunun başka birine taşınması ya çok zor ya da imkansızdır. Örneğin bir büst ya da heykelin satışı veya bir portrenin satışı vb. Doğru cevap B'dir.

Bir tarafın kendi edim borcunu, karşı tarafın edim borcunu ifa etmesine kadar yerine getirmemesine, hukukta “ödemezlik defi” adı verilir.