ULUSLARARASI ÖRGÜTLER - Deneme Sınavı - 2

Kuzey Amerika Serbest Ticaret Anlaşması ile ABD, Kanada ve Meksika arasında, belirli sektörlerde ticaretin önündeki engellerin GATT kuralları çerçevesinde belirli bir süre içinde tamamen kaldırılması  öngörülmüştür. Bu süreç 2008 yılında tamamlanmıştır. NAFTA için müzakereler 1991 yılında başladığında, Meksika’nın gelişmiş ve refahı yüksek olan ABD ve Kanada ile ekonomik entegrasyonu amaçlanmıştır. Bu nedenle NAFTA, farklı ekonomik gelişmişlik seviyesine sahip ülkeler arasında bir bölgesel bütünleşme örneğidir.

Ulusal pazarlarını genişletmeyi ve kendi aralarındaki ticaretin önündeki engelleri aşama aşama kaldırarak sonuçta bir gümrük birliği kurmayı hedefleyen Arjantin, Brezilya, Uruguay, Paraguay, Meksika, Şili ve Peru
1960 yılında imzalanan Montevideo Anlaşması ile Latin Amerika Serbest Ticaret Bölgesi: LAFTA’yı kurmuşlardır. Daha sonraları Kolombiya,  Venezuela, Bolivya ve Ekvador gibi ülkeler de birliğe katılmıştır. 12 yıllık bir dönemde başarısız olan LAFTA yerini İkinci Montevideo Anlaşması ile Latin Amerika Entegrasyon Birliği: ALADI’ye bırakmıştır. ALADI de LAFTA gibi Latin Amerika’da bir ortak pazar kurulmasını amaçlamıştır.
Kuruluş anlaşması gereği tüm Latin Amerika ülkelerinin üyeliğine açık olan ALADI, Latin Amerika’daki bütün çok taraflı ticaret anlaşmalarının ve diğer bölgesel entegrasyonların şemsiye örgütü olma fonksiyonunu görmektedir. ECOWAS, Batı Afrika Devletleri Ekonomik Topluluğu;  ECCAS ise Orta Afrika Devletleri Ekonomik Topluluğu'dur. dolayısıyla, doğru cevap, UNASUR'dır.

IMF, uluslararası parasal işbirliği ve döviz kuru istikrarını desteklemek, ekonomik büyüme ve istihdam artışını teşvik etmek ve üye ülkelerin karşılaştığı ödemeler dengesi finansmanı sorunlarına yardımcı olmak amaçlarıyla kurulmuş bir uluslararası kuruluştur.

Bretton Woods Konferansı’nda belirlenen amaçlardan birisi de Savaş sonrası tahrip olmuş ekonomileri yeniden inşa etmektir. Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası (IBRD) bu amaçla kurulmuştur. İlk defa Economist dergisinde IBRD’ye atfen Dünya Bankası ifadesinin kullanılmasıyla bu kavram yerleşmiştir.

Dünya Bankası’nın merkezi Washington-ABD’dedir.

EFTA üyelerinden önce İngiltere ve Danimarka, ardından Portekiz, Avusturya, Finlandiya ve İsveç’in AB üyesi olmasıyla zayıflayan EFTA Soğuk Savaş’ın bitmesinin ardından, bir taraftan daha sonra AB üyesi olacak Merkez Doğu Avrupa Ülkeleri ile diğer taraftan da Türkiye, İsrail, Fas, Filistin gibi ülkelerle STA’lar imzalamıştır. AB ile ilişkileri daha da derinleştirmek için 1989 yılında başlayan müzakereler 1994 Avrupa Ekonomik Alanı (European Economic Area: EEA)’nın kurulmasıyla sonuçlanmıştır.

İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra Latin Amerika ekonomilerinin ihracatını yaptığı hammaddeler Avrupa pazarlarında yoğun talep görüyordu. Bu ortamda ulusal pazarlarını genişletmeyi ve kendi aralarındaki ticaretin önündeki engelleri aşama aşama kaldırarak sonuçta bir gümrük birliği kurmayı hedefleyen Arjantin, Brezilya, Uruguay, Paraguay, Meksika, Şili ve Peru 1960 yılında imzalanan Montevideo Anlaşması ile Latin Amerika Serbest Ticaret Bölgesi: LAFTA’yı kurmuşlardır. LAFTA’ya sonradan Kolombiya ve Ekvador (1961), Venezuela (1966) ve Bolivya (1967) dahil olmuştur. Küba’nın başvurusu ise reddedilmiştir.

Ticaret anlaşmalarını yönetmek, ticaret müzakereleri için bir forum olarak hareket etmek, ticaret anlaşmazlıklarında çözüm organı olarak görev yapmak, üye ülkelerin ulusal ticaret politikalarını izlemek, gelişmekte olan ülkelere ticaret politikası konularında teknik yardım ve eğitim programları yoluyla yardımda bulunmak, küresel düzeyde ekonomik politikaların oluşturulmasında diğer uluslararası işbirliği yapmak DTÖ'nün temel görevleri arasındadır.

