ULUSLARARASI POLİTİKA I

Liberaller, Realistlerin askeri güç konusundaki varsayımını da eleştirmektedir. Realistlere göre gücün en önemli öğesi askeri güçtür ve yüksek politika konuları devletlerin en büyük önceliğidir. Fakat Liberaller,
uluslararası politikada askeri gücün kullanılmasının maliyetinin giderek arttığını ve devletler için en son başvurulacak bir araç olduğunu savunmaktadırlar.

Immanuel Wallerstein, liberal teorinin öncüllerinden biri değildir.

Antonio Gramsci, eleştirel teorinin öncüleri arasında yer almaktadır.

Bağımlılık Teorisi 1960’lardan sonra liberal Modernleşme Teorisinin bir eleştirisi olarak geliştirilmiştir. Özellikle, Latin Amerikalı düşünürlerin, kendi ülkelerinin gelişmiş ülkelerin zenginliğine ulaşamamalarının sebeplerini araştırma gayretleri, teorinin ortaya çıkmasında önemli bir faktör olmuştur. Modernleşme
Teorisi, toplumların ekonomik olarak gelişmesinin aynı zamanda sosyal, siyasi ve kültürel gelişmeye de yol açacağını belirterek modernleşme için kapitalist ekonomik sistemin gerekli olduğunu savunmaktadır.

Immanuel Wallerstein, bağımlılık teorisinin öncüleri arasında yer almaktadır.

C

E

D

D

Liberal yaklaşımın temelinde yatan en önemli konu adil ve barışçıl bir dünya düzeninin nasıl kurulacağı olmuştur. Dünya barışının nasıl sağlanacağı konusunda en sistematik yaklaşımı Perpetual Peace (Daimi Barış) adlı eseriyle Alman düşünür Immanuel Kant geliştirmiş ve Kantiyen düşünce Uluslararası İlişkiler disiplininde Liberalizmin gelişmesine önemli katkılarda bulunmuştur.

Pozitif hukukun kurucusu Hugo Grotius'a göre, uluslararası ilişkiler çoğul egemen devletlerin varlığı ve ortak üst otoritenin yokluğu anlamında anarşiktir ve uluslararası ilişkilerde bir toplumsallık durumu vardır. Bu toplumun temelini güç değil, gelenekler ve normlar oluşturmaktadır.  Uluslararası hukuk kurallarını yapacak ve uygulayacak bir üst
otorite olmasa da uluslararası toplumda bir hukuk sistemi vardır ve bu hukuku oluşturan temel faktörler normlar ve geleneklerdir.

I. Dünya Savaşı sonrasında Liberalizm bir uluslararası politika teorisi olarak görülmeye başlamıştır.Modern Liberal teori Klasik Liberallerin birey odaklı görüşlerini esas alarak bunu uluslararası ilişkilere uygulamaya çalışmışlardır. Amerikan Başkanı Woodrow Wilson’ın öncülüğünde kurulmaya çalışılan yeni dünya düzeni Klasik Liberal teoriden etkilenmiş ve uluslararası barış ve iş birliğinin sağlanması için bir araç olarak kullanlmaya başlamıştır.

Liberal düşünürler realizmin uluslararası politikaya bakışını eleştirerek kendi varsayımlarını ortaya koymuşlardır. Modern Liberalizme göre; devletler uluslararası politikanın tek aktörleri değildir; insanlar temelde iyi varlıklardır; uluslararası sistemde iş birliği mümkündür; uluslararası sistem sadece güç açısından yapılandırılmamıştır; devletler yekpare aktörler değillerdir; savaş, yanlış mantığın sonucu olarak ortaya çıkan irrasyonel bir davranıştır ve devletin uzun vadeli çıkarlarına zarar verir; askeri güç kullanımı oldukça maliyetli bir yöntem olduğundan devletler için diplomasi, barışı koruma faaliyetleri ve benzer araçların kullanımı askeri güç kullanımına göre daha etkindir. Realistlere göre gücün en önemli öğesi askeri güçtür ve yüksek politika konuları devletlerin en büyük önceliğidir. Fakat Liberaller, uluslararası politikada askeri gücün kullanılmasının maliyetinin giderek arttığını ve devletler için en son başvurulacak bir araç olduğunu savunmaktadırlar.

Ulusaşırıcılık, özellikle birden fazla ülkede faaliyet gösteren ve klasik egemenlik kavramının yeniden
yorumlanmasına neden olan çok uluslu şirketler ve diğer hükümetler dışı örgütlerin (Af Örgütü, Greenpeace gibi) faaliyetlerini anlatmak için kullanılan bir terimdir. Kolektif savunma, iki veya daha fazla devletin ittifaklar yoluyla bir araya gelerek birbirlerini koruma sözü vermesini, kolektif güvenlik sistemi ise sistemdeki büyük devletlerin bir araya gelerek sistemi saldırganlardan koruma ve potansiyel saldırganları caydırma amacı güden bir yapı oluşturmalarını ifade etmektedir. Demokratik barış teorisi, demokrasilerin yaygınlaştırılarak savaşların azaltılabileciğini savunan teoridir. Karşılıklı bağımlılık yaklaşımı ise devletlerin pek çok kanaldan birbirlerine bağımlı hale geldiklerini (ticaret, sermaye akışı) ve bu bağımlılığın da savaşların çıkmasını engellediğini savunmaktadır.

