ULUSLARARASI POLİTİKA I - Deneme Sınavı - 18

Çıkar Çatışması.

II. Dünya Savaşı sonrası sadece iki büyük gücün ayakta kalması doğal olarak bu devletlerin birbirlerine şüphe ile yaklaşmalarına sebep olmuştur. Bu güvensizlik, her devletin dünyanın belli bölgelerinde kendi etki alanlarını yaratmak için uygulamaya koydukları politikalar ile zirveye çıkmış ve bu devletler arasında amansız bir rekabetin doğmasına yol açmıştır. Sovyetler Birliği, güvenliğini sağlamanın tek yolunun Batı’da, yani Doğu Avrupa’da, tampon devletler kurmaktan geçtiğine inanmaktaydı. ABD ise, Sovyetler Birliği’nin çevrelenmesini birincil öncelik olarak belirlemişti. Böylelikle ABD çevreleme politikasını uygulamaya koymuş ve bu politikasını Sovyetlere coğrafi olarak yakın olan ülkelerle ittifaklar kurarak gerçekleştirmeye çalışmıştır.

Soğuk Savaş’ın sebepleri konusunda pek çok tartışma vardır. Bu sebepleri kısaca üç grup altında toplamak mümkündür:
• Çıkar Çatışması.

• İdeolojik Farklılıklar

• Yanlış Algılamalar

Soğuk Savaş sonrası dönemin özelliklerini aşağıdaki gibi sıralamak mümkündür.
• Kolektif Güvenlik.

• Küreselleşme

• Milliyetçilik ve Etnik Savaşlar

• Uluslararası Terörizm.

• Artan Karşılıklı Bağımlılık

Farklı teorilerin uluslararası sisteme bakışlarını ayırt etmek.
Liberaller, uluslararası sistemin yapısı ve işleyişi konusunda Realistlerden çok farklı düşünmektedirler. Sistem analizi pek çok Liberal için temel analiz birimi olmadığından, Liberal gelenek içinde farklı sistem kavramlarına rastlamak mümkündür. Bu kavramları üç başlık altında toplayabiliriz: Bir Süreç Olarak Uluslararası Sistem, Uluslararası Toplum Olarak Uluslararası Sistem ve
Anarşik Bir Yapı Olarak Uluslararası Sistem.
Realistlerin sistem kavramı Liberallere nazaran daha nettir. Realistlere göre sistem anarşiktir ve devletlerin üzerinde kural koyacak bir güç bulunmamaktadır. Özellikle Neorealizm, analizlerinde sistem kavramına özel bir önem atfetmiş, sistemin yapısının devlet davranışlarını sınırladığını savunmuştur. Realistlere göre uluslararası sistem güç açısından yapılandırılmıştır ve bir sistemi diğerinden ayıran en önemli özellik sistemdeki kutuplaşmadır.
Marksistler, sistemi Liberaller ve Realistlerden tamamen farklı olarak tanımlamaktadırlar. Onlara göre, sistemin yapısını belirleyen en önemli faktör, sistemde var olan katmanlaşmadır. Marksistler, sistemdeki bu katmanlaşmanın sebebi olarak kapitalist sistemi görmektedirler.
İnşacı yaklaşım, uluslararası sistemi, realistlerin aksine, sosyal açıdan tanımlamaktadırlar. İnşacılara göre, uluslararası sistemin yapısını normlar, fikirler ve ortak anlayışlar oluşturmaktadır. Alexander Wendt’e göre, sisteme hakim olan bu normların doğası, sistemin de hangi kültüre sahip olduğunu belirtmektedir. Bu durumda uluslararası sistem, üç kültür farklı kültür açısından tanımlanabilir: Hobezyen, Lockeyan ve Kantiyen.

“ikiye katlamak” anlamındaki “diploma” sözcüğü Yunancadan türetilmiştir.

lk olarak iki siyasal topluluk arasında haber taşıyan ulaklar diplomatlardır.

Diplomasinin evrimi açısından özel bir öneme sahip olan  ilk barış antlaşması Kadeş antlaşmasıdır.

Bir diplomatik servisin üyesi olarak devleti adına, yetkilendirildiği sınırlar dâhilinde diplomatik faaliyetleri yürüten profesyonel kişiye Diplomat denir.

Diplomatik misyonunun başında bulunan kişiye Misyon Şefi denir.

Türk hukukuna göre diplomatik misyonda büyükelçi, daimî temsilci, daimî temsilci yardımcısı, temsilci, elçi ve müsteşar sayılabilir

Roma uygarlığını Eski Yunan’dan ayıran en önemli fark hukuktur.

Ernst Satow diplomasiyi, devletler arasιndaki ilişkilerin yöneltilmesine zekâ ve davranış inceliği uygulanması biçiminde tanımlar. Diplomatik ilişkilerin hangi dille yürütüleceği de önemli bir konudur. Nitekim diplomasinin başladığı Doğu Akdeniz topluluklarında önce Akadça’nın daha sonra da Aramice’nin ilk diplomatik diller olarak kullanıldığını biliyoruz. Zamanla Yunanca, Latince, Fransızca ve İngilizce birer diplomasi dili olarak kabul edilmiştir.

