ULUSLARARASI ÖRGÜTLER - Deneme Sınavı - 10

Avrupa Birliği Antlaşması Maastricht’te 7 Şubat 1992’de on iki üye devlet tarafından imzalanmıştır.

Birleşmiş Milletler'in kurucu devlet sayısı 51'dir.

1945’te 51 devletle kurulan BM’nin 2017 itibariyle 193 üyesi bulunmaktadır.

Kurucu üyeler dışında yeni üye kabulü, Güvenlik Konseyi’nin vetoya tabi bir oylamayla tavsiyesi üzerine Genel Kurul’un 2/3 oy çokluğu ile kabulüyle gerçekleşmektedir. Üyelik koşulu, 4. maddeye göre, barışsever bir devlet olmak ve üyeliğin getirdiği yükümlülükleri kabul ettiği gibi örgüte göre bu yükümlülükleri yerine getirme yeterliğine ve iradesine sahip olmaktır.

Genel Kurul, tüm üye devletlerin temsil edildiği ve birer oya sahip olduğu en genel katılımlı organdır. Üye ülkelerin egemen eşitliği ilkesinin en iyi ortaya çıktığı organdır. Devletler, Genel Kurul çalışmalarına beşten fazla temsilciyle katılamazlar. Genel Kurul her yıl olağan toplantısını EylülAralık ayları arasında yapar. Gereksinim doğması halinde bu dönem dışında olağanüstü toplantı da yapabilir. Her oturum süresi için bir başkan seçilir.

Güvenlik Konseyi, BM'nin en başta gelen amacı olan uluslararası barış ve güvenliğin korunmasından birincil sorumlu organdır. Kuruluşunda 11 üyeli olan Konsey, 1963’te yapılan değişiklikten bu yana 15 üyeye sahiptir. Bu sayının artırılması gerektiği, Konsey’de bir demokrasi açığı olduğu eleştirileri dile getirilip bu yönde çalışmalar da yapıldıysa da bir uzlaşma sağlanamadı. 15 üyenin 5’i P5 (Permanent Five) denilen sürekli üyelerdir. Bunlar, ABD, Rusya Federasyonu, Çin, Büyük Britanya ve Fransa’dır.

Vesayet Konseyi bugün işlevsiz kalmış bir ana organdır. Amacı, vesayet altındaki topraklarda yaşayanların geliştirilmesi ve özerklik ya da bağımsızlık kazanmak üzere ilerlemelerinin sağlanması olarak belirlenmiş olan vesayet sistemini yürütmek üzere tasarlanmıştır. Ancak uygulamada self-determinasyon sorunlarını Genel Kurul kendisi ele almış ve asıl hedefin bağımsızlık olduğunu belirlemiştir. Vesayet sistemi altında olmayan ve XI. Bölümde düzenlenen özerk olmayan topraklar için de aynı hedefi koymuştur. Bunun sonucunda Vesayet Konseyi daha çok devletlerden gelen raporları ve yönetilen topraklarda yaşayanlardan gelen şikayetleri dinlemekten ibaret bir iş yapmış, 1 Ekim 1994’te son BM vesayeti altındaki toprak olan Palau’nun da bağımsız olması üzerine 1 Kasım 1994’ten itibaren çalışmalarını askıya almıştır.

BM’nin ilkeleri saptayan 2. maddesinin 4. paragrafı kuvvet kullanmaya ilişkindir. Bu madde hükmüne göre (2/4), tüm üyeler uluslararası ilişkilerinde gerek herhangi bir devletin toprak bütünlüğüne ya da siyasal bağımsızlığına karşı, gerekse BM’nin amaçları ile bağdaşmayacak herhangi bir biçimde kuvvet kullanma tehdidine ya da kuvvet kullanmaya başvurmaktan kaçınırlar.

2/4 ile yalnızca genel olarak kuvvet kullanma değil, aynı zamanda kuvvet kullanma tehdidi de yasaklanmıştır.

Güvenlik Konseyi barışın bozulduğunu tüm tarihi boyunca üç kez saptamıştır: 1950 Kore, 1982 Falkland Adaları ve 1990 Irak’ın Kuveyt’i işgali.

Türkiye tüm üyeliği boyunca Güvenlik Konseyi’nde dört kez sürekli olmayan üye olarak yer aldı. Bunlar; 1951-52, 1954-55, 1961 ve 2009-2010 dönemleridir. 2015-2016 dönemi için bir kez daha 2011’de aday olduysa da bu seçimi kazanamamıştır.

Avrupa Birliği Antlaşması Maastricht’te 7 Şubat 1992’de on iki üye devlet tarafından imzalanmıştır. Onay aşamasında ise bazı zorluklar ortaya çıkmıştır. Lüksemburg, Belçika, İspanya, Yunanistan, İtalya, İngiltere, Hollanda, Portekiz, Almanya Antlaşma’yı referanduma sunmaksızın parlamentolarında onaylarken
İrlanda, Fransa ve Danimarka referanduma gitmiştir.

