ULUSLARARASI ÖRGÜTLER - Deneme Sınavı - 9

Kolektif Güvenlik Antlaşması’nın süresi 1999’da dolmuştur.

KGAÖ, 7 Ekim 2002 tarihinde altı Bağımsız Devletler Topluluğu ülkesi (Rusya Federasyonu, Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan, Beyaz Rusya ve Ermenistan)
tarafından kurulan askeri ittifaktır.

KGAÖ, 7 Ekim 2002 tarihinde altı Bağımsız Devletler Topluluğu ülkesi (Rusya Federasyonu, Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan, Beyaz Rusya ve Ermenistan)
tarafından kurulan askeri ittifaktır. 2006 yılında ittifaka katılan Özbekistan 2012
yılında üyelikten ayrılmıştır.

Avrupa Konseyi, Avrupa’da, evrensel değerlere dayanan normların, kuralların oluşması ve kurumsallaşmasını amaçlamış bir bölgesel siyasi örgüttür. Avrupa Konseyi, üye devletlerin katılımı ve müzakereleriyle ortaya çıkarılacak sözleşmeler yoluyla, bölgesinde evrensel değerlere
dayanan bir Avrupa Hukuku’nun egemen olmasını hedeflemektedir.
Avrupa Hukuku’nun, devletlerarası siyasetin doğasını değiştirip Avrupa
halklarının birleşmesine katkı sağlaması beklenmektedir.

İnsan Hakları ve Temel Özgürlüklerin Korunması Sözleşmesi

Avrupa Kültür Sözleşmesi 1955 yılında yürürlüğe girmiştir

Avrupa Vatandaşlık Sözleşmesi 2000 yılında yürürlüğe girmiştir.

Brüksel Antlaşması 1947 yılında Birleşik
Krallık ve Fransa arasında Fransa’nın Dunkirk kasabasında imzalanan İttifak ve Karşılıklı
Yardımlaşma Antlaşması sonrasında daha geniş
kapsamlı bir antlaşma imzalanması anlayışıyla
BENELUX ülkelerinin de katılımıyla 17 Mart
1948 tarihinde Birleşik Krallık, Fransa, Belçika, Hollanda ve Lüksemburg arasında imzalanmıştır.

Brüksel Antlaşması 1947 yılında Birleşik
Krallık ve Fransa arasında Fransa’nın Dunkirk kasabasında imzalanan İttifak ve Karşılıklı
Yardımlaşma Antlaşması sonrasında daha geniş
kapsamlı bir antlaşma imzalanması anlayışıyla
BENELUX ülkelerinin de katılımıyla 17 Mart
1948 tarihinde Birleşik Krallık, Fransa, Belçika, Hollanda ve Lüksemburg arasında imzalanmıştır.

Avrupa İnsan hakları Sözleşmesi’nin 19. maddesi uyarınca, 21 Ocak 1959 tarihinde Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) (European Court of Human Rights: ECHR) oluşturulmuştur.

