ULUSLARARASI LOJİSTİK

Hammadde stokları nihai ürün üretmek için kullanılır. Örneğin kombi üreten bir firma için sac levhalar örnek verilebilir. Bitmiş ürün stokları, üretim sürecini tamamlamış ürün stoklarıdır. Tampon stok, üretim sürecinin devamlılığını sağlamak amacıyla iş merkezleri arasında tutulan stok türüdür. Mevsimsel stokta, her mevsimde o mevsime özgü bazı ürünler ön plana çıkmaktadır. Örneğin, yaz mevsiminde su, dondurma ve klima gibi ürünlerin satışı artar. Tüketim malzemeleri, üretim sürecinde doğrudan kullanılmayan temizlik ve hijyen malzemeleri, kağıt ve zarf gibi kırtasiye malzemeleri, kesme sıvısı, makine yağı vb. malzemelerdir.

Üretilecek bir ürüne ait hammadde ve malzemeler farklı tedarikçilerden temin edilebilir. Bu durumda satın alma maliyeti ortaya çıkar. Sipariş verme maliyetleri, sipariş verme ve elde etme maliyetleridir. Siparişlerin işlenmesi gibi evrak işlerinin yapılması için harcanan masraflar, gerekli envanter miktarının belirlenmesi, faturaların hazırlanması, taşıma maliyetleri içermektedir. Envanter taşıma maliyetleri, envanter kalemlerini fiziksel olarak stokta bulundurma maliyetidir. Dolayısıyla, elde bulundurma maliyeti olarak da adlandırılmaktadır. Stok dışı kalma maliyetleri, talebin mevcut envanterden fazla olması durumunda meydana gelen maliyetlerdir. Müşteri memnuniyeti açısından stok dışı kalınmak istenmez. Mevcut envanter miktarının talebi karşılayamaması durumunda ya siparişler ileri bir tarihte karşılanacaktır ya da satış kayıpları meydana gelecektir. Bu bilgiler ışığında envanter bulundurmanın işletmeye maliyeti satın alma, sipariş verme, envanter taşıma ve stok dışı kalma maliyeti olarak sıralanabilir.

Hedefi kârını arttırmak olan işletmeler maliyetlerini azaltma ve gelirlerini arttırma yönünde çalışırlar. Bunun için öncelikle envanter bilgilerinin güvenilir ve güncel olması gerekir. Satış ve dağıtımdan, kalite kontrolü ve üretim planlama süreçlerine kadar her bir aşamada envanter kayıtları doğru olmalıdır. Envanter kalemlerinin izlenmesi, ne zaman, ne kadar sipariş verileceğinin belirlenmesi bir işletmede envanter yönetimine ilişkin temel fonksiyonlardır. Tüm envanter bakiyeleri sayım ile kontrol edilir. Bu sayma işlemleri için kullanılan sistemler, periyodik envanter, sürekli envanter sayma sistemleri, iki kutu sistemi ve isteğe bağlı yenilemeli envanter sayma sistemleri olarak sıralanabilir.

Barkod, hemen her mamulün bilgisayara bağlı optik okuyucu cihazlar ile farklı kalınlıklardan oluşmuş çizgiler topluluğunun deşifre edilerek, tanınmalarını ve kimliklendirilmelerini sağlayan bir otomatik tanıma tekniğidir. Envanter yönetimi açısından bakıldığında, barkod yapıştırılmış herhangi bir envantere ait bilgi barkod okuyucular ile kolay bir şekilde okunur ve kaydedilir. Envanter sürekli olarak takip edilir aynı zamanda barkod bilgisine sahip envantere ait hareketler de kolaylıkla izlenebilir. Dolayısıyla, envanterin sisteme girişi, depoya taşınması, depodan taşınması süreçlerinde envanter sayımları kolay, hızlı ve rahat bir şekilde yapılabilir. Ayrıca işlemler elle yapılmadığından, hata yapma olasılıkları da oldukça düşmektedir.  Barkod sisteminin diğer bir avantajı optik okuyucu sayesinde elle girişe gerek kalmadan sisteme hızlı ve kısa sürede giriş yapılarak iş gücü maliyetlerini azaltmaktadır.

Farklı türlerde envanter sayma sistemleri vardır. Bunlardan birisi de radyo frekansı ile tanımlama (RFID) sistemidir. Bu sistemde veri ve enerji transferi, RFID etiket ve RFID okuyucu arasında herhangi bir temas olmadan sağlanmaktadır. Okuyucunun yaydığı elektromanyetik dalgalar etiket anteniyle buluşmakta ve mikroçipteki devreleri harekete geçirmektedir. Mikroçip dalgaları modüle ederek okuyucuya geri göndermekte ve okuyucu da yeni dalgayı dijital veri haline dönüştürmektedir. Veri alış-verişini radyo frekansları ile sağlayan otomatik nesne tanımlama ve takip teknolojisidir.

Envanter kimliklendirme sistemlerinde yaygın olarak kullanılan birçok sistem vardır. Bu sistemler Optik karakter okuma, Bilgisayarlı görü kimliklendirme sistemleri, Manyetik şerit kimliklendirme sistemleri, Barkod sistemi, Yüzey akustik dalgası kimliklendirme sistemi, Radyo Frekansı ile Tanımlama (RFID) olarak sıralanabilir.

ABC sınıflandırma sisteminin son aşamasında ABC envanter sınıflandırması yapılır. Envanter, ABC analizine bağlı olarak A (çok önemli) grubu, B (kısmen önemli) grubu ve C (en az önemli) grubu olmak üzere üç gruba ayrılır. A grubu, toplam değerin %70-%80’ine, toplam envanter çeşidinin de %15-20’sine karşı gelen envanter kalemleridir. Bu kalemler genellikle pahalı değerde olduklarından, stratejik önem taşırlar. B grubu, toplam değerin %15-%20’sine, toplam envanter çeşidinin de %40-%50’sine karşı gelen envanter kalemleridir. C grubu, toplam değerin %5-%10’una, toplam envanter çeşidinin de %40-%50’sine karşı gelen envanter kalemleridir. Bunlar fazla miktarda olup, birim maliyetleri ucuz olan envanter kalemleridir. Bu bilgilere göre B sınıfı envanter kalemleri toplam değerin %15-%20’ne karşılık gelmektedir.

İşletmeye ait sisteme uygun olarak, sipariş edilecek/üretilecek en uygun envanter miktarını belirlemek için envanter modelleri kullanılmaktadır. Bunlara EOQ, EPQ, ROP örnek verilebilir. EOQ, (Economic Order Quantity) Ekonomik Sipariş Miktarı anlamına gelmektedir. ROP, (Reorder Point) Yeniden Sipariş Verme olarak tanımlanmaktadır. EPQ, (Economic Production Quantity) Ekonomik Üretim Miktarı anlamına gelmektedir.