Lojistik Bilişim Sistemleri

İstemci (Client), tekil olarak veya bilgisayar ağlarındaki diğer kaynaklara bağlanarak istenilen işlemlerin yapılmasını sağlayan uç birimlerdir.

Sunucu (Server), bilgisayar ağlarında, erişim imkânı olan tüm istemcilerin kullanımına ve/veya paylaşımına açık kaynakları (yazılım kodları, veritabanı vb.) barındıran bilgisayar birimidir. Sunucular üzerine doğrudan işletim sistemi (MS Windows Server 200X, Unix, Linux) kurularak uygulama, yazılım servisleri ve veri tabanları (MS SQL Server, Oracle, MySQL vb.) kurulur.

Günümüzde veri büyüklüklerinin Terabayt (1 Terabayt yaklaşık olarak 200 DVD dolusu bilgiye denktir) seviyelerine büyümesi ve veri erişimlerinin daha hızlı ve güvenilir olması beklentileri sonrasında ağ üzerinde bağımsız olarak yönetilebilinen ve Tümleşik Veri Depolama Birimleri (Integrated Data Warehousing Systems) olarak adlandırılan donanımlar geliştirilmiştir. 

Küçük bir çalışma alanı (ofis, fabrika, depo vb.) içerisindeki veya uzak mesafelerdeki bilgisayarların iletişim hatları aracılığıyla birbirine bağlandığı, dolayısıyla bilgi ve sistem kaynaklarının farklıkullanıcılar tarafından paylaşıldığı, bir yerden başka bir yere veri aktarımının mümkün olduğu yapılarbilgisayar ağları (computer networks) olarak tanımlanır.

• İletişim ihtiyaçları (e-posta, IM, internet erişimi)

• Donanım paylaşımı (terminal sunucuları, çevre birimlerinin paylaşımı vb.)

• Dosya, veri veya bilgi paylaşımı

• Yazılım paylaşımı (uygulama sunucuları)

Çok küçük bir alandaki bilgisayar aygıtları arasındaki iletişimi kurmak için kullanılan ağdır. Bu ağtüründe yer alan donanım aygıtları (akıllı telefon, mobil terminal, POS terminali, mobil yazıcı vb.) kişiye yakın bulunurlar. PAN'ın menzili birkaç metre olup aygıtların birbirleriyle haberleşmelerinin yanında internet veya bir yüksek düzeydeki ağa bağlantılarını gerçekleştirmek için de kullanılabilir.

LAN (Yerel Alan Ağı / Local Area Network), ofis, fabrika, depo, okul binaları gibi sınırlı coğrafi alanda bilgisayarları ve aygıtları birbirine bağlayan ağdır (Şekil 6.4). Yerel Alan Ağı, Ethernet kablolu (Şekil 6.4) ve kablosuz (802.11b/g/n) olarak tesis edilir ve yüksek veri aktarım hızına sahiptir. Günümüzde 10/100/1000 Megabit hızlar kullanılmaktadır.

WAN (Geniş Alan Ağı / Wide Area Network), birden fazla coğrafi konumdaki bilgisayar ve aygıtların birbiri ile iletişim kurmasını veya birden fazla yerel alan ağlarının birbirine bağlanmasını sağlayan çok geniş ağlardır (Şekil 6.5). En yaygın kullanılan geniş alan ağı İnternet’tir.

VPN (Virtual Private Network/Sanal Özel Ağ), İnternet gibi açık telekomünikasyon altyapılarınıkullanarak kullanıcıları veya uzak ofisleri organizasyonun bilgisayar ağına güvenli bir şekilde eriştirmeyi sağlamak için geliştirilmiş sanal bilgisayar ağı yapısıdır. Yapı genel olarak, uzak ofisler için noktadan noktaya kiralık hatlar (leased line vb.) yerine standart bağlantılar üzerinden veri aktarır ve daha düşük sahip olma maliyetleri ile aynı hizmeti sağlar. Tekil kullanıcılar için uzaktan (herhangi bir yerden) sanki fiziksel olarak ofis içerisindeymiş gibi çalışma imkânı sağlar.