Marksistlere göre emperyalizm hiyerarşik bir uluslararası sistem yaratmakta ve bu sistem gelişmiş ülkelere fırsatlar sağlarken geri kalmış ülkelerin davranışlarını kısıtlamakta ve onları gelişmiş ülkelere bağımlı kılmaktadır. Gelişmiş ülkelerin diğer ülkeler üzerinde baskı kurmasının temel sebebi kapitalizmin yol açtığı ekonomik eşitsizliktir ve bu amaçla kullanılan ekonomik araçlar en önemli güç göstergesidir. Marksist teorilerde ekonomi, temel açıklayıcı değişkendir ve bu yüzden de diğer faktörlerin üzerinde yer almaktadır. Marksist devlet anlayışına göre devletler, ulusal çıkarı değil baskın sosyal sınıfların yani kapitalistlerin çıkarlarını temsil eder.

Immaunel Wallerstein tarafından geliştirilen Dünya Sistemleri Teorisine göre, evrensel ekonomik, siyasi ve sosyal süreçleri anlamak için kapitalist ekonominin gelişimine odaklanmamız gerekmektedir. Çünkü kapitalizm sistemik ve evrensel bir olgudur. Kapitalist dünya ekonomisi üç tane yapısal konum içermektedir: Güçlü ve zengin ülkelerin oluşturduğu merkez, zayıf ve fakir ülkelerden oluşan çevre veya periferi, ve bu iki yapının özelliklerini bir arada bulunduran yarı-çevre. Dünya Sistemleri Teorisi, bu yapı oluştuktan sonra merkez ve çevre arasında eşit olmayan bir ilişkinin kurulduğunu ve merkezin devamlı olarak çevreyi sömürmeye başladığını söylemektedir. Teoriye göre, ilk başlarda merkez ve çevre arasındaki fark daha az iken bu fark gittikçe artmış ve merkez ülkeler daha çok mamul maddeler üzerine yoğunlaşırken çevre hammadde ihracatı üzerine yoğunlaşmıştır. Bu da her iki bölge arasında gelişmişlik farkının artmasına yol açmıştır.

Eleştirel Teorinin Uluslararası İlişkiler disiplinine girmesine öncü olan Robert Cox'a göre ekonominin küreselleşmesi sonucunda gelişmiş ülkelerdeki baskın ekonomik gruplar, hegemonyalarını devam ettirmek için küresel olarak örgütlenmeye başlamış, buna karşın çalışan gruplar ise üretimin küreselleşmesinden dolayı milliyet, etnisite, sınıf ve cinsiyet bazında giderek daha çok bölünmüştür.

Alexander Wendt tarafından geliştirilen ve kolektif kimliklerin sistemik etkileşim yoluyla oluşabileceğini savunan yaklaşım Sosyal İnşacılıktır. Wendt’e göre uluslararası sistemin yapısı sadece maddi kapasitelerden değil aynı zamanda sosyal ilişkilerden oluşmaktadır.  İnşacılara göre, sistemik düzeyde kolektif kimliğin ortaya çıkıp çıkmamasında etkili olan üç temel faktör bulunmaktadır. İlki, uluslararası ya da bölgesel alt sistemin yapısıdır. Bu yapılar, devletler arası etkileşim ortamı oluşturduklarından, bu sistemlere hakim olan norm ve fikirler bencil yada kolektif kimliğin oluşmasını etkilemektedirler. İkinci faktör, sistemik süreçlerdir. Devletler arası karşılıklı bağımlılığın fazla olması, devletlerin kolektif kimlik oluşturmalarını kolaylaştırırken azlığı bencil kimlik oluşumunu hızlandıracaktır. Devletlerin sahip oldukları değerlerinin birbirleri ile yakınlık derecesi kolektif kimliğin oluşumunu etkilemektedir.  Üçüncü faktör ise stratejik uygulamadır. Davranış ve söylemlerin niteliği, oluşacak kimliğin de kolektif ya da bencil olmasına yol açacaktır.

Sosyal İnşacılar, sisteme hakim olan fikirler ve normların ışığında üç tür kültürden bahsetmektedirler. Herkesin birbirini düşman olarak gördüğü Hobezyen kültür, aktörlerin birbirlerini rakip olarak tanımladıkları Lockeyan kültür ve iş birliği ve dostluğun hakim olduğu Kantiyen kültürdür. Sisteme hâkim olan normların ve kuralların değişmesi, kültürel değişimi meydana getirmektedir. Dolayısıyla, Sosyal İnşacılar, Neorealistlerin güç kapasitelerindeki değişimle açıkladığı sistemik değişimi, sisteme hakim olan normlar ve fikirlerin değişmesine bağlı olarak gerçekleşen kültürel değişimle açıklamaktadırlar.

Liberal yaklaşımın temelinde yatan en önemli konu adil ve barışçıl bir dünya
düzeninin nasıl kurulacağı olmuştur. Dünya barışının nasıl sağlanacağı konusunda
en sistematik yaklaşımı Perpetual Peace (Daimi Barış) adlı eseriyle Alman düşünür
Immanuel Kant geliştirmiş ve Kantiyen düşünce Uluslararası İlişkiler disiplininde
Liberalizmin gelişmesine önemli katkılarda bulunmuştur. Doğru yanıt B'dir.