ULUSLARARASI ÖRGÜTLER

Churchill’in öncülüğünde, Avrupa’daki söz ko- nusu kuruluşlar 7 Mayıs 1948 tarihinde, Lahey’de “Avrupa Kongresi” adı altında bir araya gelmişler- dir. Bu toplantıya Avrupa’nın her yerinden 750 delege katılmıştır.

Müttefik devletler, Almanya’nın geleceği üzerine görüşmelerinde anlaşamayınca 23 Mayıs 1949 tarihinde İngiltere, Fransa ve ABD’nin işgal bölgelerinde Federal Almanya Cumhuriyeti’nin kurulduğunu açıkladılar.

Avrupa Konseyi Statüsü 9 Ağustos 1949’da yürürlüğe girmiştir. Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi ilk toplantısında Belçika Dışişleri Bakanı Paul-Henri Spaak’ı başkan olarak seçmiştir.

Avrupa İnsan hakları Sözleşmesi’nin 19. maddesi uyarınca, 21 Ocak 1959 tarihinde Avrupa İnsan Hakları Mahke- mesi (AİHM) (European Court of Human Rights: ECHR) oluşturulmuştur.

Avrupa Konseyi’nin esas karar organı olan Bakanlar Komitesi üye devletlerin dışişleri bakanlarından oluşur.

Avrupa Güvenlik Şartı’nda kabul edilen ana konular:

İnsani boyut: İnsan haklarına ve temel özgürlüklere saygı, demokrasi ve hukukun üstünlüğünün AGİT’in kapsamlı güvenlik kavramının özünü oluşturduğunu teyit etmiştir. İnsan hakları ve temel özgürlüklerin ihlal edilmesi, milliyet-din-ırk-cinsiyet temelinde hoşgörüsüzlük birer güvenlik teh- didi olarak değerlendirilmektedir.

Siyasi-askeri boyut: Kapsamlı güvenlik kavramının öz unsuru içinde silahsızlanma, silahların kont- rolü, güven ve güvenlik arttırıcı önlemler sayıldıktan sonra Avrupa’da Konvansiyonel Silahlı Kuvvet- ler Antlaşması (AKKA)’nın kıtada güvenliğin temel taşlarından biri olmaya devam edeceği vurgu- lanmıştır. Karşılıklı güven, askeri şeffaflık ve öngörülebilirliği tesis etmek hedeflenmiştir.

İktisadi ve çevresel boyut: Demokrasi, refah ve güvenlik arasındaki bağlantıyı kabul etmektedir. Ge- çiş döneminde olan ekonomilerin dünya ekonomisiyle bütünleşmesini ve iktisadi alanda hukukun üstünlüğünü sağlamak hedeflenmiştir. Bu çabaları erken uyarı ve çatışma önleme faaliyetleri ile yerine getireceği belirtilmiştir.

Hukukun üstünlüğü ve yolsuzlukla mücadele: Güvenliğin diğer boyutlarını etkileyeceği için önemli görülmektedir. Yolsuzluğun, AGİT’in ortak değerlerine bir tehdit oluşturduğu da vurgulanmıştır.

1990 Paris Şartı’yla, AGİK’in siyasi da- nışma mekanizmaları ve bir dizi daimi organ aracı- lığıyla kurumsallaşması ihtiyacının ortaya çıktığına karar verilmiştir. Bu çerçevede 1994 Budapeşte Zirvesi’nde kabul edilen kararlar uyarınca 1 Ocak 1995 tarihinden itibaren bir uluslararası örgüte dönüşerek, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı- AGİT adını almış ve Birleşmiş Milletler Antlaşması Bölüm VIII’e uygun olarak kendini “bölgesel güvenlik örgütü” ilan etmiştir.

