ULUSLARARASI ÖRGÜTLER - Deneme Sınavı - 15

NATO'ya; Bulgaristan ve Estonya 2004 yılında,Arnavutluk ve Hırvatistan ise 2009 yılında katılmıştır. 2020 yılında katılan ülke Kuzey Makedonyadır. Doğru cevap E seçeneğidir.

NATO'nun yazılı mevzuata aykırı olmasına rağmen giriştiği çeşitli operasyonlar yeni görev alanları oluştuğunu gösterir. NATO,kolektif savunma örgütünden;kolektif güvenlik örgütüne geçiş yapmıştır. Yazılı mevzuata aykırı olan durumlar ise 1999 tarihli Stratejik Konsept ile düzeltilmiştir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Türkiye'nin NATO'ya alınmasını sağlayan sebepler;

Kore'deki askeri başarısı

Uluslararası sorunlarda Batılılarla birlikte hareket etmesi

Modern olmamakla beraber güçlü bir kara ordusuna sahip olması 

Batı savunması için gerekli olan jeopolitik yeri ve önemidir.

Milli Kalkınma Partisinin Kurulması:1945

İlk kez çok partili seçimlerin yapılması:1946

Demokrat Partinin kurulması:1946

 Avrupa Konseyine üye olması:1949

Nato'ya üye oluş:1952

Türkiye'nin NATO'daki ilk daimi temsilcisi,Fatin Rüştü Zorludur. Türk Büyükelçi Tacan İldem, NATO’nun Kamu Diplomasisinden Sorumlu Genel Sekreter Yardımcısı olarak atanmıştır. Görev tanımında NATO’nun politikalarına ve faaliyetlerine ilişkin stratejik mesajların iletilmesi bulunmaktaydı. Burcu San, NATO Harekatlar Bölümünde direktör olarak görevliydi. Tevfik Rüştü Aras, Atatürk Dönemi'nde en uzun süre Dışişleri Bakanlığı yapan kişidir. Bekir Sami Kunduh da 1920-1921 yılında Dışişleri Bakanlığı yapmıştır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Kolektif Güvenlik Antlaşması Örgütü üyeleri:Rusya Federasyonu, Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan, Beyaz Rusya ve Ermenistan

Şanghay İş Birliği Örgütü Üyeleri: Rusya,Çin Kazakistan,Tacikistan,Kırgızistan,Özbekistan

Kolektif Güvenlik Konseyi, devlet başkanlarından oluşan örgütün en üst düzey organıdır. Örgütün gündemini belirler, amaçlarına ulaşabilmek ve üye devletler arasında eş güdüm sağlayabilmek için kararlar alır. Konsey aynı zamanda KGAÖ Şartı’nın yorumlanması konusunda üye devletler arasında çıkacak olası yorum farkları karşılıklı bilgi alış verişi ve görüşmeler yoluyla giderilemediği durumlarda buna son verecek tek organdır. Kararlar oydaşmayla (konsensüs) alınır. Doğru cevap A seçeneğidir.

1648 yılında Avrupa’da 30 Yıl Savaşları’nı sona erdiren Westphalia Antlaşması bir yönüyle dünyanın en kanlı savaşlarından birini bitirirken, diğer yandan uluslararası sistemi kökünden değiştiren bir egemenlik anlayışını da dünya sisteminde hakim kılmıştır. Evrensel imparatorluklara karşı ülkesel “ulus-devletin” zaferini simgeleyen bu barış antlaşması, uluslararası alanda devletlerin egemenliğini ve eşitliğini ilkesel bir temel kural hâline getirmiştir.

Liberalizm bir yandan bireyin hak ve özgürlüklerini savunurken öte yandan devlet dışı,
ulusötesi aktörlerin güç kazandığı ve bireyin hak ve çıkarlarını esas alan bir siyasal yapının uluslararası ölçekte yaygınlaştığı bir düzeni tasarlar. Uluslararası normlar, kurumlar ve doğal olarak örgütler bu yeni düzenin en önemli unsurları olacaktır. Liberal yaklaşım bağlamında devletin egemenliğini aşan kurumsal yapılar bu açıdan önemli rol oynar.

