ULUSLARARASI POLİTİKA I - Deneme Sınavı - 4

“Doğulu bir devletin Batılı bir devleti yenemeyeceği” efsanesini 20. yüzyılın başlarında yıkan devlet Japonya'dır.

Leviathan adlı eserinde Thomas Hobbes, doğa durumunda insanların sürekli savaş halinde olmasını İnsanın kötü yaradılışına dayandırmaktadır.

Hem içsel hem dışsal faktörler, Neoklasik realistlere göre devletlerin dış politika davranışlarını şekillendiren temel nedendir.

Marksistlere göre emperyalizm hiyerarşik bir uluslararası sistem yaratmakta ve bu sistem gelişmiş ülkelere fırsatlar sağlarken geri kalmış ülkelerin davranışlarını kısıtlamakta ve onları gelişmiş ülkelere bağımlı kılmaktadır. Gelişmiş ülkelerin diğer ülkeler üzerinde baskı kurmasının temel sebebi kapitalizmin yol açtığı ekonomik eşitsizliktir ve bu amaçla kullanılan ekonomik araçlar en önemli güç göstergesidir. Marksist teorilerde ekonomi, temel açıklayıcı değişkendir ve bu yüzden de diğer faktörlerin üzerinde yer almaktadır. Marksist devlet anlayışına göre devletler, ulusal çıkarı değil baskın sosyal sınıfların yani kapitalistlerin çıkarlarını temsil eder.

Devletin yaşamsal dış politika amaçları; ulusal güveliğin sağlanması, ekonomik gücün yükseltilmesi ve siyasi bağımsızlığın korunmasıdır. Devletin prestijinin, statüsünün güçlendirilmesi ve  korunması kısa dönemli, kendi inanç sistemlerini ve değerlerini benimsetmesi ise dış politikasının uzun dönemli amaçları arasında yer almaktadır

Devletlerin siyasi bağımsızlıklarını devam ettirmelerinin en önemli araçları, askeri, bilimsel ve ekonomik güçlerini arttırmak, dış ülkelere ve kaynaklara bağımlılıklarını azaltmak ve kendi malları için farklı pazarlar bulmak olarak sayılabilir.

Savaş zamanında çatışmalara taraf olmama yanında, barış zamanında da ittifak antlaşmalarına katılmama yükümlülüğü altında olan devletlerin hukuki statüsü sürekli tarafsızdır. Sürekli tarafsız statüsü altına konan devletin yükümlülükleri, diğer devletler arasındaki çatışmalara taraf olmamaya ek olarak askeri ittifaklara girmeme ve diğer devletlerin, topraklarını askeri amaçlarla kullanmasına izin vermeme gibi yükümlülükleri de içermektedir

Devletlerin dış politikalarını oluştururken kullandıkları ekonomik stratejiler arasında kendi kaynakları ile yetinmelerini ve böylece diğer ülkelere olan bağımlılıklarını en aza indirmelerini öğütleyen strateji otarşidir.

Devletlerin göreceli olarak etkin bir şekilde ürettiği malların üretimine ve ihracatına yoğunlaşması gerektiğini savunan teori David Ricardo tarafından geliştirilmiştir. Liberalizme göre toplam refah ancak karşılaştırmalı üstünlükler prensibine sadık kalınarak artırılabilir. Bu prensibin uygulanabilirliği, ticaretin serbest olması koşuluna bağlı olduğu için, Liberaller uluslararası serbest ticareti savunmaktadırlar.

Ekonomik ödüller ve yaptırımlar kapsamındaki dış politika araçları; tarifeler, kotalar, boykot, ambargo, borç ve krediler, kara liste, malvarlığını dondurma, ithalat/ihracat lisansları, ekonomik ve askeri yardımlar vb'dir.

Devletlerin bir ülkeden aldıkları mallar üzerine koydukları vergiler olarak ifade edilen kavram tarifeler olarak adlandırılmaktadır. Tarifeler yoluyla devletler bir malın fiyatını artırarak, o malın ülke içinde tüketilmesini azaltmaya çalışırlar. Ülkeler tarifeleri dış ticaret açıklarını kapatmak için uygulayabilecekleri gibi, bir ülkeyi cezalandırma ya da ödüllendirme amacıyla da kullanabilirler.

Dış politikayı etkileyen bireysel düzey faktörler, siyasi liderlerin bilişsel durumları, inançları, ideolojileri, değerleri ve kişilik özellikleri gibi faktörleri kapsamaktadır. Tamamen kişiye özgü olan bu faktörler, liderlerin dış politika tercihlerini ve dış politika uygulamasını etkilemektedir.

Devletlerin dış politikalarını etkileyen sistemik faktörlerin başında, sistemdeki güç
dağılımı gelmektedir. Uluslararası sistemde aktör haline gelen uluslararası örgütler sistemik faktörler arasında yer alır. Devletlerin dış politikalarını etkileyen diğer bir sistemik faktör de uluslararası ekonomik sistemin yapısı ile ilgilidir. Devletlerin uluslararası veya bölgesel ekonomik sistemlere eklemlenme derecesi, dış politikada gittikçe artan bir rol oynamaktadır.

Liberaller savaşların azaltılmasının bir yolunun da demokrasilerin yaygınlaştırılması olduğunu savunmuşlardır. Demokratik Barış Teorisine göre demokrasilerle yönetilen ülkelerin kendi aralarında daha barışçıl ilişkiler kurabildiklerini savunmuşlardır. Liberaller iki sebepten dolayı demokrasilerin birbirleri ile savaşmadıklarını söylemektedirler. Birincisi, demokrasiler savaşı ve diğer şiddet türlerini dışlayan aynı liberal değerlere sahiptirler. ikincisi ise, demokrasilerde karar verme mekanizması tek bir lider ya da kurumun elinde değildir. Teori, demokrasilerin birbirleri ile savaşmayacağını söylemekle beraber, otoriter rejimlerle savaşabileceğini savunmaktadır.

Bir devletin dış politikasını oluştururken ve uygularken geçtiği aşamaların tümünü ifade eden kavram eden kavram dış politika sürecidir. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Dış politika çalışmaları genellikle ülke içinde etkin olan faktörler üzerinde yoğunlaştığı için bireysel ve devlet düzeyleri en sık rastlanan analiz düzeyleridir. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Devletlerin uyguladığı güvenlik stratejilerinin başlıcaları şunlardır: Yalnızcılık, kendi kendine yeterlilik; tarafsızlık ve bağlantısızlık; ittifaklar. Korumacılık ise ekonomik stratejilerden biridir.

Kendi kaynakları ile yetinen ve diğer ülkelere bağımlılığını en aza indirmeye çalışan bir devletin otarşi stratejisini benimsediği söylenebilir. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Devletlerin dış politika araçları şunlardır: Diplomasi; propaganda; ekonomik ödüller ve yaptırımlar; gizli eylemler ve silahlı müdahale. Karteller devletlerin izledikleri ekonomik stratejilerden biridir. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Küreselleşme ile birlikte ülkeler artan şekilde ekonomik kaynakların bir dış politika aracı olarak kullanılması yoluna gitmektedir. Bu çerçevede, ülkelerin diğer ülkelerdeki mal varlıkları da herhangi bir çatışma durumunda rehine işlevi görebilmekte; ülkeler hedef ülkenin bunlara erişimini dondurarak o ülkeler üzerinde etki kurmayı amaçlamaktadırlar. Bu çerçevede A ülkesinin B ülkesinin mal varlıklarını dondurması bu ülkenin ekonomik bir önlemi dış politika aracı olarak kullandığını göstermektedir. Doğru yanıt D seçeneğidir.