Helsinki Nihai Senedi, katılımcı devletlerin uymaları gereken on temel ilke belirlemiştir:

Egemen eşitlik ve egemenliğe saygı,

Kuvvet kullanmaktan veya kuvvet kullanmatehdidinden kaçınma,

Sınırların ihlal edilmezliği,

Devletlerin toprak bütünlüğünün korunması,

Anlaşmazlıkların barışçıl yollardan çözümü,

İçişlerine karışmama,

İnsan hakları ve temel özgürlüklere saygı,

Halkların eşit haklardan ve kendi kaderlerinitayin hakkından yararlanması,

Devletler arasında işbirliği,

Uluslararası hukuktan doğan yükümlülükle- rin iyi niyetle yerine getirilmesidir.

Bugün Avrupa Konseyi 47 üyeye ulaşmıştır. Yani yaklaşık 820 milyon civarı bir nüfusla gerçek bir Avrupa siyasi örgütüne dönüşmüştür.

2017 yılı itibariyle Arnavutluk, Ermenistan, Azerbaycan, Bosna-Hersek, Gürcistan, Moldova, Rusya, Sırbistan, Türkiye ve Ukrayna gözetim sürecindedir.

Avrupa Konseyi, Avrupa’da, evrensel değerlere dayanan normların, kuralların oluşması ve kurumsallaşmasını amaçlamış bir bölgesel siyasi örgüttür. Avrupa Konseyi, üye devletlerin katılımı ve müzakereleriyle ortaya çıkarılacak sözleşmeler yoluyla, bölgesinde evrensel değerlere dayanan bir Avrupa Hukuku’nun egemen olmasını hedeflemektedir. Doğru cevap A'dır.

Federal Almanya Cumhuriyeti (Batı Almanya) ve Almanya Demokratik Cumhuriyeti (Doğu Almanya) olarak adlandırılmaktadır. Doğru cevap C'dir.

1990 yılında Federal Almanya Cumhuriyeti (Batı Almanya) ve Almanya Demokratik Cumhuriyeti (Doğu Almanya) Federal Almanya Cumhuriyeti içinde yeniden birleşmiştir. Doğru cevap E'dir.

1954 yılında Sovyet etkisindeki Doğu Almanya tam egemenliğini ilan etmiştir. 1961 yılında Berlin Duvarı’nın inşa edilmesi ile Batı ve Doğu Almanya fiziksel olarak da Berlin üzerinden ikiye ayrılmıştır. Doğru cevap A'dır.

İngiltere’nin Avrupa’da birlik yönünde, savaş sonrası ikinci önemli girişimi 17 Mart 1948 tarihli Brüksel Antlaşması’dır. Resmi adı “Ekonomik, Sosyal, Kültürel İşbirliği ve Kolektif Meşru Müdafaa” olan söz konusu antlaşma hem bir askeri ittifak tesis etmiş, hem de siyasi, ekonomik konuların görüşülmesi için üye devletler arasında sürekli bir örgüt yapısı da kurmuştur. Doğru cevap A'dır.

5 Mayıs 1949’da Avrupa Konseyi statüsünü imzalayan 10 kurucu devlet, İngiltere, Fransa, İrlanda, İtalya, Belçika, Lüksemburg, Hollanda, Norveç, Danimarka, İsveç’tir. Doğru cevap C'dir.

Batı Almanya Avrupa Konseyi’ne ancak 1950’de katılmıştır. Doğru cevap A'dır.

Türkiye ve Yunanistan Avrupa Konseyi kurucu statüsünde olan iki ülkedir. Doğru cevap E'dir.

Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi genel kurulu yılda dört kez, Ocak, Nisan, Haziran ve Ekim aylarında Strazburg’ta toplanır. Genel Kurul salonu aynı zamanda AB tarafından da kullanılmaktadır. Doğru cevap D'dir.

Avrupa Konseyi’nin, Irkçılığa ve Hoşgörüsüzlüğe Karşı Avrupa Komisyonu ile Avrupa Adaletin Etkinliği Komisyonu olmak üzere Bakanlar Komitesi kararıyla kurulmuş iki önemli özerk faaliyet gösteren kuruluşu vardır. Doğru cevap A'dır.