ULUSLARARASI POLİTİKA I - Deneme Sınavı - 14

"Devlet benzeri(quasi state) ise devlet olabilmek için gerekli ülke, millet ve hükümet kriterlerini yerine getirmesine ve bağımsızlık ilan etmesine rağmen, çeşitli nedenlerle diğer devletler tarafından tanınmamış ve BM’ye üye olamamış olan devletlerdir."

Uluslararası düzeyde faaliyet gösteren, birden çok devletin ya da farklı devletlerde
yerleşik birey, sivil toplum örgütü ya da çeşitli devlet dışı birimin bir araya gelerek
oluşturdukları ticari amaç taşımayan kurumlara uluslararası örgüt adı verilir.

AB’yi geleneksel hükümetlerarası uluslararası örgütlerden ayrı bir kategori olarak incelemek gerekir. Bunun nedeni AB’nin hükümetlerarası yapısının yanında, bazı kararlarını uluslarüstü düzeyde alan sui generis bir yapıya sahip olmasıdır.

1992 Maastricht Anlaflmas›’n›n ard›ndan Birlik ad›n› alan AB, bu anlaflma ile üç
sütun üzerine bina edilmifltir: Avrupa Toplulu¤u, Ortak D›fliflleri ve Güvenlik Politikas› ile Adalet ve ‹çiflleri. Bu üç sütundan Avrupa Toplulu¤u sütununu ilgilendiren
kararlar uluslarüstü zeminde al›n›rken di¤er iki sütun olan Ortak D›fliflleri ve Güvenlik Politikas› ile Adalet ve ‹çifllerine iliflkin kararlar hükümetleraras› zeminde al›nmaktad›r. 01 Aral›k 2009 tarihinde yürürlü¤e giren Lizbon Antlaflmas› ile kararlar›
uluslarüstü zeminde al›nan konu bafll›klar› artt›r›ld›. 2007 y›l›nda 27 tam üyeye ulaflan AB, 2013 y›l›nda H›rvatistan’›n da kat›l›m›yla 28 üyeli bir Birlik hâline gelecektir.
AB’nin organlar› flunlard›r: Avrupa Konseyi, AB Bakanlar Konseyi, Avrupa Komisyonu, Avrupa Parlamentosu, AB Adalet Divan›, Say›fltay, Ekonomik ve Sosyal Komite,
Avrupa Merkez Bankas›, Avrupa Yat›r›m Bankas› ve Ombudsman.

Lobi: Parlamento üyelerini kanun koyma sürecinde, kendi kanaatleri ve çıkarları
doğrultusunda etkilemek için örgütlenmiş gruplara lobi denir.

B

Karşılıklı Bağımlılık teorisi, Marksist teori ve Eleştirel teori çok uluslu şirketlerin uluslararası politikada en önemli analiz birimi olması gerektiğini iddia etmektedir. Yanıt C.

BM Güvenlik Konseyi’nin daimi üyeleri ABD, Rusya, Çin, Fransa ve İngiltere'dir.

Kendi ülkesi içinde egemenlik yetkisini kullanamayan devletlere çökmüş devlet denir.

Marksist teori ise kapitalist küreselleşmenin, ulus devletin uluslararası sistemdeki başat konumunu aşındırdığını iddia eder. Maksizme göre uluslararası sistem devletlerin değil tekelci çok uluslu şirketlerin mücadelesi sonucu şekillenmektedir.

1815 Viyana Kongresi’nde ihtilaf konusu olan Ren Nehri üzerindeki ulaşım ve taşımacılığı düzenlemek amacıyla kurulmuş “Uluslararası Akarsular Komisyonu” ilk uluslararası örgüt olarak kabul edilir.

Uluslararası örgütlerin sahip olduğu genel özellikler şunlardır: Uluslararası örgütler bir anlaşma, antant ya da sözleşme ile kurulurlar. Mutlak biçimde önceden belirlenmiş ve kurucu belge içine yerleştirilmiş amaçlara sahiptirler. Sistemin işleyişine, üyelerine, ortak tutum ve davranışlarına ilişkin olarak ilkeler benimserler. Her durumda olmasa da üyelerini egemen ve eşit kabul ederler. Faaliyetlerinin yürütülmesini sağlayan organlar oluştururlar. Faaliyetlerinin sürdürülebilmesi için kaynak temin ederler ve genel olarak bir merkeze sahiptirler.

Uluslararası Af Örgütü hükümet-dışı örgütlere örnek teşkil eder.

47 devletin üye olduğu Avrupa Konseyi ise 1949 yılında Avrupa’da barış, insan hakları ve demokrasinin yaygınlaşması amacıyla kurulmuştur.

Machiavelli'nin gücü kazanmanın, devam ettirmenin ve genişletmenin yollarını detaylı olarak açıkladığı Prens adlı eseri, günümüzde realist düşünürlerin en önemli başvuru kaynağıdır. İnsan doğası hakkında kötümser fikirlere sahip olan Machiavelli, güçlü liderlerin temel kaygılarının güç ve güvenlik olduğunu savunmuştur.

Realist düşünceyi etkileyen diğer önemli bir düşünür de İngiliz Thomas Hobbes’tur (1588-1679). İngilizce dilinde genel siyaset teorisi alanında yayınlanmış ilk eser olan Leviathan adlı eserinde Hobbes, yöneticilerin temel görevinin halkın güvenliğini sağlamak olduğunu belirtmiştir.

E. H. Carr (1892-1982) 1939 yılında yazmış olduğu The Twenty Year Crisis, 1919- 1939 (Yirmi Yıl Krizi, 1919-1939) adlı eserinde dünyanın tekrar bir savaşın eşiğine gelmesinde statükoyu korumak isteyen güçlerle, onu değiştirmek isteyen güçler arasındaki çıkar çatışması olduğunu savunmuş ve dünya barışından herkesin çıkarı olacağı varsayımını savunan İdealist yaklaşımı eleştirmiştir.

Realizm’e göre askeri güç en önemli güç öğesini oluşturmaktadır. Bir ülkenin askeri birliklerinin büyüklüğü, kompozisyonu ve savaşa hazır olup olmaması, kısa dönemde, diğer güç öğelerine nazaran daha önemli bir hâle gelmektedir.

Güç öğelerini, fiziki ve fiziki olmayan öğeler olarak da ayırmak mümkündür. Fiziki güç öğeleri, ekonomi, coğrafya, doğal kaynaklar, askeri güç, nüfus gibi somut öğeleri kapsamaktadır. Fiziki olmayan güç öğeleri ise ulusal özellikler, ulusal moral, diplomasi ve hükümetin kalitesi gibi soyut öğeleri içermektedir.

D