ULUSLARARASI ÖRGÜTLER

17 Mart 1948’de Belçika, Fransa, Hollanda, İngiltere ve Lüksemburg Brüksel Paktı olarak bilinen bir ittifak antlaşmasını imzaladılar. Brüksel Paktı çerçevesinde aynı yılın Eylül ayında Batı Avrupa Birliği (BAB) adında bir askerî örgüt de kurulmuştur. Doğru cevap B şıkkıdır.

NATO’nun en yetkili karar organı Kuzey Atlantik Konseyi’dir. (North Atlantic Council). Doğru cevap C şıkkıdır.

1951 yılında imzalanan protokol sonucunda, Türkiye 1952 yılında NATO’ya katılmıştır. Doğru cevap C şıkkıdır.

19 Haziran 1992’de BAB üyesi ülkelerin Dışişleri ve Savunma Bakanları BAB’ın rolünü daha da kuvvetlendirmek amacıyla Bonn yakınlarında toplanarak “Petersberg Bildirisi”ni yayınladılar. “Petersberg Görevleri” olarak adlandırılan bu görevler insani ve kurtarma görevlerini, barışı koruma görevlerini ve muharebe kuvvetlerinin barışı tesis etmek dahil tüm kriz yönetimi görevlerini içerir. Doğru cevap E şıkkıdır.

Kore’ye asker göndermek, Türkiye’nin NATO üyeliğini sağlama yolunda attığı bir adımdır. Doğru cevap D şıkkıdır.

Kolektif Güvenlik Antlaşması, 15 Mayıs 1992’de BDT Devlet Başkanları tarafından Taşkent’te  imzalanmıştır. Doğru cevap A şıkkıdır.

BDT yapısı içerisinde barışı koruma amaçlı ilk askerî müdahale Tacikistan’da gerçekleşmiştir. Doğru cevap B şıkkıdır.

Yasadışı Göçle Mücadele Eşgüdüm Konseyi, Askerî ve Güvenliğe Özgü Organlardandır. Doğru cevap C şıkkıdır.

Belarus, Şangay İşbirliği Örgütüne üye değildir. Doğru cevap D şıkkıdır.

Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (North Atlantic Treaty Organization: NATO) bir Soğuk Savaş ittifakı olarak doğmuş, 40 yıl boyunca ABD ve SSCB arasındaki ideolojik bölünmenin ve bu çerçevede ortaya çıkan “dehşet dengesi” olgusunun sembollerinden biri olmuştur.

Doğu Avrupa’daki gelişmelerden rahatsızlık duyan ABD, SSCB’yi ekonomik gücünü ve atom silahı tekelini kullanarak dizginlemek istese de başarılı olamamıştır. 1945’den 1947’ye kadar geçen dönemde uygulamaya sokulan bu stratejinin başarısızlığı 1947’de yaşanan Berlin Bunalımı ile açık bir biçimde görülmüştür. Berlin Bunalımı SSCB ile ABD’nin çok açık bir biçimde karşı karşıya geldikleri bir olay olmuş, bir anlamda Soğuk Savaş’ın başlangıcını teşkil etmiştir.

Berlin Bunalımı kadar, 1947’de yaşanan iki önemli olay daha Soğuk Savaş’ın artık tüm boyutlarıyla ortaya çıktığının göstergesiydi. Bunlardan ilki, 12 Mart 1947’de ABD Başkanı Harry Truman’ın ilan ettiği Truman Doktrini’dir. ABD böylece, komünist gerillalarla hükûmet birliklerinin çarpıştığı Yunanistan’a ve SSCB tarafından tehdit edilen Türkiye’ye toplam 400 milyon dolarlık askerî yardım yapmaya karar vermiş ve bu yardımlar 1947 yazından itibaren Türkiye ve Yunanistan’a ulaştırılmaya başlamıştır.

4 Nisan 1949’da Washington’da imzalanan Kuzey Atlantik Antlaşması ile kurulan NATO’nun 12 kurucu üyesi bulunmaktaydı. Bu ülkeler; ABD, Kanada, İngiltere, Hollanda, Belçika, Lüksemburg, Fransa, Norveç, Danimarka, Portekiz, İzlanda ve İtalya idi.

