ULUSLARARASI ÖRGÜTLER - Deneme Sınavı - 14

İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra Latin Amerika ekonomilerinin ihracatını yaptığı hammaddeler
(et, şeker, kakao gibi) Avrupa pazarlarında yoğun talep görüyordu. Bu ortamda ulusal pazarlarını genişletmeyi ve kendi aralarındaki ticaretin önündeki engelleri aşama aşama kaldırarak sonuçta bir gümrük birliği kurmayı hedefleyen Arjantin, Brezilya, Uruguay, Paraguay, Meksika, Şili ve Peru 1960 yılında imzalanan Montevideo Anlaşması ile Latin Amerika Serbest Ticaret Bölgesi: LAFTA’yı kurmuşlardır. LAFTA’ya sonradan Kolombiya ve Ekvador (1961), Venezuela (1966) ve Bolivya (1967) dahil olmuştur.

Arjantin kurucu üyelerdendir, 2012 yılında Panama katılmıştır.

EFTA (Avrupa Serbest Ticaret Birliği) Avrupa'da kurulan bir örgüttür.

Özbekistan 2005 yılında katılmıştır, kurucu üyelerden değildir.

A)Avrasya Ekonomik Topluluğu 10 Ekim 2000 tarihinde Belarus, Kazakistan, Kırgızistan, Rusya Federasyonu ve Tacikistan tarafından kurulmuş bir uluslararası ekonomik entegrasyondur. 

B)Özbekistan da 2005 yılında AVET’e katılmıştır

D)Komisyon Başkanı Yüksek Konsey tarafından dört yıllık dönem için atanır

E)Hükümetlerarası Konsey ise üye ülkelerin Başbakanları seviyesinde yılda en az iki kez toplanır

Hükümet dışı uluslararası örgütler, devletlerin/
kamu gücünün kurduğu ve yürüttüğü kurumların
dışında ortaya çıkan uluslararası sivil yapılardır.

28 Mayıs 1961’de The Observer’da Peter Benenson imzasıyla yayınlanan “The Forgotten Prisoners” makalesiyle başladığı kabul edilen bir süreçle kurulan Uluslararası Af Örgütü (UAÖ) (Amnesty International), bugün hem ulaştığı kapsama alanı, hem etkinliği hem de tanınırlığı ve bilinirliği açısından en önde gelen hükümet dışı uluslararası örgütlerdendir.

“Fikir suçluları”nın mahkûmiyetlerinin son bulması ve
serbest bırakılmaları yönünde ilerletilen kampanyalarla elde edilen başarılar ve artan destekle de zamanla
diğer insan hakları ihlalleriyle de ilgilenme şeklinde sürdürüldü. “Karanlığa küfredeceğine bir mum da sen
yak” anlayışından esinlenerek ve fakat mevcut sorunlara, engellere ve mahkûmiyetlere de dikkat çekerek
dikenli telle çevrilmiş bir mum şeklinde bir amblem benimseyen UAÖ, günümüzde kendi temel misyonunu şöyle sıralamaktadır:
Hükümet Dışı Uluslararası Örgütler
• Kadınların, çocukların, azınlıkların ve yerel
halkların hakları,
• İşkenceye son verme,
• İdam cezasının kaldırılması,
• Fikir mahkûmlarının, sığınmacıların ve
göçmenlerin sorunları ve hakları,
• Siyasi suçluların hakları,
• İnsan onurunun korunması

Uluslararası Af Örgütü, 1977’de Nobel Barış Ödülünü almıştır.

Bağımsız Devletler Topluluğu (Commonwealth of Independent States: CIS) 8 Aralık 1991 tarihinde Rusya Federasyonu, Ukrayna ve Belarus’un Bağımsız Devletler Topluluğu’nu kuran anlaşmayı imzalayarak Sovyetler Birliği’ne son vermesiyle kurulmuştur. Yanıt B'dir.

UAÖ’nün kendisini benzer birçok hükümet
dışı örgütten de ayıran en önemli çalışma ilkesi,
“ülke kuralı”dır (Work on Own Country Rule -
WOOC). Bu kurala göre, örgüt temsilcilikleri bulundukları ülkede hak ihlaline uğrayanlarla ilgili
raporlama yapamamaktadır. İnsan hakları mücadelesinin “millî” değil “uluslararası” bir sorumluluk
olduğundan hareketle getirilen ve idam cezası ve
göçmenlerin durumu konusunda istisnası olan bu
kuralın iki temel amacı olduğu söylenmektedir:
Yürütülen faaliyetlerin tarafsızlığını teminat altına
almak ya da bu manada örgüt içine ve/veya dışına teminat vermek ve üyelerle gönüllü-profesyonel
tüm çalışanların herhangi bir baskı olmadan çalışmasını garanti altına almak.