Aktörlerin belli durumlarda belli şekilde sürekli bir biçimde davranması sosyal ve siyasal bir düzenin varlığı için yaşamsaldır. Bu konuda normlar, kurallar büyük bir işleve sahiptir. Söz konusu norm ve kuralların meşru bir zemin içinde içselleştirilmesiyle kurumsal davranışlar ortaya çıkar.

Gelişen uluslararası hukuk ve uluslararası örgütler sistemi içinde, ulusal egemenlik mutlak olmaktan çıkmaktadır. Ulusal hukuk, evrensel normlara uymak durumunda kalmaktadır. Bu çerçevede uluslararası örgütler de önemli bir işlev görmektedir. Bu gelişim uluslararası örgütlerin teknik işbirliği ve eşgüdüm organı olmaktan çıkıp giderek siyasal anlamda evrensel normların koruyucusu niteliği kazanmasına da yol açmaktadır.

Mitrany, uluslararası örgütleri yukarıda açıklamaya çalıştığımız, ilerleyen teknolojinin yarattığı “karşılıklı bağımlılık” olgusunun bir sonucu olarak görmektedir. Mitrany’e göre uluslararası örgütler, uluslararası düzeyde işbirliği yapılmaksızın gerçekleştirilmesi imkânsız olan işlevler üzerine kurulmuştur. Yine Mitrany, uluslararası örgütlerin bir işlev görmek üzere inşa edildiklerini belirtmektedir. Mitrany açısından devletin hukuki yapısı, insanların doğal ekonomik ve sosyal faaliyetlerini kısıtlamaktadır ve söz konusu faaliyetlerin belli fonksiyonlar üzerine kurulacak uluslararası örgütler yoluyla yeniden doğal akışları yönünde serbest kalmaları sağlanabilir.

Ulusötesicilik (transnasyonalizm).

BM’nin ana amacı, Antlaşma metninde belirtildiği üzere, uluslararası barış ve güvenliği korumaktır. BM bu amacını gerçekleştirmek için, kolektif güvenliği sağlama konusunda başarısızlığa uğrayan Milletler Cemiyeti’nin sınırlılıklarını aşacak şekilde kurulmuştur.

Karl Deutsch, uluslararası sistemde güvenlik ile barışın korunması yönündeki kaygıların, ortak değerleri hakim kılacak ve kurumsallaştıracak uluslararası örgütlerin ortaya çıkışında etkili olduğunu gözlemlemektedir. Karl Deutsch’un “Güvenlik toplumu” modeli bu kaygıların ışığında ortaya konan önemli bir model olmuştur.

Soğuk Savaş sonrası dönemde, Sovyetler Birliği’nin ve dolayısıyla Doğu Bloku’nun ittifak sisteminin dağılması sonucunda, NATO güçler dengesini gözeten bir işlev görmekten uzaklaşma eğilimi göstermektedir. Bu bağlamda NATO, güçlü devletin küresel çıkarlarını gözeten ve ikincil konumdaki devletlerin de dönemsel ve göreli çıkarlarını, güçlünün peşine takılma stratejisi ile koruma çabasına hizmet eden bir güç koalisyonuna dönüşme tehlikesiyle karşı karşıya kalmıştır. Bu nedenle NATO’nun Soğuk Savaş sonrası, uluslararası
sistem içerisindeki rolü ve meşruiyet zemini akademik ve siyasi açıdan tartışmalara yol açmıştır.

İngiltere, Deklarasyonda açıkça belirtilen pek çok konuyu benimsemediğini ve bunların dışına çıkılması gerektiğini belirtmiş ancak bu talebi kabul edilmemiştir. Bu nedenle İngiltere Schuman Deklarasyonu sonrası başlayan görüşmelere katılmamıştır. İngiltere’nin uluslarüstü bir bütünleşme yöntemini kabul etmediği ve bu nedenle Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğuna karşı çıktığı anlaşılmıştır. Altı devlet temsilcisi (Fransa, Almanya, Belçika, Hollanda, Lüksemburg) Schuman Deklarasyonu ile çizilen çerçevede görüşmeler yapmak üzere, 20 Haziran 1950’de Paris’te toplanan bir konferansta bir araya gelmiştir.

