ULUSLARARASI ÖRGÜTLER - Deneme Sınavı - 17

1951 yılında imzalanan protokol sonucun- da Türkiye ve Yunanistan 1952 yılında NATO’ya katıldılar. Bu yeni katılımı 1955 yılında Federal Almanya’nın katılımı izledi. Bu ilk genişleme dalgasından sonra uzun bir süre yeni bir üye almayan NATO, 1982 yılında Franco’nun ölümünden sonra hızla demokratikleşen ve Batı sistemine tam olarak dahil olmak isteyen İspanya’yı üyeliğe kabul etti.

Churchill’in öncülüğünde, Avrupa’daki söz ko- nusu kuruluşlar 7 Mayıs 1948 tarihinde, Lahey’de “Avrupa Kongresi” adı altında bir araya gelmişler- dir. Bu toplantıya Avrupa’nın her yerinden 750 delege katılmıştır.

Müttefik devletler, Almanya’nın geleceği üzerine görüşmelerinde anlaşamayınca 23 Mayıs 1949 tarihinde İngiltere, Fransa ve ABD’nin işgal bölgelerinde Federal Almanya Cumhuriyeti’nin kurulduğunu açıkladılar.

Avrupa Konseyi Statüsü 9 Ağustos 1949’da yürürlüğe girmiştir. Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi ilk toplantısında Belçika Dışişleri Bakanı Paul-Henri Spaak’ı başkan olarak seçmiştir.

Avrupa İnsan hakları Sözleşmesi’nin 19. maddesi uyarınca, 21 Ocak 1959 tarihinde Avrupa İnsan Hakları Mahke- mesi (AİHM) (European Court of Human Rights: ECHR) oluşturulmuştur.

Avrupa Konseyi’nin esas karar organı olan Bakanlar Komitesi üye devletlerin dışişleri bakanlarından oluşur.

Avrupa Güvenlik Şartı’nda kabul edilen ana konular:

İnsani boyut: İnsan haklarına ve temel özgürlüklere saygı, demokrasi ve hukukun üstünlüğünün AGİT’in kapsamlı güvenlik kavramının özünü oluşturduğunu teyit etmiştir. İnsan hakları ve temel özgürlüklerin ihlal edilmesi, milliyet-din-ırk-cinsiyet temelinde hoşgörüsüzlük birer güvenlik teh- didi olarak değerlendirilmektedir.

Siyasi-askeri boyut: Kapsamlı güvenlik kavramının öz unsuru içinde silahsızlanma, silahların kont- rolü, güven ve güvenlik arttırıcı önlemler sayıldıktan sonra Avrupa’da Konvansiyonel Silahlı Kuvvet- ler Antlaşması (AKKA)’nın kıtada güvenliğin temel taşlarından biri olmaya devam edeceği vurgu- lanmıştır. Karşılıklı güven, askeri şeffaflık ve öngörülebilirliği tesis etmek hedeflenmiştir.

İktisadi ve çevresel boyut: Demokrasi, refah ve güvenlik arasındaki bağlantıyı kabul etmektedir. Ge- çiş döneminde olan ekonomilerin dünya ekonomisiyle bütünleşmesini ve iktisadi alanda hukukun üstünlüğünü sağlamak hedeflenmiştir. Bu çabaları erken uyarı ve çatışma önleme faaliyetleri ile yerine getireceği belirtilmiştir.

Hukukun üstünlüğü ve yolsuzlukla mücadele: Güvenliğin diğer boyutlarını etkileyeceği için önemli görülmektedir. Yolsuzluğun, AGİT’in ortak değerlerine bir tehdit oluşturduğu da vurgulanmıştır.

Helsinki Nihai Senedi, katılımcı devletlerin uymaları gereken on temel ilke belirlemiştir:

Egemen eşitlik ve egemenliğe saygı,

Kuvvet kullanmaktan veya kuvvet kullanmatehdidinden kaçınma,

Sınırların ihlal edilmezliği,

Devletlerin toprak bütünlüğünün korunması,

Anlaşmazlıkların barışçıl yollardan çözümü,

İçişlerine karışmama,

İnsan hakları ve temel özgürlüklere saygı,

Halkların eşit haklardan ve kendi kaderlerinitayin hakkından yararlanması,

Devletler arasında işbirliği,

Uluslararası hukuktan doğan yükümlülükle- rin iyi niyetle yerine getirilmesidir.