Sınır Birlikleri Komutanları Konseyi, 6 Temmuz 1992’de Ermenistan, Belarus, Gürcistan, Kazakistan, Kırgızistan, Moldova, RF, Tacikistan, Türkmenistan, Özbekistan ve Ukrayna tarafından imzalanan DBK kararıyla kurulmuştur. Azerbaycan gözlemci sıfatıyla yer almaktadır. Gürcistan 18 Ağustos 2009’da Konsey’den çıkmıştır. Sürekli organı Eşgüdüm Dairesi’dir. Üye devletler arasında ve dış sınırları korumak aslî görevidir. Yanıt A'dır.

İnsan Hakları İzleme Örgütü (Human Rights Watch: HRW), 1978’den itibaren kurulan bir dizi insan hakları örgütünün 1988’de tek bir şemsiye altında toplanmasıyla oluşturulmuştur.

İnsan Hakları İzleme Örgütü her yıl "İnsan Hakları Savunucusu Ödülü" vermektedir

Soğuk Savaş sonrasının koşullarında 1996’da birbirlerini “stratejik ortak” ilan eden Rusya Federasyonu ve Çin, 1999’da yaptıkları ortak tatbikatla da ikili ilişkilerini yeni bir safhaya taşıdı. Bu çerçevede bu iki ülke bölgesel yapılanmalarda başı çekecek iki lider ülke olduklarını gösterme şansını elde etti. İkilinin devlet başkanlarına Kazakistan, Kırgızistan ve Tacikistan liderlerinin de katılmasıyla 26 Nisan 1996’da Şangay’da imzalanan Sınır Bölgelerinde Askeri Güveni Derinleştirme Antlaşması’yla “Şangay Beşlisi (Shanghai Five)” olarak anılan yapı kuruldu. Bunu, 24 Nisan 1997’de Moskova’da imzalanan Sınır Bölgelerinde Askerî Kuvvetleri İndirme Antlaşması (Treaty on Reduction of Military Forces in Border Regions) izledi ve takip eden her yıl da sırayla diğer üç devletin başkentlerinde zirveler yapıldı. 2001’de tekrar Şangay’da yapılan zirveye Özbekistan’ın da katılımıyla yapılanmanın bir hükûmetler arası örgüt şeklinde kurumsallaşması kararı alındı ve 15 Haziran 2001’de yayımlanan bildiriyle de altı üyeli Şangay İşbirliği Örgütü (Shanghai Cooperation Organisation: SCO) resmen kurulmuş oldu.

1972 tarihli Birleşmiş Milletler İnsan ve Çevre Konferansı neticesinde imzalanmış olan Stockholm Deklarasyonu, “çevre hakkı” konusunda uluslararası düzeydeki ilk ve en önemli belgedir.

Greenpeace’in en önemli eylem biçimi, “tanıklık etme” olarak adlandırılmaktadır. Buna göre, aktif bir eylem tarzından ziyade itiraz edilen, dikkat çekilmek istenen uygulamaların olduğu mekânlarda genelde sadece hazır bulunarak ve/ veya pasif direniş yöntemleriyle konunun gündeme gelmesi ve tartışılması amaçlanmaktadır.

Şangay İşbirliği Örgütü; BM Genel Kurulu, Avrupa Birliği, ASEAN, Bağımsız Devletler Topluluğu ve İslam Konferansı Örgütü gibi uluslararası platformlarda gözlemci statüsü elde etmiş durumdadır. Ayrıca, Kolektif Güvenlik Antlaşması Örgütü’yle 2007’de Tacikistan’ın başkenti Duşanbe’de imzalanan anlaşma temelinde iki örgüt arasında güvenlik, suçla mücadele ve uyuşturucu kaçakçılığı konusunda işbirliği de yapılmaktadır. Yanıt C'dir.

Dünya petrol üretim ve kullanım pazarının yarısından fazlasını elinde bulunduran İran ve Moğolistan’ın gözlemci olarak bulunduğu örgüt, ABD’ye karşı etkili bir kutup oluşturmaktadır. Dönemin Rusya Devlet Başkanı Putin, Şanghay İşbirliği Örgütü’nün Ağustos 2007 Bişkek Zirvesi’nde “tek kutuplu dünya kabul edilemez” diyerek bir anlamda Örgüt misyonunu da belirtmiştir. Yanıt A'dır.

11 Haziran 1868 tarihinde “Mecruhin ve Mardayı Askeriyeye İmdat ve Muavenet Cemiyeti (Osmanlı Yaralı ve Hasta Askerlere Yardım Cemiyeti)” adıyla kurulan Kızılay, 1877’de “Osmanlı Hilaliahmer Cemiyeti”, 1923’te “Türkiye Hilaliahmer Cemiyeti”, 1935’te “Türkiye Kızılay Cemiyeti” ve 1947’de de “Türkiye Kızılay Derneği” adını almıştır.