ULUSLARARASI POLİTİKA I

Devletlerin ya da uluslararası örgütlerin, başka bir devlete, o devlet içinde meydana gelen ağır insan hakları ihlallerini veya o devletin vatandaşlarının güvenliğini tehlikeye düşüren tehditleri ortadan kaldırmak için yaptıkları müdahaleye "İnsani Yardım" denmektedir.

Soğuk Savaş dönemi ABD ile Sovyetler Birliği arasında yaşanmış ve 1991 yılında Sovyetler Birliği'nin çökmesiyle sona ermiştir. Doğru yanıt 'D'.

Ortadoğu'da son elli senedir dünya enerji kaynakları için çok önemli rezervler bulunmaktadır. Bu rezervlere sahip olmak ya da onları işletebilmek birçok devlete istisnai güçler verebilecektir. Bu nedenle adı geçen bölgede güç ve çıkar çatışmaları olabilmek-tedir. Doğru yanıt 'B'.

Realistlerin sistem kavramı Liberallere nazaran daha nettir. Realistlere göre sistem anarşiktir ve devletlerin üzerinde kural koyacak bir güç bulunmamaktadır.

Maksistlerce dünya kaynaklarının devletler arasında eşit olmayan bir yöntemle paylaştırılmasına 'Katmanlaşma' adı verilmiştir. Doğru yanıt 'C'.

İnşacılara göre, uluslararası sistemin yapısını normlar, fikirler ve ortak anlayışlar oluşturmaktadır. Alexander Wendt’e göre, sisteme hakim olan bu normların doğası, sistemin de hangi kültüre sahip olduğunu belirtmektedir. Bu durumda uluslararası sistem, üç farklı kültür açısından tanımlanabilir: Hobezyen, Lockeyan ve Kantiyen.

Özellikle siyasal örgütleniş olarak M.Ö. 400 yıllarında kurulan Yunan şehir devletleri modeli bu günkü Avrupa Siyasi yapısının da temellerini oluşturmaktadır. Doğru yanıt 'D'.

Şıklarda verilen devlet ve imparatorluklardan sadece Roma İmparatorluğu Adem-i Merkezci yani yönetim erkinin yerel yönetimlerde olduğu bir yapıda idi. Doğru yanıt 'C'.

Machiavelli Kralların ve diğer ülke yöneticilerinin çıkarlarını nasıl koruması gerektiği yönünde fikirler ortaya koymuş olup bir dinsel birlikteliğe asla inanmamıştır. Doğru yanıt 'D'.

Avrupa'yı kasıp kavuran dinsel savaşları sona erdiren ve 1648 tarihinde Almanya'da imzalanan antlaşma Wesfalya Antlaşması'dır. Doğru yanıt 'B'.

Sistem, “düzenli bir etkileşim içinde bulunan ve birbirinden bağımsız birimlerin ve nesnelerin bir araya gelerek oluşturdukları bir bütündür”. Sistem kavramı fizik ve biyoloji gibi fen bilimlerinde kullanılan temel kavramlardan biridir.

Bir sistem, kendisini oluşturan parçaların düzenli olarak işlememesi ya da sistemde meydana gelen önemli bir değişim sonucu her an çökebilir. Bu durumda çöken sistemin yerini yeni bir sistem alır.

Sistemin parçaları bireyler veya bireylerin oluşturduğu gruplar olmaktadır.  Her bir parçanın hareketi diğerlerini ve sistemin bütününü etkilemektedir. Ayrıca, sistemi oluşturan birimler, karşılıklı olarak birbirlerine bağımlıdır. Dolayısıyla, her birimin durumu, diğer birimlerin eylemine bağlı olmaktadır. Son olarak, sistemi oluşturan parçaların aralarındaki etkileşim de bir bütün olan sistemin temel özelliklerini belirlemektedir.

Uluslararası sistemin anarşik olmasının en önemli nedeni, sistemin temel aktörleri olan devletlerin egemen-eşit olmalarıdır.

Globalleşmenin bir sonucu olarak devletlerin diğerlerinden izole bir şekilde hayatlarını devam ettirmeleri mümkün değildir. Global etkileşim düzeyindeki artış sadece ekonomik ilişkilerde değil başka alanlarda da hissedilmektedir. Modern kitle iletişim araçlarının yaygınlaşması ve seyahat olanaklarının artması bireyler arasındaki uluslararası etkileşimin de yaygınlaşmasına sebep olmaktadır.

Tek kutuplu sistem tek bir devletin evrensel bir hegemonyaya ulaşması durumunda ortaya çıkar. Şimdiye kadar hiçbir devlet bu sistemi tek başına kontrol edecek güce ulaşmamıştır. Sistemin iki kutuplu olması durumunda, sistemde çok farklı kuralların geçerli olacağını söyleyebiliriz. Bu tür sistemlerde, iki güçlü devlet ve onların etrafında kümelenmiş diğer devletler bulunmaktadır. Dolayısıyla, tek kutuplu sistemden farklı olarak rekabete dayalı bir etkileşimin varlığından söz etmek mümkündür.

Bazen devletlerin güç kayıpları o kadar şiddetli olur ki artık sistemde bir kutup olmaktan çıkarlar. Soğuk savaş döneminde Doğu Blokunun lideri olan Sovyetler Birliği’nin 1991 yılında çökmesi bu duruma bir örnek olarak gösterilebilir.

İlk olarak doğal kaynaklar, endüstriyel ekonominin işleyişi için hayati bir öneme sahiptir. Doğal kaynaklar, yeryüzünde eşitsiz bir şekilde dağılmıştır. Bazı ülkeler doğal kaynaklar açısından zenginken bazı bölgeler hemen hemen hiçbir doğal kaynak rezervine sahip değildir. Bu durum, doğal kaynak ticaretini bir yandan çok kârlı yaparken diğer yandan da doğal kaynak ticaretinin siyasallaşmasına sebep olmaktadır.

Realizmde sistemdeki güç merkezlerine kutup adı verilmektedir ve sistemin kaç kutuplu olduğu bu güç merkezlerinin sayısına bağlıdır. Yukarıda da açıklandığı gibi, bu kutuplar arasında güç değişimleri meydana gelebilir ve bu değişimlere bağlı olarak sistemik değişim gerçekleşir. Dolayısıyla, Realizmde sistemik değişim devletlerin maddi kapasitelerindeki (yani güçlerindeki) değişime bağlı olarak gerçekleşmektedir.

Liberallere göre sistem, bir yapı değil bir süreçtir. Sistemi bir süreç olarak tanımlayan Liberaller, bu sistem içindeki aktörlerin pek çok açıdan birbirlerine karşılıklı olarak bağımlı olduklarını ve her bir aktörün, diğer aktörlerin davranışlarından etkilendiğini belirtmektedir.