ULUSLARARASI POLİTİKA II

Uluslararası finans; döviz kurlarının ekonomilere etkisi, uluslararası sermaye hareketleri, sermaye ve borç akışı, finansal krizlerin uluslararası nitelik kazanması gibi konular yoluyla uluslararası politikayı ve ülkelerin dış politikasını ciddi olarak etkilemektedir. Çünkü uluslararası finansal sistemi idare etmek ve istikrarın sağlanması çok karmaşık müzakere süreçlerini gerektirmektedir. Bunun sonucu olarak da finansal konular politik bir karakter kazanmıştır. Finansal piyasayı düzenleme konusunda devlet ve özel sektör arasındaki etkileşim ve uluslararası niteliği UEP tarafından mercek altına alınmıştır. Ekonomilerdeki istikrarsızlığın diğer ülke ekonomilerini ve uluslararası politikayı olumsuz etkilemesini, bir ülkedeki enflasyonun uluslararası ekonomik sistemde yayılmasını önlemek amacıyla II. Dünya Savaşı’ndan sonra kurulan IMF, bugün küresel ölçekteki ekonomik ve siyasi düzenin temel yapı taşlarından biridir. IMF, özellikle kriz zamanlarında ödemeler dengesi zorluğu çeken üye ülkelere borç vermektedir. Diğer yandan borçlanma hem devletlerin dış politikasını doğrudan etkilemekte hem de kimi durumlarda 1980’lerde olduğu gibi uluslararası politikada ciddi sorunlar üretebilmektedir.

Klasik marksizmin kapitalizmin işleyişinde ortaya çıkacak ve sistemi işlemez hâle getirecek çelişkilere ilişkin beklentisi ve ardından sanayileşmiş toplumlarda işçi devrimlerinin olacağı umudu gerçeğe dönüşmemiştir. Sanayileşmiş toplumlarda devrimin ortaya çıkmamasının nedenini Lenin ‘emperyalizm kuramı’ ile açıklamıştır. Buna göre, sanayileşmiş ülkeler hammadde temini ve mamul ürünlerin pazarlanması amacıyla dünyanın az gelişmiş ülkelerini sömürgeleştirmişlerdir. Sömürge mantığı ham maddenin değerinden düşük bedelle alınması, hatta el konulması, ürünlerin ise değerinden fahiş kârlarla satılmasına dayanmaktadır. Bu yolla dünyanın geri kalan bölgelerinden sanayileşmiş ülkelere ciddi bir refah transferi sağlanmıştır. Aktarılan bu refahın bir kısmı sanayileşmiş ülkelerdeki işçilerin sosyal ve ekonomik durumlarının iyileştirilmesinde kullanılmıştır. Böylece sanayileşmiş ülkelerde ortaya çıkacak çelişki ötelenmiş ve devrimi gerçekleştirmesi beklenen işçiler de satın alınmıştır

Ekonomi ve politika kavramları birlikte literatürde ilk kez ‘ekonomi politik’ olarak Aristo tarafından, devlet giderlerinin karşılanması amacıyla vergilendirme olgusunu tanımlamak için kullanılmıştır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Uluslararası ekonomi politik (UEP) yaklaşımlar özünde devletin ve piyasanın ulusal sınırlar ötesindeki etkileşimlerinin analizine dayanmaktadır (Walter ve Sen, 2009: 8). UEP piyasa ve ekonomik büyümenin siyasi yansımaları, ulusal ve uluslararası toplumun değişimi ile piyasaların savaş ve barış dönemlerindeki etkileşimi gibi sorunlara cevap bulunmaya çalışılır.

Uluslararası politikayı ekonomiye öncelikli kabul edip ikincisini birincisi için bir araç olarak gören merkantilizm, ekonomik milliyetçilik ve korumacılık genel anlamda neorealizm başlığı altında incelenebilir. Bunların temel varsayımları büyük ölçüde örtüşürken hepsinin ortak noktası devletin piyasaya önceliği, ayrıca uluslararasında da politikanın ekonomiye üstünlüğüdür. Buna göre, piyasa devlet çıkarlarına hizmet etmeli ve ekonomi devletin siyasi amaçları doğrultusunda yönlendirilmelidir. Ulusal ekonominin organizasyonu ulusal güvenlik konularıyla tutarlı ilerlemeli ve devlet ekonomiyi çıkarları doğrultusunda şekillendirmelidir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Merkantilist (neorealist/ekonomik milliyetçi/korumacı) yaklaşımlara karşı Adam Smith’in öne sürdüğü görüşler liberal UEP yaklaşımın dayandığı temel varsayımları oluşturur. Smith, bir toplumun refahının sahip olunan altın rezerviyle değil üretim ve ekonomik büyümeyle ölçülmesi gerektiğini savunmuştur. Ekonomik büyüme de ancak minimum seviyede devlet müdahalesine maruz kalan serbest piyasayla mümkün olacaktır.

Karşılaştırmalı üstünlüğün uluslararası ticarette optimum seçenek olduğu ve karşılıklı bağımlılığının savaşları engelleyeceği ve barışı istikrarlı kılacağı iddiası neoliberal bir iddiadır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Marksistlerin temel analiz noktası ekonomik yapıya odaklanmıştır. Marksistlere göre modern toplumun ekonomik yapısının temelinde kapitalizm vardır ve analizlerini kapitalizmin eleştirisi üzerine kurarlar. Marksizmin kapitalizme eleştirisinin özünde bu sistemin rasyonel olmadığı, rekabeti ve çatışmayı teşvik ettiği gerekçesi bulunmaktadır. Doğru cevap E seçeneğidir.

Uluslararası para hem bir değişim hem de zenginliğin biriktirilme ve mübadele aracıdır. 1971’e kadar uluslararası para, altın veya altına endeksli para birimleri olmuştur. Altına bağlı para birimleri sonuçta dünyanın en güçlü ekonomisine sahip ülkenin para birimidir. XIX. yüzyılın sonlarından I. Dünya Savaşı’na kadarki dönemde İngiliz Poundu ve II. Dünya Savaşı’ndan 1971’e kadar ise ABD doları bu işlevi üstlenmiştir. Ancak 1971’den bu yana altına endeksli uluslararası bir para birimi bulunmamaktadır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Doğru cevap D şıkkıdır.

Doğru cevap E şıkkıdır.

Doğru cevap E şıkkıdır.

Doğru cevap D şıkkıdır.

Doğru cevap E şıkkıdır.

Doğru cevap E şıkkıdır.

Doğru cevap E şıkkıdır.

Doğru cevap D şıkkıdır.

Doğru cevap D şıkkıdır.

Doğru cevap C şıkkıdır.