Soğuk Savaşın ardından NATO’nun geçerliliğini yitireceğini ve varlık sebebinin ortadan kalktığına yönelik görüşler öne sürüldü. Ne var ki NATO, Soğuk Savaş’ın ardından kolektif savunma örgütünden kolektif güvenlik örgütüne doğru bir dönüşüm sürecine girdi. Bu süreçte NATO, geleneksel görev alanlarını revize ederek genişletti.

NATO üyeliğini sağlamak için girişimde bulunmak isteyen Türk hükûmeti 11 Mayıs 1950’de üyelik başvurusu yapmıştır. Ardından Türkiye’nin NATO üyeliğini sağlama yolunda attığı ilk adım Kore’ye asker göndermek olmuştur. Menderes hükûmeti Kore Savaşı’nı Türkiye’nin “Hür Dünya” ile birlikte yer alarak NATO üyeliğinin sağlanması açısından kaçırılmaması gereken bir fırsat olarak görmüştür.

İngiltere, Norveç ve Danimarka’nın muhalefetlerine rağmen özellikle ABD’nin ağırlığını koymasıyla birlikte 16-20 Eylül 1951’de yapılan NATO Bakanlar Konseyi toplantısında Türkiye ile Yunanistan’ın İttifaka davet edilmeleri kararlaştırıldı. Bu tarihten itibaren yapılan görüşmelerde İngiltere’nin girişimleriyle gündeme gelen yeni üyelerin hangi NATO komutanlığına bağlanacağı konusu sorun yaratsa da sonuçta 18 Şubat 1952’de Türkiye ve Yunanistan NATO üyesi oldular.

KGAÖ, 7 Ekim 2002 tarihinde altı Bağımsız Devletler Topluluğu ülkesi (Rusya Federasyonu, Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan, Beyaz Rusya ve Ermenistan) tarafından kurulan askeri ittifaktır. 2006 yılında ittifaka katılan Özbekistan 2012 yılında üyelikten ayrılmıştır.

Kolektif Güvenlik Konseyi, devlet başkanlarından oluşan örgütün en üst düzey organıdır. Örgütün gündemini belirler, amaçlarına ulaşabilmek ve üye devletler arasında eşgüdüm sağlayabilmek için kararlar alır. Konsey aynı zamanda KGAÖ Şartı’nın yorumlanması konusunda üye devletler arasında çıkacak olası yorum farkları karşılıklı bilgi alış verişi ve görüşmeler yoluyla giderilemediği durumlarda buna son verecek tek organdır. Kararlar oydaşmayla (konsensüs) alınır.

NATO’nun kuruluşundaki başlıca motivasyonların daha sonra 1955 yılında Varşova Paktı’nın kurulmasına öncülük edecek olan Sovyetler Birliği’nden algılanan tehdit ve ABD’nin Avrupa bölgesinde kolektif bir örgüt kurulması yönündeki telkinleri olduğu savunulabilir. Ne var ki NATO, 1991 yılında Sovyetler Birliği’nin dağılmasıyla işlevini kaybetmedi. Uluslararası ilişkilerde yaşanan gelişmeler ve oluşan farklı tehdit algıları çerçevesinde yapısal bir dönüşüm geçirdi. Terörün uluslararası bir nitelik kazanması, radikal dinci eğilimler, internet ortamında yaşanan siber saldırılar, Sovyetler Birliği’nin ardılı Rusya Federasyonu’nun bölgedeki politikaları NATO’nun güncel olarak algıladığı tehditler arasındadır.

NATO bünyesindeki en yetkili karar organı Kuzey Atlantik Konseyi’dir. Konsey’de her üye, büyükelçi düzeyinde bir Daimi Temsilci tarafından temsil edilir. Daimi Temsilciler, kendilerine bağlı siyasi ve askerî kurmay heyeti ile birlikte çalışmalarını yürütürler. Yılda iki kez ya da gerek görüldüğünde daha sık olmak üzere Konsey, Dışişleri Bakanları düzeyinde toplanır.