ULUSLARARASI SOSYAL POLİTİKA

Çok uluslu şirketler ile ilgili ilk çalışmaları yapanlardan biri olan Vernon (1971), anavatanları dışında en az altı ülkede, üretici nitelikteki bağlı firmalarda yönetimi denetleyen büyük firmaların çok uluslu sayılabileceğini öne sürmektedir. Doğru cevap E'dir.

Küresel şirketler, dünyayı tek bir varlık olarak kabul ederler. Perspektifleri ulusal sınırları aşmıştır. Ticari kararlarını alırlarken ana ülkelerindeki koşulları ve ana ülkede ürettikleri mal ya da hizmet grubunu değil, şirketin tüm dünyadaki faaliyetlerini ve tüm dünyadaki koşulları göz önüne alırlar. Tüm dünya onların pazarlarıdır. İçinde bulunulan koşullar elverdiği ölçüde, ulusal siyasi sınırları hesaba katmadan, finansman, üretim ve satış faaliyetlerini örgütlerler. Ulusal siyasi sınırları aşar ve bu sınırların aşılması için gereken ekonomik ve siyasal ortamı hazırlarlar. Küresel şirketler, değer zincirinin farklı ülkelerdeki aşamalarını koordine ve kontrol eder ve doğal kaynaklar, sermaye ve emeğin dağılımındaki coğrafi farklılıklardan yararlanırlar. Faaliyetlerini küresel çapta kaydırmakta belirli bir esnekliğe sahiptirler.

Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı (UNCTAD), şirketlerin ulus ötesi niteliğini ölçmek için ulus ötesilik indeksi kavramını geliştirmiştir. UNCTAD’ın ulus ötesilik indeksi, dış satışların toplam satışlara, dış akti erin toplam akti ere ve dış istihdamın toplam istihdama oranının ortalaması olarak hesaplanmaktadır. Doğru cevap D'dir.

Merkezin amacı, ulus ötesi şirketlerin niteliğini, özellikle gelişmekte olan ülkeler üzerindeki ekonomik, yasal, politik ve sosyal etkilerini araştırmak, gelişmekte olan ülkelerin ulus ötesi şirketlerle olan ilişkilerinde müzakere kapasitelerini artırmak ve ulus ötesi şirketlerin, ulusal kalkınma amaçlarına ve dünya ekonomisine katkılarını artıracak etkin uluslararası düzenlemeler yapmak olarak belirlenmiştir. Doğru cevap E'dir.

OECD bünyesinde 1976 tarihinde kabul edilen Uluslararası Yatırım ve Çok Uluslu İşletmeler Bildirgesi'dir. Doğru cevap B'dir.

OECD bünyesinde 1976 tarihinde kabul edilen Uluslararası Yatırım ve Çok Uluslu İşletmeler Bildirgesi (OECD, 2000) başlıklı belge, doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının serbestleştirilmesini hedef alan OECD enstrümanlarından biridir. Bildirgede, üye ülkelerin, liberal bir yatırım rejiminin temeli olan “ulusal muamele” ilkesini benimsedikleri görülmektedir. Diğer seçenekler ise UÇÖ Çok Uluslu İşletmeler ve Sosyal Politikaya İlişkin İlkeler Üçlü Bildirgesi'nin genel ilkeleri arasında yer almaktadır. Doğru cevap A'dır.

ISO, uluslararası alanda uygulanan kalite sistem standartlarını geliştiren Uluslararası Standartlar Örgütü’nün kısaltılmışıdır. ISO, 23 Şubat 1947 tarihinde kurulmuş olup, 135 üye ülkeden oluşmaktadır. Doğru cevap B'dir.

ISO 26000 kılavuzu, 7 ana başlık içermektedir: Yönetişim, insan hakları, çalışma yaşamı, çevre, etik iş uygulamaları, müşteriler ve yerel halkın kalkınması. Doğru cevap C'dir.

Küresel ilkeler sözleşmesinin ana maddesi ve buna bağlı ilkeler incelendiğinde yosluzluk ile mücadele maddesi altında "İş dünyası, rüşvet ve haraç dahil her türlü yolsuzlukla mücadele etmeli", çalışma standartları maddesi altında ise "(1)İş dünyası, çalışanların örgütlenme özgürlüğünü desteklemeli ve toplu müzakere hakkını etkin biçimde tanımalı. (2)İş dünyası, her türlü zorla ve zorunlu işçi çalıştırılmasını engellemeli. (3)İş dünyası, çocuk işçi çalıştırılmasının önüne geçmeli. (4)İş dünyası, işe alım ve çalışma süreçlerinde ayrımcılığın önüne geçmeli." ilkeleri görülmektedir. Bu ilkeler seçeneklerde yanlış verilmiş olup diğerleri doğru olarak verilmiştir. Doğru cevap B'dir.

Çok uluslu şirketlerin, merkez ve bağlı firmalarında çekirdek işgücü olarak çalışan bir kesimin yanı sıra, çok uluslu şirketlerin üretim zincirlerindeki küçük üretim birimlerinde, taşeron işletmelerde, fason üretimde, evde, serbest ihracat bölgelerinde düşük ücretli ve güvencesiz çalışma koşullarında istihdam edilen geniş bir işçi kitlesi bulunmaktadır. Doğru cevap E'dir.