Günümüzde üzerinde en çok konuşulan konuların başında gelen Bulut Bilişim Sistemleri (Cloud Computing) gerçekte bir sistem değil bilişim servislerine yönelik yeni bir iş modelidir. Web tabanlıyazılımların gelişimi ve Kurumsal Kaynak Planlama (KKP/ERP) yazılımlarındaki kuruma özel kuralların yazılım kodunun dışına taşınabilmesi ile bilişim servisleri tamamen dış kaynaklar üzerinden sağlanabilmektedir.

Otomatik Tanıma ve Veri Toplama (OT/VT), bir verinin klavye üzerinden tuşlanarak girilmesi yerine verinin elektronik olarak algılanarak doğrudan bilgisayarlara kaydedilmesi işlemine denir. Bu teknolojilerin amacı veri girişinin doğru ve hızlı olarak yapılmasıdır.

RFID teknolojisi, bir cihazdan doğrudan (aktif RFID) veya gönderilen bir dalganın yansıması (pasif RFID) ile gelen elektromanyetik dalganın bir anten vasıtası ile alınıp bir yonga üzerinde işlenerek sayısal veriye dönüştürülmesi ve istenilen ortama aktarılmasını sağlar. RFID’nin çalışma sistemi Şekil 6.6’da gösterilmektedir.

Optimum Ağ Tasarımı (Optimum Network Design) yazılımlarının amacı, bir lojistik ağının (tedarik zincirinin) stratejik seviyede optimum (en iyi) tasarımını yapmaktır. Bu seviyedeki kararlar diğer seviyelerdeki tüm kararlara girdi teşkil ettiğinden optimum ağ tasarımı tüm lojistik kararları arasında en önemli olanıdır.

Optimum Dağıtım Planlama (Optimum Distribution Planning) yazılımları ürünlerin ulaştırılacaklarınoktalara hangi yollarla ve rotalarla ulaştırılacağını planlar. Burada da yine optimizasyon bazlı yazılımlar kullanılır.

Talep Planlama (Demand Planning) sistemlerinin temel fonksiyonu geçmiş talep verilerini kullanarak, geleceğe yönelik talep tahminlerini yönetmektir. Bu talep tahminleri her bir ürün-müşteri ikilisi için olabileceği gibi, ürün veya müşteri kümeleri için topluca da yürütülebilir. Bu tür sistemlerde geçmişdönem satış bilgileri, ürün ve müşteri ile ilgili bilgiler, satışları etkilediği düşünülen faktörlerin listesi ve tarihsel değerleri ve gerçekleştirilecek tahminlerde hata payının en fazla ne kadar olacağı sisteme girdi olarak verilir. Sistemin sunacağı sonuçların başında talep tahminleri gelmekle beraber, bu tahminlerin güven aralıkları, yeni kavrayışları destekleyen grafikler ve tahmin edilen değerlerin gerçekleşen değerlerle karşılaştırması da sunulur.

Nakliye Yönetimi (Transportation Management) yazılımları operasyonel seviyede nakliyeye odaklanır. Bu yazılımlar dağıtımla ilgili stratejik kararları daha önce bahsedilen Optimum Dağıtım Planlama yazılımlarından (ya da yazılım modüllerinden), dağıtım planlarını ise yukarıda bahsedilen Satış/Dağıtım Yönetimi yazılımlarından alırlar.

• Sistemin bileşenlerinin ve aralarındaki etkileşimlerin, sistemden akan nesnelerin ve bunların sistemin bileşenleriyle etkileşimlerinin anlaşılması

• Sistemde gerçekleşen işlemlerin ne kadar süre aldığının istatistiksel dağılımlar olarak ifade edilmesi

• Sistemin bilgisayar ortamında bir benzetim yazılımı ile modelinin oluşturulması

• Modelin koşularak istatistiklerin hesaplanması

• Modelin hesaplamalarının gerçek hayattaki performans değerleriyle uyuştuğunun doğrulanması

• Alternatif sistemlerin benzetim modellerinin geliştirilmesi, mevcut ve alternatif sistemlerin karşılaştırılması