DTÖ, ulusal ticaret politikalarının gözetimi görevini Ticaret Politikası Gözden Geçirme Mekanizması (TPRM) aracılığıyla gerçekleştirmektedir. Tüm DTÖ üyeleri gözden geçirilmekte, her ülkenin incelemesinin sıklığı dünya ticaretindeki payına göre değişmektedir. Bu mekanizma aracılığıyla üye ülkelerin şeffaf bir dış ticaret politikası izlemeleri ve çok taraflı ticaret sisteminin sorunsuz bir şekilde işlemesi hedeflenmektedir.

Bir ülkenin OECD’ye üyeliği Konsey’de oybirliği ile kararlaştırılır.

AB üyesi ülkelerden Bulgaristan, Hırvatistan, G. Kıbrıs ve Malta dışında kalanlar OECD üyesi olmuşlardır.

Ekonomik nitelikteki uluslararası örgütler bir uluslararası anlaşmayla kurulurken, ülke gruplarının oluşturulmasında bağlayıcı bir hukuk metni bulunmamaktadır. Dünya ekonomisine yön veren uluslararası ekonomik örgütlerin dışında gelişmişsanayileşmiş ülkelerin oluşturdukları gruplar (G) da bulunmaktadır. Bu grupların başında adını sıkça duyduğumuz G7 (Group of Seven) gelmektedir. 1998 yılında Rusya’nın da katılımıyla grup G8 adını almıştır.

BRICS ülkeleri kavramı Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika ekonomilerini kastetmek için kullanılır

AfB’nin kurumsal yapısı içinde Barış ve Güvenlik Konseyi kıtada çatışmaların önlenmesi ve çözümü görevini yürütmektedir.

AfB’nin Kurucu Anlaşmasında yer alan Örgüt’ün amaç ve ilkeleri, birbiriyle ilişkili altı kategoride özetlenebilir. Bu ilkeler şunlardır:

Afrika Birliği, İnsan Haklarının Korunması ilkesi kapsamında, insan
haklarının geliştirilmesi ve korunması, demokratik kurum ve kültürlerinin güçlendirilmesi, iyi yönetişim ve hukukun üstünlüğünün
sağlanmasını amaçlar. Bu nedenle AfB üye devletleri, İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi ve Afrika ve İnsan Hakları Şartı’na bağlı kalmayı taahhüt etmektedirler.

1967 Bangkok Deklarasyonu’nda belirtildiği üzere ASEAN’ın hedefleri, bölgedeki ekonomik büyümeyi, sosyal ilerlemeyi ve kültürel gelişmeyi hızlandırmak ve bölgedeki ülkeler arasındaki ilişkilerde adalete ve
hukukun üstünlüğüne saygı göstererek ve BM Şartı’nın ilkelerine bağlı kalınarak bölgesel barış ve istikrarı sağlamaktır. Aslında ASEAN’ın kuruluşunun altında yatan temel neden bir bölgesel entegrasyon
oluşturulması fikrinden çok, Vietnam Savaşı döneminde Komünizmin bölgede yayılmasını engellemekti. Ekonomik gelişmişlik seviyesi bakımından olduğu kadar dil, tarih, din ve kültür gibi bir dizi toplumsal alanlarda da farklılık gösteren ülkeleri bir araya getirebilmek için, sadece katılımcı ülkelerin bölgesel çıkar alanlarında işbirliği yapmalarını
esas alan bir bütünleşme modeli benimsenmiştir.

APEC, üyelerinin yasal olarak bağlayıcı yükümlülüklere girmeden, ticaret ve yatırımların önündeki engelleri azaltmayı taahhüt ettikleri bir
hükümetlerarası örgüttür. APEC üyeleri diyalog ve uzlaşma yolu ile hedeflerine ulaşmaktadır. Temel olarak küreselleşme sürecinde serbest piyasa ekonomisinin etkin bir şekilde işletilmesini amaç edinmiştir. Bu nedenle APEC’i OECD’nin Asya versiyonu olarak tanımlamak yanlış olmayacaktır.

AVEB, aynı AB’de olduğu gibi malların, hizmetlerin, sermayenin ve işgücünün serbest dolaşımı ilkeleri üzerine kurulmuştur. Kurucu ülkelerin liderleri ortak pazar hedefine 2025 yılına kadar ulaşılmasını öngörmüşlerdir. Kurucu Anlaşma’da enerji, ulaştırma, tıbbi cihaz ve ilaç, tarım, sanayi, makroekonomik politikaların uyumu, istatistiki bilgiler, işgücünün serbest dolaşımı ve finansal piyasaların düzenlenmesi hedeflenen öncelikli bütünleşme alanları olarak tanımlanmıştır.

Örgüte katılmak için gerekli yükümlülükleri üstlenebilecek olan istekli Avrupa devletleri, oy birliği sağlanması halinde üyeliğe davet edilebileceklerdir. Bunun için demokratik bir siyasi rejime ve serbest piyasa ekonomisine sahip olmak, uyuşmazlıkların barışçıl yöntemlerle çözümünü istemek, NATO operasyonlarına katkı sağlamak ve sivil-asker ilişkilerinin demokratik sınırlar içinde seyretmesi önkoşulları bulunmaktadır.