Bugün Avrupa Konseyi 47 üyeye ulaşmıştır. Yani yaklaşık 820 milyon civarı bir nüfusla gerçek bir Avrupa siyasi örgütüne dönüşmüştür.

2017 yılı itibariyle Arnavutluk, Ermenistan, Azerbaycan, Bosna-Hersek, Gürcistan, Moldova, Rusya, Sırbistan, Türkiye ve Ukrayna gözetim sürecindedir.

Birleşmiş Milletler Bildirisi, o sırada hepsi bağımsız olmasa da aynı tarafta savaşan 26 ülke tarafından ilan edilmiş, daha sonra 21 ülke daha katılmıştır.

BM bir hükümetler arası uluslararası örgüttür. Örgüt’ün altı ana organı vardır ; Genel Kurul, Güvenlik Konseyi, Ekonomik ve Sosyal Konsey, Vesayet Konseyi, Uluslararası Adalet Divanı ve Sekreterlik ve Genel Sekreter

Genel Kurul’da BM’nin resmi dilleri olan İngilizce, Fransızca, İspanyolca, Rusça ve Çince konuşma yapılabilir. Bu dillerden birinde yapılan konuşmalar diğer dillere örgüt görevlileri tarafından çevrilir.

“Uluslararası işbirliğini geliştirmek ve barış ve güvenliği sağlamak” amacıyla kurulan ilk uluslararası örgüt, 1919’da Birinci Dünya Savaşı’nın ardından kurulan Milletler Cemiyeti (MC) örgütüdür.

1945’te 51 devletle kurulan BM’nin 2017 itibariyle 193 üyesi bulunmaktadır.

Kuruluşunda 11 üyeli olan Konsey, 1963’te yapılan değişiklikten bu yana 15 üyeye sahiptir. 15 üyenin 5’i P5 (Permanent Five) denilen sürekli üyelerdir. Bunlar, ABD, Rusya Federasyonu, Çin, Büyük Britanya ve Fransa’dır.

Ekonomik ve Sosyal Konsey, San Francisco Konferansı’nda küçük devletlerin isteği üzerine kurulmuş bir ana organdır. 3 yıl için seçilen 54 üyeden oluşur.

UAD her biri farklı uyruktan 15 yargıçtan oluşur. Görev süreleri 9 yıldır, ancak her 3 yılda bir yargıçların üçte birinin süresi dolar ve seçime gidilir. Divan üyelerinin dünya üzerindeki belli başlı hukuk sistemleri temsil edilecek biçimde seçilmesi gerekir.
Süresi dolan yargıç yeniden seçilebilir. Her BM üyesi devlet, Uluslararası Sürekli Hakemlik Mahkemesi’ndeki ulusal gruplarından bir kişiyi aday gösterebilir. Bu kişilerin, kendi ülkelerinde en üst yargı görevlerine gelebilecek özellikleri taşımaları ya da  uluslararası hukukta kabul edilmiş bir yetkinliğe sahip hukukçular olmaları gerekir. Seçim Genel Kurul’da ve Güvenlik Konseyi’nde ayrı ayrı oylamalarla yapılır ve her ikisinde de yeterli oyu alan kişi seçilmiş olur. Güvenlik Konseyi’ndeki oylamada veto yoktur ve 8 oy yeterlidir. Genel Kurul’daki oylamada ise oyların salt çoğunluğu aranır.

Genel olarak barış gücü operasyonları ikiye ayrılabilir: Gözlemci gruplar ve askeri güç içerenler. Gözlemci gruplar az sayıda kişiden oluşan ve görevi sorun olan yere gidip Genel Sekreter’e ve Güvenlik Konseyi’ne rapor vermek olan gruplardır. İlk üç yılda BM, Balkanlar, Yunanistan, Kore ve Endonezya’da bireyler yollayarak ya da komite ve komisyonlar kurarak araştırma ve rapor verme yöntemini kullandıysa da, gözlemcilik kurumu ilk kez 1948’de Filistin ve Keşmir’de kullanıldı.

Türkiye tüm üyeliği boyunca Güvenlik Konseyi’nde dört kez sürekli olmayan üye olarak yer aldı. Bunlar; 1951-52, 1954-55, 1961 ve 2009-2010 dönemleridir. 2015-2016 dönemi için bir kez daha 2011’de aday olduysa da bu seçimi kazanamamıştır.