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne Başvuru Koşulları
• AİHM’e başvurabilmek için Avrupa Konseyi üyesi devletlerin birinin vatandaşı olmaya gerek yoktur, ihlali gerçekleştiren devletin Avrupa Konseyi üyesi olması yeterlidir. AİHS’ni ihlal ettiği düşünülen ve Sözleşme ile bağlı olan bir ya da birden çok devlet aleyhine başvuruda bulunulabilir.
• Şikâyet edilen işlem ya da eylemler, bu devlet ya da devletlerin kamu otoritelerince gerçekleştirilmiş olmalıdır. Mahkeme, gerçek kişilere ya da ticarî şirketler gibi özel kuruluşlara karşı yapılan
şikâyetlere bakmamaktadır.
• Başvuru, mutlaka Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nde belirtilen haklardan biriyle ilgili olmalıdır.
Avrupa İnsan Hakları sözleşmesi dışındaki bir başka hukuksal metnin (örneğin, BM İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi veya AB Temel Haklar Şartı) ihlal edildiği iddiasıyla Mahkeme önünde
şikâyette bulunulamaz.
• Başvuruyu gerçekleştirmek için gerçek ya da tüzel kişi olunabilir, ancak söz konusu ihlalin doğrudan mağduru olmak gereklidir. Genel olarak haksız olduğu düşünülen bir kanun ya da işlemden
dolayı başvuru yapılamaz.
• AİHM’e başvuru yapmadan önce şikayet edilen soruna çözüm oluşturacak nitelikteki tüm başvuru yollarını, söz konusu devlette tüketmiş olmak gerekmektedir. Bu durum, çoğunlukla yetkili
mahkeme önünde dava açmak, gerektiğinde ilk derece mahkemesi kararını temyiz etmek ve hatta
eğer varsa Yüksek Mahkeme ya da Anayasa Mahkemesi gibi yüksek yargı organlarına başvuruda
bulunmak şeklinde ortaya çıkmaktadır. Bu başvuru yollarını tüketmiş olmak yeterli değildir; ayrıca,
Sözleşme’ye aykırılıklar veya Sözleşme ihlallerin bu ulusal başvuru yolları çerçevesinde, somut bir
şekilde ileri sürmüş olmak da gerekmektedir.
• Başvuru yapabilmek için, ulusal yargı organlarının vermiş olduğu kesin hükümden (genellikle, en
üst yargı organı kararı) itibaren sadece altı aylık bir süre bulunmaktadır. Bu sürenin dolmasından
sonra yapılan başvuruyu Mahkeme kabul edemez.
• Mahkemeye eksiksiz doldurulmuş ve imzalanmış başvuru formu gönderilerek başvuru yapılabilir.
• Mahkeme’nin resmi dillerinden (İngilizce ve Fransızca) birini kullanabileceği gibi, Sözleşme’yi
onaylamış olan devletlerden birinin resmi dilinde de başvuru gerçekleştirilebilir.

Helsinki Nihai Senedi, katılımcı devletlerin
uymaları gereken on temel ilke belirlemiştir:
• Egemen eşitlik ve egemenliğe saygı,
• Kuvvet kullanmaktan veya kuvvet kullanma
tehdidinden kaçınma,
• Sınırların ihlal edilmezliği,
• Devletlerin toprak bütünlüğünün korunması,
• Anlaşmazlıkların barışçıl yollardan çözümü,
• İçişlerine karışmama,
• İnsan hakları ve temel özgürlüklere saygı,
• Halkların eşit haklardan ve kendi kaderlerini tayin hakkından yararlanması,
• Devletler arasında işbirliği,
• Uluslararası hukuktan doğan yükümlülüklerin iyi niyetle yerine getirilmesidir.

AGİT’in başlıca amaçları şunlardır:
• Güvenliğin üç boyutunda (siyasi-askeri, ekonomi-çevre ve insani) ilke, norm ve standartlar geliştirmek,
• Yükümlülüklerin uygulanma durumlarını izlemek,
• Esnek müzakere ve siyasi diyalog forumu teşkil etmek,
• Üye devletlerin demokratikleşme, hukukun üstünlüğü ve insan haklarına saygı alanlarındaki çabalarına destek ve yardım işlevi görmektir

Birleşmiş Milletler (BM) örgütü, türünün ikinci örneğidir. Sınırlı amaçlara yönelik uluslararası örgütlerin kurulması, 1865 Evrensel Posta Birliği’ne (günümüzde Uluslararası Telekomünikasyon Örgütü) kadar gider. Ancak “uluslararası işbirliğini geliştirmek ve barış ve güvenliği sağlamak” amacıyla kurulan ilk uluslararası örgüt, 1919’da Birinci Dünya Savaşı’nın ardından kurulan Milletler Cemiyeti (MC) örgütüdür. Yanıt C'dir.

Birleşmiş Milletler terimini ortaya atan ABD Başkanı Roosevelt olmuştur ve daha sonra 1945 San Francisco Konferansı’nda vefat etmiş olan Roosevelt’e ithafen örgütün ismi olarak kabul edilmiştir. Yanıt D'dir.