Maastricht Antlaşması’nı parlamentosunda ilk onaylayan Danimarka’nın 2 Haziran 1992’de yaptığı referandum Topluluk içinde büyük sarsıntı yaratmıştır. Danimarka halkı %49,3’e karşı %50’7 ile Antlaşma’yı reddetmiştir.

Bütünleşmenin derinleşmesi sürecinde en köklü değişim Lizbon Antlaşması’yla yapılmıştır.

17 Mart 1948’de Belçika, Fransa, Hollanda, İngiltere ve Lüksemburg Brüksel Paktı olarak bilinen bir ittifak antlaşmasını imzaladılar.

1951 yılında imzalanan protokol sonucunda Türkiye ve Yunanistan 1952 yılında NATO’ya katıldılar.

1951 yılında imzalanan protokol sonucunda Türkiye ve Yunanistan 1952 yılında NATO’ya katıldılar.

4 Nisan 1949’da Washington’da imzalanan Kuzey Atlantik Antlaşması ile kurulan NATO’nun 12 kurucu üyesi bulunmaktaydı.

4 Nisan 1949’da Washington’da imzalanan Kuzey Atlantik Antlaşması ile kurulan NATO’nun 12 kurucu üyesi bulunmaktaydı.

Kendisinden sonraki gelişmeler göz önüne alındığında oldukça iyimser bir ortamda gerçekleştirildiği rahatlıkla söylenebilecek olan Yalta Konferansı 4-11 Şubat 1945 tarihleri arasında Stalin, Roosevelt ve Churchill’in katılımıyla gerçekleştirildi. Konferansta ele alınan konuların özellikle üçü önemlidir.
Birincisi, daha önce yapılan Dumbarton Oaks Konferansı’nda ele alınan Birleşmiş Milletler örgütü konusu görüşülerek, büyük devletlere Güvenlik Konseyi’nde sürekli üyelik ve veto yetkisi verilmesi kararlaştırılmıştır. İkincisi, Almanya’nın 4 işgal bölgesine ayrılması kararlaştırılmıştır. SSCB’nin Almanya’dan savaş sonrasında almak istediği savaş tazminatının ABD ve İngiltere tarafından çok ağır bulunması nedeniyle bu konuda çalışma yapacak ortak bir komisyonun kurulması fikri benimsendi. Üçüncüsü, Polonya hükümeti sorunuydu. Savaş sonrası gelişmeler açısından büyük önem taşıyan bu sorun konferansta en fazla tartışma yaratan konuydu. SSCB kendi kontrolündeki Lublin hükûmetinin Polonya’nın meşru hükûmeti olduğunu iddia ederken ABD ve İngiltere ise kendi kontrollerinde bulunan Londra’daki Polonya hükümetinin meşru hükûmet olduğunu iddia ediyordu. Sorun, iki hükûmetin temsilcilerinin katılacağı bir kurucu hükûmetin kurulmasının kararlaştırılmasıyla çözülür gibi oldu. Ancak sonraki gelişmeler bu çözümün geçersiz olduğunu gösterecekti. Polonya konusu içinde yer alan bir başka husus da Polonya topraklarının kesinleştirilmesi ve bu çerçevede Polonya-SSCB sınırının Curzon Hattı olarak belirlenirken Polonya’ya bazı Alman topraklarının verilmesi oldu. Yalta Konferansı bitiminde yayınlanan “Kurtarılmış Avrupa Demeci”yle işgal edilen Avrupa ülkelerinde “demokratik rejimlerin” kurulacağı ilan edilmiştir.

Temmuz 1945’te toplanan Potsdam Konferansı, savaşın Avrupa’da sona ermesinin ertesinde yapıldı. Bu çerçevede savaşın getirdiği zorunlu işbirliğinin yerine savaş sonrası hesapların ve bu yüzden SSCB ile Batılı güçler arasındaki anlaşmazlıkların belirginleşmeye başladığı bir konjonktürde gerçekleştirildi. Ölen Roosevelt’in yerine yeni başkan Truman’ın, seçimleri kaybeden Churchill’in yerine Atlee’nin ve Stalin’in katılımıyla gerçekleştirilen bu konferansta ele alınan en önemli konu Almanya’nın geleceğiydi. ABD, SSCB ve İngiltere’nin Almanya’nın parçalanması yolundaki görüşlerini değiştirdikleri, bu konferansta açık bir biçimde görüldü. ABD ve İngiltere birleşik Almanya’nın korunmasının SSCB’ye karşı bir teminat olacağını düşünürken, SSCB ise birleşik Almanya’da etki kurabileceğini hesaplamaktaydı. Görüşmeler sonucunda taraflar birleşik Almanya’da demokratik bir rejim kurma yolunda anlaştılar, ancak bu rejimin nasıl kurulacağı ve niteliği üzerindeki anlaşmazlık hem Almanya’nın ikiye ayrılmasının hem de Soğuk Savaş’ın nedenlerinden biri oldu. Buna ek olarak savaş tazminatı konusunda SSCB ile Batılı güçler arasındaki anlaşmazlığın su yüzüne çıkması karşılıklı güvensizliği daha da arttırdı.