ULUSLARARASI ÖRGÜTLER

Birinci Dünya Savaşı’ndan önce sanayileşme ve uluslararası ödemeler, sabit döviz kuru siste- mini oluşturan Altın Para Standardı’nın sağladığı ortamda gerçekleşmiştir. Ancak Savaşın ekonomi- lerde yarattığı yıkım, dış ticarette korumacı ön- lemlerin artması, Almanya’nın Savaşı kazanacağı beklentisiyle aşırı borçlanması sonucunda yaşadığı hiperenflasyon ve nihayetinde 1929 yılında yaşa- nan Büyük Buhran altın standardının yıkılmasına sebep olmuştur.

Komşudan dilenme politikası ülkelerin kendi üretim ve istihdam seviyesini korumak veya artırmak için ithalatı kısıtlayıcı önlemler ve devalüasyon uygulamalarıyla yurtiçi talebi ithal mallardan yurtiçinde üretilen mallara doğru kaydırmaya çalışmalarıdır. Diğer yandan da devalüasyon aracılığıyla ihracat teşvik edilir. Ancak ülke açısından dış dengeyi sağlamaya yardımcı olan bu politikalar ticaret ortağı olan ülkelerde tam tersi etki yaratacak, dış ticaret açığının ve işsizliğin artmasına yol açacaktır.

Büyük Buhran’ın etkisini ilk atlatan ülke Almanya olmuş, giderek güçlenen sanayi üretimi ihracat artışını desteklemiştir.

Bretton Woods ikizleri ola- rak anılan bu örgütler Uluslararası Para Fonu (IMF) ve Dünya Bankası olarak da tanınan Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası (IBRD)’dır.

IMF’nin politikalarının oluşturan ve tüm kredi işlemlerini yürüten organı İcra Direktörleri Kurulu’dur. 24 üyeden oluşur. IMF’nin günlük işlemlerini yürütür ve üye ülkelerin gözetimini gerçekleştirir.

Türkiye’nin Dünya Bankası’ndan kullan- dığı ilk kredi 1950 yılında onaylanan 12,5 milyon dolar tutarındaki Samsun Limanı proje kredisidir.

Türkiye GATT’a, 1950-1951 Torquay (İngiltere) Tarife Görüşmeleri sonucunda 1953 yılında taraf olmuştur.

GATT’a taraf olan ülkelerin dış ticareti ser- bestleştirmek için bir araya gelmelerine çok taraflı ticaret görüşmeleri, diğer bir deyişle ticaret turu (Round) denir. 1994 yılına kadar 8 adet ticaret turu gerçekleşmiş, 1994 yılında yapılan Uruguay Turunda ise Dünya Ticaret Örgütü kurulmuş ve GATT’ın yerini almıştır. 1947-61 döneminde gerçekleşen turlarda önemli ihracatçı ülkeler belirli ürünlerde karşılıklı pazar erişimini iyileştirme konusunda müzakerelerde bulunmuşlardır. Bu süreçte gelişmekte olan ülkelerin ihracat kapasitelerinin sınırlı olması nedeniyle ağırlıklı olarak gelişmiş ülkelerin ihracatını yaptığı sanayi ürünleri ticaretinde tarife indirimleri gerçekleşmiştir.

12 Temmuz 1947 tarihinde İspanya dışında 16 Avrupa ülkesi Avrupa Ekonomik İşbirliği Konferansı adı altında Avrupa’nın Yeniden İmarı Programı’nı formüle etmek için Paris’te toplanmıştır. Toplantıda Marshall Yardımı’nın koordinasyo- nunu yürütecek daimi bir kuruluşun oluşturulması için hazırlanan Avrupa Ekonomik İşbirliği Sözleş- mesi 16 Nisan 1948 tarihinde imzalanarak Avrupa Ekonomik İşbirliği Örgütü (Organization for Euro- pean Economic Cooperation: OEEC) kurulmuştur.

İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra kurulacak, uluslararası ekonomik sistemin temelini oluşturan Bretton Woods Anlaşması’nın 22 Temmuz 1944 tarihinde imzalanmasının ardından 27 Aralık 1945 tarihinde Uluslararası Para Fonu faaliyetlerine başlamıştır. Gerçekleştirdiği ilk mali yardımda 1947 yılında Fransa’ya 25 milyon dolar kredi sağlamıştır.

Uluslararası Para Fonu (IMF), uluslararası parasal işbirliği ve döviz kuru istikrarını desteklemek, ekonomik büyüme ve istihdam artışını teşvik etmek ve üye ülkelerin karşılaştığı ödemeler dengesi finansmanı sorunlarına yardımcı olmak amaçlarıyla kurulmuş bir uluslararası kuruluştur. Doğru cevap  E'dir.

IMF’nin temel amacı, uluslararası parasal ve finansal sistemin istikrarını sağlamaktır.  Diğer seçenekler Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası'nın faaliyet alanlarıdır. Doğru cevap D'dir.

Guvernör Kurulu, IMF’nin en yetkili organıdır. Kurul, her üye ülke tarafından atanmış bir Guvernör ile toplantılara katılabilen ve ancak Guvernörün bulunmadığı zamanlarda onun yerine oy kullanmaya yetkili olan bir Guvernör Vekili’nden oluşur. Doğru cevap C'dir.

Dünya Bankası Grubu beş ayrı uzmanlık örgütünden oluşmaktadır:

1.Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası (IBRD)

2.Uluslararası Kalkınma Birliği (IDA)

3.Çok Taraflı Yatırım Garanti Ajansı (MIGA)

4.Uluslararası Yatırım Anlaşmazlıklarının Çözüm Merkezi (ICSID)

Doğru cevap A'dır.

Dünya Bankası’nda da en fazla sermaye payına sahip altı ülke olan ABD, Japonya, Çin, Almanya, Fransa ve İngiltere kendilerini temsil edecek icra direktörünü ve vekilini atama hakkına sahiptir. Suudi Arabistan ve Rusya (Suriye ile birlikte) da kendi direktörünü seçerler. Kalan 17 direktör ise diğer üye ülkeler tarafından temsil edildikleri gruplar içinden seçilmektedir.

Uluslararası Finans Kurumu(IFC), gelişmekte olan ülkelerde özel sektöre destek vermek amacıyla 1956 yılında kurulmuştur. Bu nedenle hükümet garantisi aranmaksızın, gelişmekte olan ülke- lerdeki özel sektör kuruluşlarına kredi sağlayarak veya sermayelerine katılarak, piyasalardan sağlamakta güçlük çektikleri finansmanı sağlamaktadır. Doğru cevap A'dır.

Türkiye GATT’a, 1950-1951 Torquay (İngiltere) Tarife Görüşmeleri sonucunda 1953 yılında taraf olmuştur. Doğru cevap A'dır.

DTÖ’nün en üst düzey karar organı, iki yılda bir toplanan Bakanlar Konferansı’dır. Konferansta DTÖ üyesi tüm ülkeler bakan veya büyükelçi delege aracılığıyla temsil edilirler. Doğru cevap C'dir.

Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü ,Marshall Planı olarak anılan ABD’nin mali yardımları, Avrupa ekonomilerinde üretim ve verimlilik artışı, uluslararası finansal istikrarın sağlanması, dış ticaretin gelişmesi ve Avrupa ülkeleri arasında ekonomik işbirliğinin artırılması hedefleri üzerine kurulmuştur. Doğru cevap D'dir.

BRICS ülkeleri, Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika ekonomilerini kastetmek için kullanılır. Doğru cevap B'dir.