Birleşmiş Milletler uluslararası hukuka uygun olarak devletler arasında yapılan bir antlaşmayla kurulmuş hükümetler arası bir örgüttür. Amaçları belirleyen 1. maddesindeki hedeflere ulaşmak üzere üyeler arasında işbirliği öngörür. Örgütün üye devletleri bağlayıcı karar verme yetkisi kurucu antlaşmasında sayılan durumlarla sınırlıdır. Ancak 51 olan kurucu üye sayısının zaman içinde 193’e yükselmesi, bağımsız devletlerin hemen hemen tamamının üye olması, örgütün bütün dünya devletleri arasında iletişim ve etkileşime olanak sağlayan bir yapıya sahip olması, amaçlarının buna uygun olarak kapsayıcı ve geniş bir biçimde belirlenmiş olması, bağlayıcı karar veremediği kimi durumlarda duruma uygun çözümler geliştirebilecek esnekliğe sahip olduğunu göstermesi, uluslararası hukukun geliştirilmesini bir amaç olarak belirlemesi gibi özellikleri nedeniyle, bağlayıcı karar verme durumunda olmadığı kimi durumlarda dahi organlarının karar ve tutumlarının dikkate alınması sonucunu getirmiştir. Yanıt B'dir.

Örgütün amaçlarını belirleyen birinci maddesidir. Örgütün en başta gelen amacının, 1. maddede ilk sırada sayılan uluslararası barış ve güvenliği korumak olduğuna kuşku yoktur. Diğer amaçlar şöyle sıralanmıştır:
Ulusların hak eşitliği ilkesine ve self-determinasyon hakkına saygı üzerine kurulmuş dostça ilişkiler geliştirmek ve dünya barışının sağlamlaştırılması için elverişli her türlü önlemi almak; ekonomik, toplumsal, düşünsel ve insancıl nitelikteki sorunları çözerek ırk, cins, dil veya din farkı gözetmeksizin herkesin insan haklarına ve temel özgürlüklerine karşı saygıyı geliştirerek ve teşvik ederek uluslararası işbirliğini geliştirmek; ulusların ortak amaçlara doğru harcadıkları çabaların uyumlaştığı bir merkez olmak. Yanıt A'dır.

1945’te 51 devletle kurulan BM’nin 2017 itibariyle 193 üyesi bulunmaktadır. Kurucu üyeler dışında yeni üye kabulü, Güvenlik Konseyi’nin vetoya tabi bir oylamayla tavsiyesi üzerine Genel Kurul’un 2/3 oy çokluğu ile kabulüyle gerçekleşmektedir. Yanıt C'dir.

Kuvvet kullanmanın yasaklanması, meşru savunmayı doğal bir istisna olarak içerir. Meşru savunma hakkının kapsamı kısıtlanabilir ama bu hak tamamıyla yok edilemez. Meşru savunma hakkının var olduğunun özel bir maddeyle kabulü de gerekmez. Haksız bir saldırı karşısında devletlerin kendilerini savunma hakları hiçbir zaman tartışılmamıştır. BM Antlaşması da meşru savunmanın bu niteliğini, bunun doğal bir hak olduğunu belirterek kabul etmektedir. BM Antlaşması’nın meşru savunmaya ilişkin hükmü olan 51. maddeye göre, “bu Antlaşma’nın hiçbir hükmü, Birleşmiş Milletler Üyelerinden birinin silahlı saldırıya hedef olması halinde, Güvenlik Konseyi uluslararası barış ve güvenliğin korunması için gerekli önlemleri alıncaya dek, bu üyenin doğal olan bireysel ve meşru savunma hakkına halel getirmez.” Yanıt E'dir.

Barış güçleri ilke olarak yerleştirileceği devletten izin alınarak yerleştirilir. Bu rıza geri alınırsa barış gücü de geri çekilir. İlke olarak Konsey’in 5 sürekli üyesinden asker alınmaz. Yanıt D'dir.