Rönesans Dönemi İtalyası'nın diplomasi konusundaki en önemli düşünürü Nicolo Machiavelli'dir.

Maslahatgûzar: İşgüder. Büyükelçinin bulunmadığı zamanlarda ona vekâlet eden diplomat.

Mukim elçilik: Sürekli görev yapan, geçici olmayan elçilik.

Ad hoc elçilik: Ad hoc geçici, bir olaya veya bir defaya mahsus anlamına gelir. Ad hoc elçilik de mukim olmayan, geçici elçilik anlamındadır.

Legate ve Nuntius: Roma uygarlığında elçiye legate, haber taşıyan ulaklara nuntius adı verilirdi.

Kordiplomatik: Bir ülkede görev yapan tüm diplomasi temsilcilerini ve maiyetlerini ilgilendiren konularda ortak bir şekilde hareket etmelerini sağlamak üzere meydana gelmiş fiilî bir topluluktur. Kordiplomatik diplomatik hakların ve ayrıcalıkların korunması amacıyla sıkça toplanır. Özellikle kabul eden devlet, ülkesinde görev yapan diplomatların diplomatik ayrıcalıklarını herhangi bir nedenle ihlal ederse o devlette görev yapan misyon şeşeri “doyen” yani o devlette en uzun süredir görev yapan misyon şefinin liderliğinde toplanır ve kordiplomatik, ihlale karşı ortak hareket etme kararı alır.

Bir diplomatik misyon ile mukim bulunduğu diğer devletin temsilcileri arasında yürütülebileceği gibi, iki devlet temsilcisinin üçüncü bir devletin ülkesinde görüşmesi ile de yürütülebilen diplomasiye İkili diplomasi denir.

Devlet ve hükümet başkanlıkları düzeyinde gerçekleşen çok taraflı diplomasiye zirve diplomasi denir.

Diplomatik Ayrıcalıklar: Diplomasi temsilcilerinin görev yaptığı ülkelerde sahip oldukları ayrıcalıklar diplomatik dokunulmazlık ve diplomatik bağışıklıklardır. Diplomatik dokunulmazlık; diplomatik temsilcinin kişi dokunulmazlığı, diplomatik binaların dokunulmazlığı, haberleşme dokunulmazlığı ve seyahat dokunulmazlığını içerir. Diplomatik bağışıklık ise diplomatik temsilcinin yargı bağışıklığı ile vergi ve gümrük bağışıklığını ifade eder.

Dışişleri Bakanı: Diplomatik yazışmaların arşivlenmesi, kaybolmasının engellenmesi ve mukim elçiliklerin görevlendirilmesi, uluslararası politikanın gelişmesi gibi konular, bu işlerle uğraşacak bir bakanlığın ortaya çıkması ihtiyacını doğurmuştur. İlk kez Berlin’de, 1819 yılında bir dışişleri bakanlığı kurulmuş, on dokuzuncu yüzyıl boyunca diğer Avrupa devletlerinde de kurulmaya devam etmiştir. Devletler diplomatik faaliyetlerini dışişleri bakanlıkları eliyle yürütürler. Bu üç aktör dışında anlaşma imzalamayla yetkilendirilmiş diğer bakanlar ve yetkilendirilmiş diplomatlar diplomasinin işleyişini sağlarlar. Daha önce yukarıda da ifade edildiği gibi bir diplomatik misyonda görev yapan diplomatlar diplomasinin özel yetkili organlarıdır.

Savaş konusunda yapılan akademik çalışmalar için ilk örnek olan ve M.Ö. beşinci yüzyılda kaleme alınan “Savaş Sanatı” isimli kitap  Çinli General Suntzu'ya aittir.

Diplomasi uzunca bir süre devletin yüksek çıkarları için ustaca yalan söyleme becerisiyle eş tutulmuştur. Özellikle Machiavelli, iyi bir diplomatın iyi bir yalancı olması gerektiğini söyler. Nitekim eski bir diplomat olan Bierce diplomasiyi “devletimiz için yalan söylediğimiz yurtsever bir sanat” (Rourke, 1995, 302) olarak tanımlamıştır. Gerçekten de I. Dünya Savaşı’na kadar diplomasinin devletin çıkarları için etik dışı dahi olsa her yola başvurulduğu bir faaliyet olma durumu devam etmiştir.

Ernst Satow diplomasiyi, devletler arasındaki ilişkilerin yöneltilmesine zekâ ve davranış inceliği uygulanması biçiminde tanımlar. Diplomatik ilişkilerin hangi dille yürütüleceği de önemli bir konudur.

Nükleer, biyolojik ya da kimyasal silahların kullanılmadığı savaşlara Konvansiyonel Savaş denir.