ULUSLARARASI SOSYAL POLİTİKA - Deneme Sınavı - 15

Türkiye’nin UÇÖ üyeliği de Milletler Cemiyetine üye olduğu tarihte gerçekleşmiştir. 1932 yılında Milletler Cemiyetine üye olmak yolundaki siyasi kararının bir sonucu olarak UÇÖ’ye üye olan ve böylece örgütün Anayasasından doğan yükümlülükleri kabul eden Türkiye’nin UÇÖ ile ilişkisi günümüze kadar 85 yıl aralıksız devam etmiştir.

Türkiye’nin 1932 yılına kadar UÇÖ dışında kalmasını başlıca iki nedene bağlanmaktadır. Birinci neden ekonomiktir. O yıllarda bir tarım ülkesi olan ve sanayileşmenin yarattığı sorunların ağırlığını henüz yoğun olarak hissetmeyen Türkiye için UÇÖ gündemi henüz o kadar önem taşımamaktadır. UÇÖ de sınai bir güç olarak görmediği Türkiye’yi bu anlamda potansiyel bir üye olarak önemsemiş değildir. İkinci neden siyasaldır. Türkiye siyasal nedenlerle Milletler Cemiyetine üye olmayı geciktirmiş ve ancak Milletler Cemiyetinin çağrısı üzerine 1932’de üyeliğe karar vermiştir. Versay Andlaşması’nın 387. maddesi, Milletler Cemiyeti üyesi olan devletlerin otomatik olarak Uluslararası Çalışma Örgütüne de üye olacağını hükme bağladığı için Türkiye’nin UÇÖ üyeliği de Milletler Cemiyetine üye olduğu tarihte gerçekleşmiştir.

1938 tarihli Cemiyetler Kanunu ile sınıf esasına dayalı cemiyet kurulmasının yasaklanması, 1925 tarihli Takrir-i Sükun Kanunundan beri fiilen sürmekte olan sendika yasağını, hukuki alana taşımış böylece Türkiye’nin UÇÖ’de üçlü delegasyonla temsili hukuken de olanaksız hale gelmiştir. UÇÖ’de işçi ve işveren kesiminin temsil edilmemesi Türkiye’nin Örgütte etkisiz kalmasına yol açmıştır. İkinci olarak 1936 tarihli İş Kanununa kadar Türkiye’de işçileri korumaya yönelik bütüncül bir sosyal politika mevzuatının olmayışı, Türkiye’nin UÇÖ sözleşmelerini benimsemesi açısından önemli bir engel teşkil etmiştir. Üçüncü olarak da bu dönemin ekonomik buhran ve II. Dünya Savaşı yıllarını kapsaması, gerek dünyada gerekse Türkiye’de sosyal politika alanındaki gelişmelere uygun olmayan bir ortam yaratmıştır.

1946 yılında, 1938 tarihli Cemiyetler Kanununda yapılan değişiklikle, sınıf esasına dayalı cemiyet kurma yasağı kaldırılmış, böylece sendikaların kurulmasına olanak tanınmıştır.

Kadın işçilerin istihdamı değil genel olarak istihdam politikası sözleşme konularından biridir.

1952-1958 döneminde 7 yıl boyunca hiçbir Sözleşmenin onaylanmamış olması dikkat çekicidir.

Türkiye’nin talebi üzerine UÇÖ, 1952 yılında İstanbul’da Yakın ve Orta Doğu İşgücü Saha Ofisini açmıştır.

12 Mart Muhtırası: 12 Mart 1971 tarihinde Türk Silahlı Kuvvetleri’nin Genelkurmay Başkanı ile Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri komutanlarının hükûmeti istifaya zorlamak amacıyla Cumhurbaşkanı’na verdikleri muhtıra.

Türkiye’de 12 Eylül 1980 askeri müdahalesi ile demokrasinin askıya alınması Türkiye-UÇÖ ilişkilerinde önemli bir kırılma noktası teşkil etmiştir.

Türkiye’nin UÇÖ denetim organlarında ağır bir biçimde eleştirildiği uygulama da
1402 sayılı Sıkıyönetim Kanununa dayanılarak, 1980 sonrasında düşüncelerinden ötürü başta üniversite öğretim üyeleri olmak üzere pek çok kamu görevlisinin işine son verilmesi olmuştur.

UÇÖ sözleşmelerinden 8’i, 1990’lı yılların ortalarında başlayan bir süreç so­nunda kabul edilen 1998 Bildirgesi’yle “temel insan hakları sözleşmeleri” olarak nitelendirildi.

Sözleşme ve tavsiyelerin kabul edilen İngilizce ve Fransızca metinleri, resmi metinlerdir. Bu kural, 1919’dan beri değişmedi. Her iki metin, aynı ölçüde geçerlidir. Denetim organları, iki orijinal metin arasında çelişki bulunması durumunda, daha ileri ve geniş haklar içerdiğini düşündüğü sözleşme metnini temel almaktadır.  Sözleşmeler, UÇÖ’nün üçüncü resmi dili olan İspanyolca olarak da hazırlanır. Genel Müdür, ilgili hükümetlerin isteği üzerine, sözleşme ve tavsiyelerin ulusal (kendi dillerine) çevirilerini hazırlatabilir.

Protokol, bir sözleşmenin kısmen gözden geçirilmesine ilişkin bir belgedir. Sözleşmeler gibi, ilgili sözleşmeyi onaylayan devletin onayına açıktır. Protokol, UÇÖ’de çok sık başvurulan bir yöntem değildir. Esin kaynağı, İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi’dir. Beş sözleşmeye ilişkin protokol kabul edildi.

UÇÖ sözleşmeleri tescil tarihinden 12 ay sonra uluslararası hukukta yürürlüğe girer.

Türkiye, 1932 tarihine kadar UÇÖ dışında kalmıştır.

1932-1946 yılları arası UÇÖ’nün çok sayıda sözleşme benimsediği bir dönemdir. Bu dönemde UÇÖ 67 sözleşme onaylamış, 66 Tavsiye kararı almıştır. Türkiye bu dönemde 67 UÇÖ sözleşmesi içinden yalnızca bir sözleşmeyi onaylamıştır. Bu sözleşme, 45 sayılı Maden Ocaklarında ve Yer altı İşlerinde Kadınların Çalıştırılması Hakkında Sözleşmedir. Türkiye, 1936 sayılı İş Kanunu ile kadınların madenlerde yer altı çalışmalarını zaten yasaklamış olduğundan, 1938 yılında Sözleşmenin onaylanması Türkiye açısından bir sorun yaratmamıştır

Türkiye 1946 yılından itibaren UÇÖ Konferanslarına hükümet temsilcilerinin yanı sıra işçi ve işveren temsilcileri ile katılmıştır.

Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu (TÜRK-İŞ) 1952 yılında kurulmuştur.

Bu konferansa işçi temsilcisi olarak ilk defa katılan kişi Hüsnü Merey'dir.

1955 yılında İstanbul’da Birleşmiş Milletler Kuruluşları ve UÇÖ işbirliği ile Yakın ve Orta Doğu Çalışma Enstitüsü kurulmuştur.