GÜÇ VE GÜÇ POLİTİKALARI:REALİZM

Güçlü devletler çoğu zaman, zor kullanmadan uluslararası gündemi belirleme, davranış kuralları oluşturma, devletlerin ulusal çıkar kavramlarını değiştirme kapasitesine sahiptirler. Bunu, kendi de¤erlerini ve ideolojilerini diğerlerine benimseterek gerçekleştirirler ki bu durumda o devletin yumuşak güce sahip olduğu söylenir (Goldstein, 1999: 57). Yani, bir devletin yumuşak güce sahip olması demek, kendi gücünü, başkalarının gözünde meşru hâle getirebilmesi demektir.

Machiavelli’nin gücü kazanmanın, devam ettirmenin ve genişletmenin yollarını detaylı olarak açıkladığı 15. ve 16. yüzyıl İtalyan şehir devletleri arasındaki rekabeti anlatan eserinin ismi "Prens" dir.

Hans J. Morgenthau (1904-1980) modern Realist düşünce üzerinde en fazla etkiye sahip düşünür olarak kabul edilmektedir.

(1) politika, toplum gibi, kaynağı insan doğası olan objektif kanunlar tarafından yönetilmektedir; (2) uluslararası politikada çıkar güç olarak tanımlanır; (3) güç olarak tanımlanan çıkar evrensel bir olgudur, ancak çıkarın anlamı ve içeriği dış politikanın oluşturulduğu kültürel ve siyasi ortama bağlı olarak değişebilir; (4) ahlaki buyruklarla, siyasi eylemler arasında daima bir gerginlik vardır; (5) belli bir ülkenin ahlaki kaygıları ile evrensel ahlaki kurallar ayn› anlama gelmemektedir; (6) Realizm’in çıkarı güç açısından tanımlaması, uluslararası politikayı diğer disiplinlerden ayırmakta ve onu bağımsız bir disiplin yapmaktadır. 

Realizme göre uluslararası politika bir güç mücadelesidir. Morgenthau’ya göre devletlerin nihai amacı ne olursa olsun, ilk amacı daima güç elde etmektir.

Morgenthau gücü, “bir aktörün diğer bir aktörün düşünce ve davranışını kontrol edebilme yeteneği” olarak tanımlamaktadır.

Gayrisafi milli hasıla, nüfus, toprak, coğrafya ve doğal kaynaklar bu tür güç öğeleridir.

Bu grupta yer alan öğelerin başında askeri güç gelmektedir. Realizm’e göre askeri güç en önemli güç öğesini oluşturmaktadır. Bir ülkenin askeri birliklerinin büyüklüğü, kompozisyonu ve savaşa hazır olup olmaması, kısa dönemde, diğer güç öğelerine nazaran daha önemli bir hâle gelmektedir. Ayrıca askeri-endüstriyel yapının, bir savaş anında derhal askeri malzeme üretebilme kapasitesi, devlet bürokrasisinin kalitesi de güce kısa dönemde etki eden öğeler arasında sayılabilir.

Fiziki güç öğeleri, ekonomi, coğrafya, doğal kaynaklar, askeri güç, nüfus gibi somut öğeleri kapsamaktadır.

Fiziki olmayan güç öğeleri ise ulusal özellikler, ulusal moral, diplomasi ve hükümetin kalitesi gibi soyut öğeleri içermektedir

Mutlak Güç: Bir ülkenin güç öğelerinin sayısal toplamıdır.
Göreceli Güç: Bir ülkenin gücünün, diğer devletlerin gücüne oranıdır.

Güç Dengesi: Bir devletin, ya kendi olanakları ile ya da diğer devletlerle gücünü birleştirerek, başka bir devletin ya da devletler topluluğunun gücünü dengelemesi ve böylece onların tek başına güçlenmesini önleme politikasıdır.

Güvenlik ikilemi bir devletin kendi güvenliğini arttırmak için savunma amaçlı almış olduğu tedbirlerin, diğer bir devlet tarafından kendisine yapılacak bir saldırının işareti olarak kabul algılanması ve kendi güvenlik tedbirlerini almaya başlamasıdır. Bu da ilk devletin, diğer devletin almış olduğu tedbirleri saldırı amaçlı olarak algılaması sonucunu doğuracak ve devletler hiçbir geçerli sebep olmaksızın aniden silahlanmaya başlayacaktır. Sonuç olarak, uluslararası anarşinin sebep olduğu güvensizlik, devletlerin birbirlerine kuşkuyla bakmalarına ve dolayısıyla da güvenlik ikilemine yol açacaktır. Diğer bir deyişle, devletlerin kendi güvenliklerini arttırma arzusu, sonuçta tüm devletlerin daha az güvenli bir ortamda yaşamalarına sebep olacaktır.

Neorealistler devletlerin güç peşinde koşmalarının insan doğası ile ilgili olmadığını savunarak, bunun uluslararası yapının dayattığı bir durum olduğunu belirtmektedirler. Neorealistlere göre, uluslararası sistemde, kural koyacak ve diğerlerinin bu kurallara uymasını sağlayacak tarafsız bir üst otoritenin bulunmaması güvensiz ve kendi kendine yardım kuralının geçerli olduğu bir ortam yaratmaktadır. Bu ortamda tüm karar vericiler kendi doğalarından veya kişisel tercihlerinden bağımsız olarak diğer devletlerle rekabet etmeye zorlanmaktadırlar. Neorealistler böylece güç hırsını insanların doğasına değil sistemde bir üst otoritenin olmamasına bağlamaktadır.

Neoklasik Realizm: Devletlerin sistemdeki davranışlarının sadece sistemik faktörlere değil, aynı zamanda iç politikadan kaynaklanan faktörlere bağlı olduğunu savunan realist teori.

Savunmacı Realizm: Devletlerin daha fazla güç peşinde koşmak yerine, daha ılımlı politikalar izlemelerini ve böylece hayatta kalmalarının kolaylaşacağını savunan realist teoridir.

Saldırgan Realizm: Devletlerin daha fazla güç kazanmaları ve devamlı olarak diğerleri karşısındaki konumlarını güçlendirmeleri gerektiğini savunan realist yaklaşımdır.

Birinci olarak Realist teori, sadece güç politikaları ve çatışmalar üzerine odaklandığından tek-boyutlu olmakla suçlanmaktadır. Realizme getirilen ikinci eleştiri de bu teorinin sadece devletleri uluslararası politikanın aktörleri olarak görmesi ve bireyler ya da uluslararası örgütler gibi diğer aktörleri önemsememesidir. Son olarak, Realizm’e yöneltilen eleştiriler, Realizm’in devletler arasındaki ilişkilerin doğasına bakışı üzerine odaklanmaktadırlar.

Klasik Realistler güç hırsının insan doğasına bağlamışlar ve insanlar var oldukça devletlerin daima güç peşinde koşacaklarını ima etmişlerdir. Yani Klasik Realistlerde güç bir amaç olmakta ve sınırları kesin olarak bilinmemektedir. Neorealist’ler ise devletlerin güç peşinde koşmalarının temel sebebi olarak güvenlik olgusuna vurgu yapmaktadırlar.

1979 yılında yazmış olduğu Theory of International Politics (Uluslararası Politika Teorisi ) kitabı ile  Klasik Realizm’in temel problemlerini ve tutarsızlıklarını ortaya çıkarmaya çalışan düşünür "Kenneth Waltz" dır.