Westphalia Antlaşması bir yönüyle dünyanın en kanlı savaşlarından birini bitirirken, diğer yandan uluslararası sistemi kökünden değiştiren bir egemenlik anlayışını da dünya sisteminde hakim kılmıştır. Evrensel imparatorluklara karşı ülkesel “ulus-devletin” zaferini simgeleyen bu barış antlaşması, uluslararası alanda devletlerin egemenliğini ve eşitliğini ilkesel bir temel kural hâline getirmiştir. Bu anlayışın bir doğal yansıması olarak dünya sistemi egemen ve eşit devletlerden kurulmuş bir yapıya doğru bir siyasi yolculuğa başlamıştır. Egemen ve eşit olduğu varsayılan devletlerden/ birimlerden oluştuğu kabul edilen yeni bir uluslararası sistem ortaya çıkmıştır. Egemen ve eşit olduğu varsayılan devletlere dayanan bu yeni uluslararası sistemde devletler sadece uluslararası örgütler kurarak işbirliği yapma imkânı bulabilmişlerdir. Bir başka deyişle uluslararası örgütlerin ortaya çıkışında Westphalia Antlaşması ve onun getirdiği egemenlik ve eşitlik anlayışı belirleyici olmuştur. Bu nedenle ülkesel, egemen ve eşit ulus devletlerden oluşan yeni uluslararası sisteme Westphalian sistem denmiştir. Uluslararası ilişkiler yazınında Westphalia düzeninin hâlâ devam etmekte olduğu genel kabul gören bir düşüncedir. Bu bir bakıma uluslararası sistemin, egemen ve eşit olduğu varsayılan ulus-devletlerden oluşan bir sistem olmaya devam ettiği anlayışına dayanmaktadır.

Westphalia sisteminin barış içinde işleyişi için uluslararası örgütler vazgeçilmez bir nitelik kazanmıştır. Egemenlik ve eşitlik, uluslararası sistem içinde devletlerin rekabetini yoğunlaştırmış ve uluslararası örgütler, bu rekabet içinde işbirliğini mümkün kılan örgütsel çerçeveler olarak yaşamsal bir işleve sahip olmuştur.

Gilpin değişimi büyük devletlere bağlamakta, başat aktörler olarak büyük devletlerin çıkarları ve bu aktörler arasındaki güç dengesinin ekonomik, teknolojik ve diğer gelişmeler sonucunda değişmekte olduğunu, uluslararası sistemin ve politikanın değişimini de bunun belirlediğini ileri sürmektedir. İster başat aktörlerden gelmeye başlasın ya da sistemin doğası gereği ortaya çıksın, bu değişim isteği sonuç olarak uluslararası politikayı değiştirmekte ve uluslararası sistemin uluslararası kurum ve kurallar ağı içinde işleyen bütünleşik bir sisteme dönüşmesine neden olmaktadır. Ortaya çıkan bu yeni örgütsel ağ ve onun birlikte gelişen uluslararası meşruiyete sahip küresel ve evrensel kurallar, doğal olarak uluslararası politikanın işleyiş mekanizmaları üzerinde etkili olmaya başlamaktadır.

Barışçıl dönüşüm ve devletler arası artan işbirliğini esas alan anlayış, uluslararası ilişkilerde liberalizm yaklaşımının içinde gelişmiştir. Liberalizm bir yandan bireyin hak ve özgürlüklerini savunurken öte yandan devlet dışı, ulusötesi aktörlerin güç kazandığı ve bireyin hak ve çıkarlarını esas alan bir siyasal yapının uluslararası ölçekte yaygınlaştığı bir düzeni tasarlar. Uluslararası normlar, kurumlar ve doğal olarak örgütler bu yeni düzenin en önemli unsurları olacaktır. Liberal yaklaşım bağlamında devletin egemenliğini aşan kurumsal yapılar bu açıdan önemli rol oynar. Devlet egemenliği ancak bu tür ulusötesi ya da ulusüstü kurumsal yapıların güçlenebildiği ölçüde zayıflar ve devlet dışı aktörlere uluslararası ilişkilerde alan açılabilir.